ضحی زردکانلو | شهرآرانیوز - آمبولانسی محمدرضا شجریان را برای خاکسپاری به ضلع غربی آرامگاه فردوسی آورده بود. درست سمت چپ مزار م. امید و سمت راست بنای حکیم توس. تا به خواست خودش همچنان خاک پای مردم ایران باشد. پیش‌تر اعلام شده بود خانه دوست در کنار مزار اخوان ثالث است، اما به خواست خانواده استاد و بنا به وصیتش مزار شجریان بزرگ تغییر کرد و او روز گذشته در سرای ابدی‌اش، در قلب ایران آرام گرفت. چندین نفر به نمایندگی از مردم ایران تابوت خسرو آوازشان را با احترام به دوش کشیدند و صدای «ربنا» در تمام آرامگاه طنین انداخت. همه آن‌ها که برای وداع با پدر آواز ایران آمده بودند همه حرف‌هایشان پر از بغض بود و تمامشان چشم‌هاشان سرخ.
صدای تیشه در تماس با تلی خاک خانه استاد را که می‌ساخت، چنگ می‌زد به دل‌های دوستدارانش. موعد رفتنش رسیده بود، این کوه غم سنگینی می‌کرد روی دوش، یارای تماشا نداشتیم و ایستادن دشوار بود. فرزندان استاد و سایر خانواده‌اش دور پیکرش حلقه زده بودند. همایون با آن آواز رسا توان در اوج خواندن نداشت. ناله‌های مرغ سحر در گلویش بغض شده بود و از دیدگانش سرازیر می‌شد. می‌لرزید و می‌خواند، همچنان که حضار ... و این آخرین صدا و آوازی بود که محمدرضا شجریان پیش از رفتنش می‌شنید. مزارش را گلباران کردیم و تمام شد؛ و تنها صداست که می‌ماند... و حالا برای این ماندنی‌ترین یک مطالبه عمومی وجود دارد: ثبت زادروز محمدرضا شجریان در تقویم به‌نام روز موسیقی ایران زمین...
شجریان فراتر از آواز
پس از پایان مراسم خاکسپاری که با حضور بسیاری از هنرمندان و مسئولان و هواداران استاد شجریان برگزار شد، همایون شجریان به همراه سه نفر از اهالی موسیقی در میان جمعیت چندین هزار نفری یاد استاد را گرامی داشتند. حمیدرضا نوربخش مدیرعامل خانه موسیقی ایران که نخستین سخنران این مراسم بود گفت: فکر نمی‌کردم من اینجا باشم و نادره دوران بزرگمرد تاریخ فرهنگ و هنر موسیقی این سرزمین اینجا آرمیده باشد. درباره شجریان چه می‌توان گفت که همگان می‌دانند، شجریان فراتر از آواز و فراتر از هنر بود. شجریان بر تارک تاریخ ایستاده می‌درخشد. کمتر هنرمند و شخصیتی را در تاریخ می‌توان کنار شجریان نهاد که این‌چنین دل این ملت را با خود همراه کند. به گفته نوربخش استاد شجریان در زمان حیاتش برکات فراوانی برای هم‌نوعانش داشت و اکنون وفاتش نیز برکات فراوانی دارد.
او حتی با رفتنش نیز دل‌های مردم ایران را باهم یکی کرد. او گفت: وقتی ما پیام‌های بعضی از شخصیت‌های مهم فارسی‌زبان را در کشور‌هایی مثل تاجیکستان، افغانستان، آذربایجان و ... می‌بینیم، تلنگری برایمان است که به یاد آوریم شجریان از ایران هم فراتر بود. شجریان برای همه فارسی‌زبانان بود. او هم بین جامعه موسیقی و هم بین ملت ایران وحدت و یکپارچگی ایجاد کرد. نوربخش همچنین با بیان اینکه در دنیا، روز جهانی موسیقی وجود دارد خواستار شد در ایران نیز روز موسیقی در تقویم هم‌زمان با اول مهر و زادروز استاد شجریان ثبت شود.
علی‌اکبر شکارچی نوازنده کمانچه و استاد موسیقی نیز در این مراسم آوازی به زبان لری بختیاری در سوگ استاد خواند و در سخنانی کوتاه گفت: شجریان آنچه خواند هم سور و هم سوگ بود برای مردمان شهر و ایل من.
