هیئت‌های مذهبی باید براساس دستورالعمل‌های بهداشتی مراسم را برگزار کنند.
حمیده صفائی | شهرآرانیوز؛ از سال ۱۳۷۱ تاکنون هر ساله هفته اول محرم‌الحرام به نام هفته احیای امر به معروف و نهی از منکر نام‌گذاری شده است. به طور مسلم اگر در‌های معروف باز شود، در‌های منکر هم بسته خواهد شد. اهمیت این فریضه الهی و توجه ویژه مسئولان درباره آن در هفته‌ای که گذشت، سبب شد تا ستاد احیای امر به معروف و نهی از منکر برنامه‌های متعددی با محوریت این موضوع برگزار کنند.
یکی از گروه‌های تأثیرگذار در حوزه امر به معروف و نهی از منکر سرپرستان هیئت مذهبی و مدیران شورا‌های امربه معروف و نهی از منکر در این هیئت‌ها هستند که می‌توانند از فرصت این دو ماه برای آشنایی مردم با راه امام حسین (ع) استفاده کنند. حضور این هیئتی‌ها در ستاد امر به معروف و نهی از منکر واقع در محله جنت بهانه‌ای شد تا از آن‌ها درباره نقش هیئت مذهبی و تأثیرشان در حوزه این فریضه صحبت کنیم که در ادامه می‌خوانید.
ظرفیت هیئت برای امر به معروف
جعفر رضوانی، سرپرست هیئت پناهندگان حضرت ابوالفضل (ع) بالاخیابان یکی از حاضران در این جلسه بود. او از بدو تولد تاکنون ۶۵ محرم را پشت سر گذاشته و از سیزده سالگی به عنوان یک هیئتی فعالیتش را آغاز کرده است. رضوانی می‌گوید: سیزده سال بیشتر نداشتم که نوجوانان محله را جمع می‌کردم و روی تکه مقوایی می‌نوشتیم «من از کودکی عاشقت بوده‌ام، قبولم نما گر چه آلوده‌ام» و به همراه دوستانم در محل حرکت می‌کردیم و کم کم هیئت کودکان پناهنده به ابوالفضل (ع) را راه انداختیم. ابتدا مکانی برای هیئت نداشتیم برای همین دوستانم را به خانه خودمان می‌بردم و مادرم هم موافق کار ما بود و چیزی نمی‌گفت؛ کم‌کم همان هیئتی‌های کوچک بزرگ شدند و نوکر در خانه امام حسین (ع). از آن‌زمان تاکنون ۵۲ سال می‌گذرد که شب‌های جمعه مراسم سینه‌زنی را برگزار می‌کنیم و هر سال روز اربعین به‌طور نمادین دسته کاروان اسرایی تشکیل می‌دهیم و تا حرم پیاده می‌رویم و برمی‌گردیم، اما امسال شرایط فرق کرده و ما هم سعی می‌کنیم عشق و ارادتمان به حضرت را به شکلی دیگر ابراز کنیم.
این هیئتی قدیمی ادامه می‌دهد: هیئت ما از زمانی که توانایی‌اش را داشتیم هر سال در روز اربعین ۱۸ دیگ شله برپا می‌کرد، اما با آمدن ویروس منحوس کرونا که مساجد و هیئت‌ها بسته شدند تصمیم گرفتیم کار دیگری انجام دهیم. هیئت ما مانند دیگر هیئت‌ها تاکنون هشت‌مرتبه بسته معیشتی از ۳۱۳ تا ۱۱۰ بسته آماده و توزیع کرده است، علاوه بر آن در این مدت توانسته‌ایم هشت زندانی با بدهی ۸ میلیون تا ۱۲ میلیون را آزاد کنیم. کار‌های امسال را که با دیگر سال‌ها مقایسه می‌کنم برایمان لذت‌بخش‌تر از سال‌های گذشته است. هیئتی‌بودن فقط در سینه‌زنی نیست و خدمت به خلق مهم‌تر از هر چیزی است. در این سال‌ها یاد گرفته‌ایم، با اهل بیت بودن فقط این نیست که سینه بزنید و عزاداری کنید باید به دنبال کار خیر باشید و کار مردم را راه بیندازید. اینکه تا نیمه شب حسین حسین بگوییم و شب همسایه‌مان دست خالی به خانه برود فایده ندارد باید به مشکلات یکدیگر برسیم.
