بازگشت یک کودک به مدرسه هزینه‌اش کمتر از آسیب‌هایی است که به‌دلیل دوری کودک از آموزشوپرورش به جامعه تحمیل می‌شود. نکته دیگر اینکه اگر امروز کاری برای این بچه‌ها نشود، نهضت سوادآموزی بعد از گذشت ۴۰ سال باید همچنان ادامه داشته باشد.
الهام مهدیزاده | شهرآرانیوز؛ چندی پیش، قاسمعلی خدابنده، مدیرکل آموزشوپرورش خراسان‌رضوی، گفت: «خراسان‌رضوی ۴۰ هزار بازمانده از تحصیل دارد.» رقمی که به گفته خود او سه‌برابر ۱۳ هزار بازمانده سال قبل است.
او گفته بود: «با‌توجه‌به برآوردی که از ثبت‌نام دانش‌آموزان و آمار ثبت‌شده در سامانه سناد در خراسان رضوی داشتیم، حدود ۴۰هزار دانش‌آموز ترک تحصیلی داریم. در حال حاضر که سه ماه از سال تحصیلی گذشته است، بعید به نظر می‌رسد که پرونده‌ای در مدارس باقی‌مانده باشد که هنوز ثبت نشده باشد. قطعا همه پرونده‌ها ثبت شده و آمار دانش‌آموزان ترک‌تحصیلی هم زیاد است.»
او از تشکیل کمیته‌ای در استان گفته و خواسته بود که این کمیته در شهرستان‌ها نیز فعال شود تا ازطریق مدیران مدرسه، دفاتر تسهیلگری شهرداری، دهیاران، خانه‌های بهداشت و... بتوان دانش‌آموزان را به مدارس بازگرداند. در میانه اطلاعاتی که او اعلام کرده بود، صالح‌آباد، بیشترین میزان ترک تحصیل را داشت و بیشترین آمار نیز به ترک تحصیل دانش‌آموزان دختر پایه متوسطه اول مربوط بود، اما درباره شرایط مشهد اطلاعات دقیقی ارائه نشده بود.
دراین‌راستا به‌سراغ معاون آموزش متوسطه و معاون آموزش ابتدایی اداره‌کل آموزشوپرورش استان رفتیم تا اطلاعات بیشتری از این موضوع به دست آوریم. هر دو معاون، اما می‌گویند هنوز آماری درباره دانش‌آموزان بازمانده از تحصیل استان سر جمع نکرده‌اند و باید تا آخر آذر منتظر بمانیم.
چه کسی آمار ۴۰ هزارتا را به مدیرکل داد؟
ابوالحسن حقیقی، معاون آموزش ابتدایی آموزشوپرورش خراسان‌رضوی، به خبرنگار ما می‌گوید که آماری از کودکان بازمانده از تحصیل ندارد. او از آمار ۴۰هزار کودک بازمانده از تحصیل که توسط مدیرکل آموزشوپرورش استان اعلام شده است، اظهار بی‌اطلاعی می‌کند و با تعجب می‌پرسد: ۴۰ هزار نفر؟! مطمئن هستید آقای دکتر این رقم را اعلام کرده‌اند؟
حقیقی در تکمیل صحبت‌هایش می‌گوید: پایش وضعیت حضور دانش آموزان در استان در‌حال تکمیل است و آمار آذرماه ارائه خواهد شد.
او تأکید می‌کند: گزارش‌گیری وزارتخانه در شهریور و زمانی صورت گرفته است که مدارس استان هنوز ثبت‌نام می‌کرده‌اند. به‌این‌ترتیب آمار کودکان بازمانده از تحصیل تا یک‌سوم یا دو‌سوم کاهش خواهد یافت.
استان چشم‌انتظار ارائه آماراز وزارتخانه
رضا صابری‌تولایی، معاون آموزش متوسطه اداره کل آموزشوپرورش خراسان‌رضوی، نیز در ابتدا بیشتر کودکان بازمانده از تحصیل را در حوزه معاونت ابتدایی می‌داند و تأکید می‌کند که تنها درباره «نرخ گذار» صحبت کند.
«نرخ گذار» آمار دانش‌آموزانی است که باید از مقطع ابتدایی وارد متوسطه اول یا از متوسطه اول به دوم وارد شوند، اما به دلایلی ثبت‌نام نکرده‌اند. البته معاون متوسطه آموزشوپرورش استان در‌این‌زمینه هم آماری ندارد که اعلام کند.