شجریان و خردورزی
داریوش پیرنیاکان آهنگ‌ساز، نوازنده و پژوهشگر موسیقی نیز که دیگر سخنران این مراسم بود گفت: امروز در آرامگاه مرد بزرگی حضور داریم که ۱۰۰۰ سال پیش گفته است: «نمیرم از آن پس که من زنده‌ام که تخم سخن را پراکنده‌ام...» به گفته این آهنگ‌ساز هنر موسیقایی شجریان مثل آفتاب می‌تابد و همه‌جا را روشن می‌کند: در فرهنگ باستانی ما خرد ترازوی نیک و بد و گوهری است در روان آدمی که در همه آدمیان هم موجود است، ولی با تربیت بارورتر می‌شود، وقتی به زندگی شجریان نگاه می‌کنیم از اول تا آخر می‌بینیم که تمامی کارهایش برپایه خرد و خردورزی بوده است. موسیقی او دارای اندیشه بوده که این یکی از ویژگی‌های بسیار بارزی است که در آثار و منش شجریان وجود داشته و تا به امروز نیز که سر به بالین خاک نهاده وجود دارد. او هیچ‌وقت در موضع‌گیری‌هایش و در ارائه موسیقی‌اش دچار انحراف نشد.
پیرنیاکان به نقل از یکی از دوستان مشترکش با محمدرضا شجریان خاطره‌ای بازگو کرد و گفت: زمانی که شجریان در رادیو کار می‌کرد و ماهی هزارتومان حقوق می‌گرفت به او گفتم: خوانندگان مشهور می‌روند درکاباره‌ها می‌خوانند و شبی ۳ هزارتومان دستمزد می‌گیرند، اما تو ماهی هزارتومان حقوق می‌گیری. چرا در کاباره آواز نمی‌خوانی؟ شجریان نگاهی به من کرد و با خنده گفت: آواز من را در ایران دو نفر هم گوش دهند کافی است. من با آوازی که می‌خوانم می‌خواهم اندیشه انتشار دهم و دنبال پول نیستم. او تصریح کرد: به همین دلیل است که می‌گویم شجریان همه کارهایش را با تکیه بر خردش انجام می‌داد؛ و اکنون پیام او برای اهالی موسیقی این است: خردتان را توانا کنید و براساس خردتان حرکت کنید بی‌گمان نخواهید لغزید.
شجریان و روز موسیقی ایرانی
پیرنیاکان نیز همچون نوربخش خواستار نام‌گذاری روزی به نام موسیقی ایرانی شد و گفت: مصرانه باید پیگیر تحقق این مهم باشیم که روز اول مهر به نام روز شجریان و موسیقی ایرانی نام‌گذاری شود. همچنین پیشنهاد می‌کنم به آثار و افرادی که در جشنواره‌های موسیقی برگزیده می‌شوند تندیس شجریان اهدا شود. این پیشنهاد پیرنیاکان با تشویق‌های ممتد حضار همراه شد و اکنون به‌عنوان یک مطالبه عمومی در فضای مجازی از سوی کاربران مطرح می‌شود. عضو شورای عالی خانه موسیقی ایران همچنین با بیان اینکه در کشور‌های بزرگ وقتی یک هنرمند بزرگ از دنیا می‌رود عزای ملی اعلام می‌شود این گلایه را مطرح کرد: باید برای شجریان عزای ملی اعلام می‌شد. شجریان تنها متعلق به هنرمندان نیست او متعلق به تمام مردم دنیاست. شجریان نام بلندی است که مقام استادی خیلی پایین‌تر از آن است.
تمام حرف همایون، پدر بود
«عجب است که دل از سینه بیرون نمی‌آید.» همایون شجریان که آخرین فردی بود پشت تریبون رفت با بیان این عبارت به مزار پدرش اشاره کرد و با بغض گفت: تمام حرفی که می‌خواهم بزنم آنجاست. هزاردستان موسیقی برایمان خواند: «دست طبیعت گل عمر مرا نچین...» و ما اکنون هزاردستان موسیقی را به دست طبیعت سپردیم و به آغوش خاک. او خطاب به مردم گفت: ما آرامش و اعتبارمان را از شما می‌گیریم. تمام صبر و شکیبایی ما شما هستید. ممنونیم که با همه مخاطرات به اینجا آمدید.
همایون به نمایندگی از خاندان شجریان با عذرخواهی از انبوه مردم به دلیل اینکه شرایط حضور آن‌ها بر سر مزار استاد شجریان میسر نبود گفت: معذرت می‌خواهم اگر این امکان وجود نداشت که میلیون‌ها نفر پدر را با دست خودشان به خاک بسپارند. من دستان شما را می‌بوسم این دستان که دلشان می‌خواست پدر را بدرقه کنند را می‌بوسم؛ و تنها آرزویم این است که همیشه سلامت، برقرار و پر از عشق باشید. همان‌طور که پدر برای شما می‌خواست. لازم به ذکر است در این مراسم محمدرضا کلائی شهردار مشهد، برخی از مدیران شهری، محمدرضا حیدری رئیس شورای اسلامی شهر، برخی از اعضای شورای شهر و مسئولان استانی و هنرمندانی، چون سهراب پور ناظری، وحید تاج، سالار عقیلی، پوریا اخواص، حامد بهداد، سحر دولتشاهی، مهدی پاکدل، رعنا آزادی و ... حضور داشتند.