این عضو شورای امر به معروف و نهی از منکر با اشاره به ظرفیت هیئت‌ها می‌گوید: هیئت‌های مذهبی ظرفیت خوبی برای اجرای تبلیغ و امر به معروف و نهی از منکر هستند به شرط آنکه همراه با برنامه پیش بروند. اگر به عنوان یک وظیفه فردی به آن نگاه کنیم، روزی فرامی‌رسد که این دو فریضه، گستره وسیعی از جامعه را فرامی‌گیرد. ما باید در کنار برگزاری عزاداری امام حسین (ع) به مسائل روز و مشکلات مردم هم بپردازیم.
رضوانی یادآور می‌شود: این روز‌ها نهی از شیوع کرونا نهی از منکری است که باید به یکدیگر گوشزد کنیم. متأسفانه گاهی مشاهده می‌کنیم برخی از مردم ناآگاه می‌گویند دستگاه اهل بیت (ع) شفاست و با همین جهل جان خود و دیگران را به خطر می‌اندازند. در هیئت‌ها باید به آن‌ها این حدیث معروف النظافت من الایمان را یادآور شویم. همچنین به آن‌ها بگوییم این ویروس مال تمام دنیاست، اگر امام زمان (عج) هم بود بهداشت و فاصله‌گذاری را رعایت می‌کرد. ما باید منطق داشته باشیم، نمی‌توان به مکانی آلوده رفت و توقع بیماری نداشت. هیئتی‌ها می‌توانند با رعایت درست توصیه‌ها مطالبی را که از روی جهل به مردم گفته می‌شود اصلاح کنند.
رعایت بهداشت هم امر به معروف است
باقر نباتی دیگر هیئتی حاضر در این جلسه بود. او متولد ۱۳۳۱ و از بنیان‌گذاران هیئت جوانان مرتضوی نوغان در سال ۱۳۳۹ است. نباتی می‌گوید: در دوران قدیم بچه‌ها را در هیئت راه نمی‌دادند، هر جا می‌رفتیم ما را بیرون می‌کردند و می‌گفتند جای شما اینجا نیست. خیلی ناراحت بودم تا اینکه، شب ۱۹ ماه مبارک رمضان خواب دیدم، آقایی به من گفت؛ باقر ۲۱ ماه رمضان بچه‌ها را جمع کن و سینه‌زنان به حرم امام رضا (ع) بروید. من هم تعدادی پرچم گرفتم و این کار را کردم. با بچه‌های محل به حرم امام رضا (ع) رفتیم و برگشتیم و در تمام مسیر این نوحه را خواندیم. شب بیست و یکم، قتل علی (ع) ساقی کوثر، حسن (ع) سرت سلامت حسین (ع) سرت سلامت، داماد نبی، شیر خدا، حیدر صفدر، حسن (ع) سرت سلامت حسین (ع) سرت سلامت.
او پس از بیان خاطراتش از تشکیل هیئتشان درباره شرایط فعلی هیئت مذهبی توضیح می‌دهد: هیئت‌های مذهبی باید براساس دستورالعمل‌های بهداشتی مراسم را برگزار کنند. مسجد ما سقف ۶ متری دارد برای همین در همان مسجد با رعایت فاصله‌گذاری مراسم را برگزار می‌کنیم. نمی‌دانم چرا برخی از مردم برای استفاده از ماسک مقاومت می‌کنند، آن‌هایی که ندارند در این شب‌ها در مساجد و هیئت‌ها به آن‌ها ماسک اهدا می‌شود، اما آن‌هایی که دارند و استفاده نمی‌کنند جای سؤال دارد. اینجا وظیفه هیئت و هیئتی‌هاست که با سخنرانی و مداحی آموزه‌های درست را در قالب عمل به مردم آموزش دهند. وقتی می‌گوییم امر به معروف و نهی از منکر فقط به حجاب ختم نمی‌شود. رعایت بهداشت هم امر به معروف است که باید این روز‌ها پررنگ‌تر از گذشته به آن پرداخت. متأسفانه گاهی مشاهده می‌شود برخی از هیئتی‌ها خودشان هم این موضوع را رعایت نمی‌کنند که باید ستاد امر به معروف و نهی از منکر و کمیته حل اختلاف هیئت مذهبی با نظارت بیشتری به این موضوع بپردازد و مانع انتشار جهل برخی افراد شود.