او در پاسخ به چرایی نبود چنین آماری می‌گوید: هنوز سامانه سناد وزارت آموزشوپرورش، آماری از وضعیت دانش‌آموزانی که ثبت‌نام نکرده‌اند، ارائه نداده است. حداقل تا آخر آذرماه باید منتظر باشیم تا این آمار ارائه شود.
مطابق تعاریف، روند ارائه آمار از پایین به بالاست. به‌عبارتی استان‌ها آمار خود را به وزارتخانه ارائه می‌دهند. چگونه استان خراسان‌رضوی در‌انتظار ارائه آمار دانش‌آموز بازمانده از تحصیل خود ازسوی وزارتخانه است؟ صابری این پرسش را چنین پاسخ می‌دهد: همه مدارس کشور به سامانه سناد وزارت آموزشوپرورش مرتبط هستند. این سامانه ضمن اینکه مدارسی را که آمار دانش‌آموزان خود را ثبت نکرده‌اند، نشان می‌دهد، تا آخر آذر نیز فرصت داده است که مدارس به محض اقدام خانواده‌های چنین کودکانی برای ثبت‌نام، نام دانش‌آموز را از فهرست بازمانده‌ها خارج کند.
آخرین حرف صابری، «صبور‌بودن» برای ارائه آمار دانش‌آموزان بازمانده از تحصیل، تا آخر آذرماه است. در مقابل، معاون پیشین فرهنگیوپرورشی وزارت آموزشوپرورش، آمار ۴۰ هزار کودک بازمانده از تحصیل را هولناک و وحشتناک می‌داند. حسین هژبری معتقد است که ذکر این آمار جسارت می‌خواهد و ممکن است برای مسئول آموزشوپرورش استان تبعات داشته باشد. بااین‌حال مدیرکل آموزشوپرورش استان با صراحت این آمار را بیان می‌کند تا هشداری برای همه مسئولان به‌منظور تصمیم‌گیری سریع‌تر آنان باشد.
بازماندگان بیشتر از آمار موجود هستند
هژبری در گفتگو با خبرنگار ما حرف‌هایش را با تحلیلی از آمار ارائه‌شده ازسوی مدیرکل آموزشوپرورش شروع می‌کند؛ «من به‌عنوان فردی که سال‌ها در آموزشوپرورش کار کرده‌ام به شما می‌گویم که این عدد، ۴۰ هزار کودک بازمانده، بیشتر است. چون این آمار براساس سامانه سناد وزارت آموزشوپرورش است. به‌عبارتی بخش عمده آمار ارائه‌شده مربوط به کودکانی است که در یک مرحله آموزشی متوقف شده‌اند. اما کودکان بسیاری داریم که به هیچ عنوان مدرسه نرفته‌اند و در هیچ‌جا نام و نشانی از آن‌ها نیست. این کودکان را می‌توان سر چهار‌راه‌ها دید؛ کودکانی که حتی شناسنامه ندارند.»
او با تأکید بر اینکه «ذهن‌های ما عددمحور شده است.» می‌گوید: مسئولان دربرابر این عدد چقدر واکنش نشان دادند؟! فقط یک عدد ذکر می‌کنیم و تمام. به عقیده من در وهله نخست باید آسیب ذکر «عدد بدون راهکار» را برطرف کرد.
هزینه برگرداندن کودک کمتر از آسیبش هست
به اعتقاد معاون اسبق فرهنگیوپرورشی وزارت آموزشوپرورش، بیشترین آسیب بازماندن از تحصیل را کودکی می‌بینید که از درس دور مانده است. او معتقد است که آسیب دیگر را جامعه‌ای می‌بیند که این کودک قرار است آینده‌اش را به دست بگیرد.
هژبری ۴۰ هزار کودک بازمانده را ۴۰ هزار بی‌سواد سال‌های بعد می‌داند و تأکید می‌کند: بازگشت یک کودک به مدرسه هزینه‌اش کمتر از آسیب‌هایی است که به‌دلیل دوری کودک از آموزشوپرورش به جامعه تحمیل می‌شود. نکته دیگر اینکه اگر امروز کاری برای این بچه‌ها نشود، نهضت سوادآموزی بعد از گذشت ۴۰ سال باید همچنان ادامه داشته باشد.
راهکار هژبری برای بازگرداندن بچه‌ها به مدرسه، استفاده از ظرفیت نهضت سوادآموزی است و می‌گوید: آموزشیاران نهضت، محله‌به‌محله و خانه‌به‌خانه دنبال یک بزرگ‌سال بی‌سواد هستند. می‌توان با بهره‌گیری این روش و استفاده از ظرفیت آموزشیاران نهضت سوادآموزی، این کودکان را شناسایی کرد و به آنان آموزش داد.