برای آموختن مهارتهای تاب‌آوری، همین امروز هم دیر است؛ اگر تاب‌آوری وجود نداشته باشد، در سطح اجتماعی، به خطر نابودی زندگی افراد در جامعه محلی آسیب‌دیده منجر می‌شود و در سطح خانوادگی نیز به از هم پاشیدن کانون خانواده می‌رسد.
دکتر مهتاب علی‌نژاد|شهرآرانیوز؛ ۱۶ سال دارد. می‌گوید پدرش اجازه نمی‌دهد از خانه خارج شود. با این حال، مادرش معتقد است باید حرفه‌ای یاد بگیرد که در آینده بتواند گلیم خود را از آب بیرون بکشد. به همین دلیل، مادرش با مقاومت بسیار و با وجود مشکلات اقتصادی‌ای که خانواده با آن دست‌به‌گریبان است، توانسته است پدرش را متقاعد کند او را در کلاس خیاطی ثبت‌نام کنند. پدرش نیز با این شرط موافقت کرده است که مادرش هرروز او را ببرد و بیاورد و تحت نظارت مستقیم باشد. می‌گوید: معدلم تعریفی ندارد و خانه‌مان بیشتر دعوا و جنگ است، اما مادرم خیلی دلسوز ماست و به دلیل سختی‌هایی که کشیده است، نمی‌خواهد من دختر بی‌هنر و بیکاره‌ای تربیت شوم. با کلی زحمت، مرا در کلاس خیاطی ثبت نام کرده است که بتوانم برای خودم کسی بشوم. این جمله را که می‌گوید، چشم‌هایش برق می‌زند.
چند درصد دختران از حمایت مادر بهره می‌برند؟
امید به آینده در برق چشم‌هایش آشکار است. می‌گویم: این همه انگیزه برای آینده، با وجود سختی‌هایی که در خانواده تحمل می‌کنی، درخور تقدیر است. تو خیاط موفقی خواهی شد، چون دختری قوی و باانگیزه هستی.
ذوق می‌کند و از شوق رسیدن آینده بهتر، قند در دلش آب می‌شود. می‌گوید: مادرم همیشه می‌گوید که از من حمایت خواهد کرد. من باید این همه سختی‌ای را که برای خیاط شدن من می‌کشد برایش جبران کنم. می‌رود و من می‌اندیشم که چند درصد دختران نوجوانی که با سختی‌های زندگی دست‌و‌پنجه نرم می‌کنند از حمایت یک مادر تاب‌آور بهره‌مندند؟
واقعیت امر این است که در شرایط زندگی سخت و ناهماهنگی‌های گاه اجتناب‌ناپذیر درون خانواده، وجود یک مادر تاب‌آور می‌تواند تاب‌آوری اعضای خانواده را در برابر مشکلات افزایش دهد و خانواده را از گسستن محافظت کند، زیرا در فرهنگ ایرانی، منسجم نگهداشتن خانواده در کشاکش بحران‌ها وظیفه‌ای مادرانه قلمداد می‌شود. شما در میزان تاب‌آوری به خانواده‌تان چه نمره‌ای می‌دهید؟ آیا مادری تاب‌آور هستید؟ می‌دانید تاب‌آوری چیست و چگونه می‌توانید میزان تاب‌آوری خود را ارزیابی کنید؟
تاب‌آوری مهارت حل مسئله است
تاب‌آوری مهارت حل مسئله است وقتی بحرانی رخ می‌دهد و شما در شرایط دشواری قرار می‌گیرید که در آن، از آسیب‌پذیری بسیاری برخوردارید. چنانچه بتوانید با مهارتهای فردی‌ای که دارید، به حالت اولیه پیش از بروز بحران برگردید، می‌توانید بگویید فرد تاب‌آوری هستید. گاهی این بحران‌ها در سطح فردی و خانوادگی بروز می‌کنند.
برای نمونه، اعتیاد والدین، طلاق، فوت یکی از افراد خانواده یا ورشکستگی اقتصادی پدر و گاهی در سطح اجتماعی و به طور کلی بخش وسیعی از جامعه را درگیر خود می‌کند: سیل یا زلزله یا جنگ. حالا اگر جامعه در سطح بحران‌های وسیع و فرد در سطح بحران‌های خانوادگی دارای تاب‌آوری باشد، می‌تواند با مشارکت جمعی بالا به حل بحران و بازگشت به حالت اولیه با توجه به توان خانواده یا جامعه دست یابد.