این عضو شورای امر به معروف و نهی از منکر هیئتی توضیح می‌دهد: دوام و بقای احکام اسلام در گرو عمل به فریضه امر به معروف و نهی از منکر است، بر همین اساس امر به معروف و نهی از منکر به عنوان یک ابزار کارآمد و فریضه نجات‌بخش در زندگی فردی و اجتماعی مطرح بوده و باید مورد توجه قرار گیرد. اگر به‌درستی آن را درک و اجرا کنیم یک سیستم نظارت همگانی شکل گرفته و در سایه آن زندگی طیب و پاک برای انسان رقم می‌خورد.
وی بالاترین معروف در شرایط کنونی را کمک مؤمنانه به نیازمندان، بیان می‌کند و می‌گوید: وظیفه ما با الهام از فرهنگ عاشورایی جاری‌کردن گفتمان همدلی و کمک مؤمنانه به نیازمندان و زمینه‌سازی برای ایفای نقش مؤثر مردم در خدمت‌رسانی اثربخش به جامعه است که با شرایط پیش آمده می‌توانیم جایگزینی برای نذری‌ها در نظر بگیریم. خوشبختانه با پیروی از، ولی فقیه بسیاری از هیئت‌های مذهبی، مساجد و تشکل‌های مردمی در چند ماه اخیر نشان دادند که با همدلی می‌توانند همراه و یار یکدیگر در هر شرایطی باشند.
هیئت‌ها مانع رواج منکرات در جامعه باشند
سیدعلی فانی، مسئول هیئت ابوالفضلی سراب، دیگر عضو حاضر در این جلسه بود. وی که سرپرستی هیئتی قدیمی را برعهده دارد، درباره فریضه امر به معروف و نهی از منکر توضیح می‌دهد: هیئت‌های مذهبی باید در زمینه احیای فرهنگ امر به معروف و نهی از منکر بیشتر فعالیت کنند و مروج خوبی‌ها باشند و برای رسیدن به این هدف که راه امام حسین (ع) است باید رفتارشان بیانگر گفتارشان باشد.
فانی با اشاره به این موضوع که فلسفه این هیئت‌ها پس از ورود اسرا به کوفه و پس از سخنرانی‌های امام سجاد (ع) و حضرت زینب (س) شکل گرفت، می‌گوید: مقابله با منکر و تعظیم شعایر الهی رسالت مهم هیئت‌های مذهبی است، هیئت‌ها باید مانع رواج منکرات در جامعه اسلامی باشند. ترویج معروف و مقابله با منکر نباید محدود به ایام محرم شود، ما نباید درباره واجبات بی‌تفاوت باشیم و گذرا عبور کنیم. حضرت سیدالشهدا (ع) هدف از قیام خود را اصلاح امت پیامبر (ص) و مقابله با بدعت‌های ایجاد و وارد شده در اسلام بیان کرده و در این راه از همه دارایی و خانواده‌اش گذشت تا اسلام زنده مانده و فرهنگ و پیام آن به عنوان یک جریان نسل به نسل و سینه به سینه منتقل شود پس نباید با اشتباهات خودمان به این اتفاق بزرگ تاریخی لطمه بزنیم و با ناآگاهی خرافات را به میدان بیاوریم. اینکه برخی از روی جهل خرافات را وارد مذهب می‌کنند با نهی از منکر می‌توانیم مسیر درست را به آن‌ها نشان دهیم.
