شهریور سال ۹۷ اولین کتابخانه سیار به همت خیران مشهدی در این شهر با نام «شهید ابوالفضل روشنک» برای چند محله که از نعمت کتابخانه ثابت بی‌بهره بودند، افتتاح شد و آن‌طور که مسئولان این کتابخانه می‌گویند، در مدت کوتاهی «کتاب» به یکی از علاقه‌های اصلی کودکان و نوجوان این محدوده‌ها تبدیل شد.
لیلا کوچک‌زاده | شهرآرانیوز - شهریور سال ۹۷ اولین کتابخانه سیار به همت خیران مشهدی در این شهر با نام «شهید ابوالفضل روشنک» برای چند محله که از نعمت کتابخانه ثابت بی‌بهره بودند، افتتاح شد و آن‌طور که مسئولان این کتابخانه می‌گویند، در مدت کوتاهی «کتاب» به یکی از علاقه‌های اصلی کودکان و نوجوان این محدوده‌ها تبدیل شد. آن‌ها اذعان می‌کنند که تا روزی ۳۰۰ عنوان کتاب هم از فضای شش‌متری این کتابخانه امانت گرفته می‌شود و امانت‌گیران هم، بیشتر کودکان و نوجوانان حاشیه شهر مشهد هستند که از خدمات این کتابخانه رایگان بهره می‌برند.
بچه‌هایی که کتاب خواندن تنها سرگرمی آن‌هاست. خبر خوبی است که بتوان گفت در حاشیه شهر مشهد، سرگرمی بچه‌ها فقط بازی در کوچه‌های باریک، کانال‌های آب و زمین‌های افتاده و خاکی یا روی ریل قطار، نیست، بلکه حالا بچه‌هایی هم هستند که در راه خانه و توی کوچه، کتابی را دست گرفته و می‌خوانند، یا در حال تعریف ماجرای داستان برای دوستانشان هستند و با همین کتابخوانی، برای خودشان رؤیای آینده را می‌سازند و به دنبال حل مشکلاتشان می‌گردند.
این بچه‌ها در این روز‌ها سخت منتظر پایان محدودیت‌های کرونایی و حضور دوباره کتابخانه محبوبشان هستند. گفت‌وگوی ما با مرتضی کرباسی، نایب رئیس مجمع خیران توسعه کتابخانه‌ها و ترویج کتابخوانی استان خراسان رضوی، درباره وضعیت کتابخانه‌های سیار در مشهد و و گفتگو با امیر خشخو، مسئول کتابخانه سیار شهید ابوالفضل روشنک، پیش روی شماست. عباسعلی سپاهی یونسی، نویسنده کودک و نوجوان و فعال اجتماعی هم از تأثیر کتابخوانی بین کودکان و نوجوان حاشیه شهر مشهد در اینکه آینده بهتری برای خود بسازند، سخن می‌گوید.
هر محله حاشیه مشهد، یک کتابخانه سیار
۸ کتابخانه سیار تا پایان سال ۱۴۰۰ در استان خراسان رضوی با حمایت مجمع خیران توسعه کتابخانه‌ها و ترویج کتابخوانی استان خراسان رضوی و نهاد کتابخانه‌های عمومی استان خراسان رضوی افتتاح می‌شود. مرتضی کرباسی این خبر را می‌دهد و می‌گوید که خیران کتابخانه‌ساز اکنون هدف اصلی خود را راه‌اندازی کتابخانه‌های سیار در مناطقی که از نعمت کتابخانه‌های ثابت محروم هستند، گذاشته‌اند.
او می‌گوید: امیدواریم هر محله حاشیه شهر مشهد و روستا‌های نزدیک به آن، یک کتابخانه سیار داشته باشد، چنانکه تا پایان امسال، سه کتابخانه سیار دیگر هم برای حاشیه شهر مشهد با همکاری نهاد کتابخانه‌های استان خراسان رضوی، افتتاح خواهد شد و ۵ کتابخانه سیار دیگر نیز در سال آینده به کتابخانه‌های سیار استان خراسان رضوی اضافه خواهیم کرد.
به گفته کرباسی، کتابخانه سیار شهید روشنک، کامیونی با کشنده چهارونیم تنی با قفسه‌بندی، کولر، اینترنت و استاندارد‌های خاص این‌گونه کتابخانه‌هاست. گرچه با افزایش هزینه‌ها، سعی کرده‌اند تعداد کامیونت‌های دیگر را با کشنده‌هایی با وزن کمتر که ارزان‌تر است، راه‌اندازی کنند تا بتوانند محله‌های بیشتری را کتابخانه‌دار کنند.
نایب رئیس مجمع خیران توسعه کتابخانه‌ها و ترویج کتابخوانی استان خراسان رضوی می‌گوید: کتابخانه‌های سیار تنها فضایی برای امانت کتاب نیست و به نوعی به فرهنگ‌سرایی عمومی تبدیل شده است و برای بچه‌های حاشیه شهر مشهد برکت‌های فرهنگی زیادی داشته است. چنانکه خوانش کتاب برای فرزندان و مادران، برگزاری مسابقه، برنامه‌های تفریحی و فرهنگی در قالب اجرای نمایشنامه، در کنار امانت گرفتن کتاب بر اعتلای آن افزوده است.