اگر تاب‌آوری وجود نداشته باشد، در سطح اجتماعی، به خطر نابودی زندگی افراد در جامعه محلی آسیب‌دیده مثلا شهر‌های سیل‌زده یا زلزله‌دیده منجر می‌شود. در سطح خانوادگی نیز به از هم پاشیدن کانون خانواده می‌رسد. در سطح فردی است که حضور یک مادر تاب‌آور می‌تواند تاب‌آوری سایر اعضا خانواده را در برابر بحرانی که خانواده با آن دچار است افزایش دهد.
افزایش روزافزون میزان اعتیاد، طلاق، خودکشی، فوت‌های ناگهانی ناشی از سرطان و سکته، ورشکستگی‌های اقتصادی مشاغل خانگی و کارخانه‌ای، افزایش مهارت تاب‌آوری و لزوم وجود یک زن تاب‌آور در کانون خانواده به عنوان همسر یا مادر را به نیازی ضروری برای کانون خانواده تبدیل کرده است. در دنیای پرمخاطره امروز، چه در بحرانی جمعی مانند زلزله گرفتار شوید چه در بحرانی فردی مانند اعتیاد یا ورشکستگی اقتصادی، اگر روحیه مشارکت جمعی داشته باشید، می‌توانید با تاب‌آوری به حل مسئله بپردازید.
جرئت‌بخشی و ابراز وجود، تاب‌آوری به دنبال دارد
چگونه می‌توانید خود را ارزیابی کنید که آیا انسان تاب‌آوری هستید یا خیر؟ افرادی که می‌توانند در جامعه روابط اجتماعی برقرار کنند و قدرت حل مسئله دارند، خودگردانی را می‌شناسند و درباره خود احساس هدفمندی می‌کنند و به آینده‌ای روشن باور دارند، می‌توانند تاب‌آور قلمداد شوند.
اگر دارای توانایی ایجاد تفاهم، انعطاف‌پذیری، همدلی، مهربانی، مهارتهای ارتباطی و شوخ‌طبعی هستید، یعنی در زمینه برقرار روابط اجتماعی انسانی توانمندید و چنانچه برنامه‌ریزی، یاری‌جویی، تفکر انتقادی و خلاق دارید، یعنی قادر به حل مسئله هستید. در زمینه خودگردانی، احساس هویت، خودکارآمدی، خودآگاهی، تسلط بر وظایف و کناره‌گیری سازگارانه از شرایط منفی یا ناسازگار، نشان‌دهنده آن است که می‌توانید فردی تاب‌آور باشید و اگر در خود هدفمندی، آرمان‌های تحصیلی، خوش‌بینی، اعتقاد دینی و روابط معنوی سراغ دارید، دارای احساس هدفمندی و باور به آینده روشن هستید.
چنانچه این ویژگی‌ها را دارید خود را فردی تاب‌آور بدانید. اما در صورت فقدان این مهارت‌ها، آیا می‌توانید به فردی تاب‌آور تبدیل شوید؟ بله، با فراگرفتن مهارتهای لازم که برشمردیم. این ویژگی‌ها می‌تواند در افراد و دوره‌های مختلف زندگی، از کودکی تا بزرگ‌سالی، شکل بگیرد. البته باید توجه داشت به اندازه تلاش فردی در آموختن مهارتهای لازم برای تاب‌آور شدن، به حمایت و مداخله سازمان‌ها و نهاد‌های اجتماعی برای آموزش دادن افراد نیز نیاز است.
در واقع، سیاست‌گذاران اجتماعی و مدیران برنامه‌ریز و اجرایی در سطح جامعه، برای ارتقای بیشتر تاب‌آوری، باید به تغییر مثبت محیط اجتماعی توجه کنند به طوری که بشود بر مشکلات و آثار منفی محیط غلبه کرد. با آموزش این مهارت‌ها به افراد، می‌توان سطح سلامت روانی و هیجانی آنان را بالا برد و احساس رضایتمندی‌شان از زندگی را افزایش داد.
با آموزش مهارت‌هایی مانند مهارتهای ارتباطی، مقابله، جرئت‌بخشی و ابراز وجود، می‌توان تاب‌آوری و به دنبال آن سطح سلامت افراد را افزایش داد. پس برای کسب مهارتهای لازم، از همین امروز اقدام کنید و در این راستا مطالبه‌گر باشید. از سیاست‌گذاران اجتماعی بخواهید شرایط آموزش این مهارت‌ها را به صورت کاربردی برای نسل‌های کودک و نوجوان فراهم آورند. خودتان نیز به عنوان یک بزرگ‌سال و در نقش همسر یا مادر، برای آموزش‌گرفتن اقدام کنید. تا زمانی که خود تاب‌آور نباشید، نمی‌توانید تاب‌آوری را به فرزندتان آموزش دهید. او از شما الگو می‌گیرد.