هیئتی‌ها مسئولیت سنگینی برعهده دارند
غلامحسین خرامان، سرپرست هیئت مکتب الزهرا در مشهد، است. او که ۴۰ سال از هیئت‌داری‌اش می‌گذرد، تذکر می‌دهد: هیئتی‌ها مسئولیت سنگینی برعهده دارند. فراموش نکنید که مخاطب ما در هیئت‌های مذهبی از سنین کودکی تا سالمندی و زن و مرد هستند برای همین مدیریت هیئت مذهبی برخلاف تصور کار سخت و دشوار، اما ارزشمند است و کار هیئت بدون برنامه‌ریزی نمی‌شود.
خرامان با بیان اینکه یاران امام حسین (ع) در کربلا همه چیز را کنار گذاشتند و فدای امام کردند، ما که هیئتی هستیم چه چیز‌هایی را به خاطر امام حسین (ع) و پیروی از راهش کنار گذاشته‌ایم و با رفتارمان می‌خواهیم الگویی برای مردم باشیم، می‌گوید: از آنجایی‌که دهه اول ماه محرم به دهه امر به معروف و نهی از منکر نام‌گذاری شده است باید محور حرکت تمامی مداحان و سخنرانان ترویج این فریضه در جامعه باشد. این نام‌گذاری در راستای پیام‌های امام حسین (ع) در روز عاشورا انجام شده است چرا که علت اصلی قیام ایشان احیای فریضه امر به معروف و نهی از منکر به عنوان محور حرکت و سلامت جامعه بود. از نگاه من جایگاه هیئت بسیار بالاست، هیئت‌های مذهبی قلب تپنده شیعه هستند و بیشترین جاذبه را دارند. اگر جایی به خطا بروند به مردم هم آسیب می‌رسانند.
این عضو شورای امر به معروف و نهی از منکر با اشاره به اینکه هیئت‌های مذهبی باید کلاس درس و دانشگاه باشند بیان می‌کند: هیئت‌های مذهبی بهترین مرکز برای کاهش آسیب‌های اجتماعی هستند که باید با برنامه‌ریزی کار کنند. به طور معمول جوانان و نوجوانان ما جذب هیئت می‌شوند، اگر هیئت مذهبی برنامه درستی داشته باشد و به مردم خدمت کند می‌تواند آن‌ها را هم به سمت مسیر درست ببرد، در غیر این صورت موجب آسیب رسیدن به جامعه می‌شود.
وی با اشاره به اینکه آیات قرآن امر به معروف و نهی از منکر را به عنوان دو فریضه بسیار مهم در دین اسلام یاد می‌کند، می‌گوید: در آیات بسیاری به اهمیت و لزوم اجرای امر به معروف و نهی از منکر و آثار و تبعات عمل نکردن به این فریضه اشاره شده است که نشان‌دهنده اهمیت بسیار زیاد آن در دین اسلام به ویژه جامعه است. متأسفانه در جامعه امروز آن طور که شایسته است به این فریضه توجه و رسیدگی نمی‌شود، به همین دلیل هم تلاش‌های بیشتری را می‌طلبد تا شاهد تحقق این امر باشیم. خیلی وقت‌ها بی‌تفاوت از مشکلات ایجاد شده گذر می‌کنیم و فراموش می‌کنیم تبعات این بی‌تفاوتی‌ها به خودمان برمی‌گردد. ترویج روحیه امر به معروف و نهی از منکر از مهم‌ترین و اصلی‌ترین وظایف هیئت مذهبی، خطبا و مداحان است و این افراد خود نیز باید در عمل نمادی از امر به معروف و نهی از منکر باشند.
جهل به سمت خرافات می‌رود
سیدجعفر کشمیری، مؤسس هیئت مکتب جعفری که تجربه دیرینه در این حوزه دارد هم به عنوانی یکی از اعضای شورای امر به معروف و نهی از منکر درباره برگزاری مراسم عزاداری در شرایط فعلی می‌گوید: بیماری کرونا سبب شد تا مراسم عزاداری امام حسین (ع) متفاوت از سال‌های گذشته و با رعایت نکات بهداشتی مانند استفاده از ماسک و رعایت فاصله‌گذاری برگزار شود.