پذیرای ۱۰ هزار کتاب دیگر هم می‌توانیم باشیم
کتابخانه شهید ابوالفضل روشنک که به ساکنان محدوده‌های کاظم‌آباد، دهرود، کال زرکش و منطقه دروی به صورت هفتگی خدمت‌رسانی می‌کند، رکورد امانت کتاب را با ۷۰۰ نسخه کتاب در یک روز در استان خراسان رضوی به ثبت رسانده است که عدد عجیب و چشمگیری بوده است. امیر خشخو مسئول این کتابخانه در این باره می‌گوید: استقبال از کتابخانه سیار شهید ابوالفضل روشنک چیزی نیست که بتوان آن را در قالب اعداد و ارقام بازگو کرد. ذوق و شوق مطالعه در این محدوده‌ها به قدری افزایش یافته که پیش از حضور من، کودکان و نوجوانان برای پس آوردن کتاب خود و امانت گرفتن کتاب جدید، در محل همیشگی استقرار کتابخانه صف ایستاده‌اند.
خوشخو با بیان اینکه ۸۵ درصد از مراجعه‌کنندگان به کتابخانه سیار کودکان و نوجوانان هستند، می‌گوید: دلیل استقبال گسترده اهالی این مناطق از کتاب و کتابخوانی کمبود امکانات فرهنگی است که حالا با حضور کتابخانه سیار، کتابخوانی به توفیقی اجباری برای آن‌ها تبدیل شده است و اتفاقا در حفظ کتاب‌ها، بسیار دقیق و امانت‌دار هستند. او همچنین با اشاره به عضویت حدود ۲ هزار و ۶۰۰ نفر در کتابخانه سیار شهید ابوالفضل روشنک می‌گوید: اعضای ما تا ۶ هزار نفر هم رسیده بود که متأسفانه کرونا، این عدد را کم کرد، اما مطمئن هستیم پس از پایان محدودیت‌های اعلام شده کرونایی، به تعداد امانت‌گیران ما اضافه می‌شود.
مسئول کتابخانه سیار شهید روشنک ادامه می‌دهد: ما هم اکنون ۶ هزار نسخه کتاب در زمینه داستان، رمان، مذهبی و علمی، روان‌شناسی و ... داریم، اما اگر تا ۱۰ هزار نسخه دیگر کتاب و بیشتر با محتوای کودک و نوجوان هم کتاب هدیه بشود، ظرفیت پذیرش داریم و مطمئن هستیم کتاب‌ها به امانت خواهد رفت. درواقع اگر بتوانیم کتاب‌های بیشتری در اختیار داشته باشیم و تنوع کتاب‌ها را هم بیشتر کنیم، باز هم در جذب کودکان موفق‌تر خواهیم بود. چنانکه هم اکنون در هر مراجعه به هر محدوده، حداقل ۵۰۰ کتاب و بیشتر در زمینه کودک و نوجوان، به امانت می‌رود و تقریبا با دست خالی به محدوده بعدی می‌رویم.
یاد می‌گیرند شهروندی مسئولیت‌پذیر باشند
«این سؤال که چرا بچه‌ها به کتاب خواندن نیاز دارند، مانند این است که بپرسیم چرا بچه‌ها به غذا خوردن نیاز دارند.» عباسعلی سپاهی یونسی، شاعر و نویسنده کودک و نوجوان این را می‌گوید و اضافه می‌کند: با خواندن کتاب، در زندگی و ناخودآگاه کودکان و نوجوان اتفاق‌های زیادی می‌افتد. آن‌ها از این مسیر، خودشان را می‌شناسند و جهانشان را. فکر می‌کنند که اگر در این جهان مشکل و ایرادی وجود دارد، چطور آن را حل کنند. آن‌ها با کتابخوانی برای زندگی فردای خود آماده می‌شوند. با شخصیت‌های کتاب، همذات‌پنداری می‌کنند و یاد می‌گیرند که مشکل قصه کتاب، باید حل شود.
این فعال اجتماعی می‌گوید به‌هیچ‌وجه موافق این نیستم که اگر خانواده‌ای برای نان شبش مانده است، بی‌نیاز از خواندن کتاب است و ادامه می‌دهد: در حاشیه شهر مشهد خانواده‌هایی از روستا‌های محروم خراسان و دیگر استان‌ها زندگی می‌کنند که از بد حادثه و به دلیل گرفتاری به شهر پناه آورده‌اند. قطعا اگر وسعشان می‌رسید، در محله‌هایی که امکانات بیشتری دارد، ساکن می‌شدند. آن‌ها آمده‌اند تا زندگی بهتری داشته باشند.
نیامده‌اند که به کتاب دسترسی پیدا کنند، اما حالا که خوشبختانه چنین شرایطی فراهم شده است، کتابخوانی به فرزندانشان برای خودشناسی کمک می‌کند. این بچه‌ها یاد می‌گیرند، رویایی برای آینده خود داشته باشند و به مسئولیت خود در این جهان فکر کنند. همچنین اهل تعامل و گفتگو می‌شوند و می‌آموزند با صلح حق خود را بگیرند نه با جنگ و درنهایت یاد می‌گیرند شهروندی مسئولیت‌پذیر باشند که به درد خود و خانواده و جامعه‌شان بخورند.