وی در پاسخ به سخن برخی هیئتی‌ها که می‌گویند دستگاه اهل بیت شفاست و بی‌توجه به فاصله‌گذاری در مکان‌های محصور مراسم برگزار می‌کنند، بیان می‌کند: این افراد تاکنون باخودشان فکر کرده‌اند اگر در مراسم اهل بیت، هنگام پخت غذا به جای نمک شکر یا پودر لباس‌شویی در غذا بریزند با این تصور که، چون دستگاه اهل بیت است، طعمش تغییر می‌کند کار عاقلانه‌ای است، به طور حتم تغییری رخ نمی‌دهد، چون خطای شماست، پس با جهل خودمان دیگران را به اشتباه نیندازیم و بی‌تفاوت دربرابر جان مردم نباشیم.
این عضو شورای امر به معروف و نهی از منکر تذکر می‌دهد: هیئت‌ها نقش اصلی خود را فراموش کرده‌اند. اینکه بیاییم نوحه‌ای بخوانیم تا اشک مردم در بیاید و هر چه بیشتر گریه کنند هیئت ما بهتر است، تفکر اشتباهی است. در گذشته یک هیئت در محله تمام آن محله را سازمان‌دهی می‌کرد و هیئتی‌ها حواسشان به مردم محله بود و گره‌گشای کار مردم بودند، اما امروز می‌بینیم برخی هیئت‌ها بی‌توجه به کارکردشان فقط در پی عزاداری هستند و این ناآشنایی با کارکرد واقعی هیئت‌ها سبب شده تا نتوانند در این شرایط با همفکری و همدلی مردم محله تغییری در عملکردشان متناسب با شرایط جامعه ایجاد کنند. گاهی مشاهده می‌کنیم هیئت فقط به یک مراسم معمولی مانند روضه‌های خانگی تبدیل شده که این خود به نوعی گمراهی از مسیر درست است. سینه‌زنی به معنای تنها یک آداب و مراسم نیست، سینه‌زنی احیای دین است و دین با سینه‌زنی امام حسین (ع) زنده می‌شود.
کشمیری می‌گوید: اگر به هیئت‌های قدیمی نگاه کنید دو چیز را به خوبی مشاهده خواهید کرد. ابتدا تدبیر که به واسطه حضور بزرگ‌تر‌ها و تجربه‌شان در هیئت به چشم می‌خورد و دیگری حضور جوانان که سبب می‌شود هیئت‌ها پویا و پرشور و حال باشد. ماه محرم فرصت مغتنمی برای تبیین و فرهنگ‌سازی فریضه امر به معروف و نهی از منکر در جامعه است، برای تحقق این مهم باید شاخصه‌های قیام امام حسین (ع) به‌خوبی در منبر‌ها و هیئت‌های مذهبی بیان شود و برای ترویج فرهنگ ولایت‌مداری، دشمن‌شناسی و استکبارستیزی برنامه‌های عزاداری به‌طور مدون و هدفمند برگزار شود.
وی ادامه می‌دهد: در برگزاری عزاداری محرم امسال باید پروتکل‌های بهداشتی دقیق و منظم اجرا شود، در برگزاری عزاداری سید و سالار شهیدان حضرت اباعبدا... الحسین (ع) و یاران باوفایش تابع قوانین ستاد ملی و استانی مقابله با کرونا باشیم و هیئت‌های مذهبی باید مردم را به سمت برگزاری عزاداری‌ها با رعایت دقیق نکات بهداشتی برای مقابله با شیوع ویروس کرونا هدایت کنند. به همت مبلغان و مداحان شاخصه‌های مکتب عاشورا و ترویج فریضه امر به معروف و نهی از منکر در منبر‌ها و عزاداری‌ها بیان می‌شود و در این زمینه مبلغان و مداحان برای احیای این فریضه رسالت خود را انجام خواهند داد.