چه کسی می‌داند که در زمانی که ما در‌پی گرفتن نامه در دادسرا هستیم، معتاد به خانه و خانواده مراجعه نکند و با توهمی که به‌خاطر استعمال شیشه دارد، بلایی سر خانواده نیاورد؟
یلدا مهدوی | شهرآرانیوز؛ می‌گویند: «اگر معتاد را بیمار تلقی می‌کنید، چرا باید برای گرفتن درخواست فرستادن او به کمپ، به دادسرای عمومی و انقلاب مراجعه کنیم تا پس از گذراندن یک روند نسبتا طولانی، نامه‌ای از آنجا برای گرفتن مأمور به کلانتری به ما داده شود؟ چه کسی می‌داند که در زمانی که ما در‌پی گرفتن نامه در دادسرا هستیم، معتاد به خانه و خانواده مراجعه نکند و با توهمی که به‌خاطر استعمال شیشه دارد، بلایی سر خانواده نیاورد؟»
یکی از شهروندان مشهدی از اوضاع بی‌سر‌و‌سامان معتادان شیشه‌ای می‌گوید. او معتقد است که با گذشت سال‌ها تعداد معتادان صنعتی و مصرف‌کننده شیشه بیشتر از قبل شده است، اما روند رسیدگی به این افراد، همچنان طولانی و قضایی است؛ موضوعی که به گفته این شهروند با توهم آنی روان‌گردان‌ها و آسیبی که ممکن است فرد معتاد به خانواده وارد کند، در تضاد است. توضیحات او برای فرستادان معتاد کریستالی و شیشه‌ای به کمپ از این قرار است: همه می‌دانند که یک معتاد به شیشه در حالت عادی نیست و ممکن است هر آسیبی برساند، حتی قتل انجام دهد.
این را همه می‌دانند که معتاد شیشه‌ای با پای خودش به کمپ نمی‌رود و باید به‌زور او را به کمپ برد. او ادامه می‌دهد: به همین دلیل خانواده معتاد شیشه‌ای باید به دادسرای انقلاب مراجعه کند تا معاون دادستان درخواست قضایی برای کلانتری محل صادر کند. گرفتن این درخواست با‌توجه‌به تعداد زیاد مراجعه‌کنندگان به دادگاه انقلاب، روندی بسیار طولانی است. البته صدور این درخواست پایان کار نیست و خانواده باید به کلانتری مراجعه کند تا یک مأمور حوزه مواد مخدر در‌اختیار آنان قرار دهند و با کمک او، فرد معتاد را به کمپ ببرند.
این شهروند مشهدی به مدت اعتبار نامه‌های قضایی نیز اشاره می‌کند که به گفته او چند روز بیشتر اعتبار ندارد و اگر در این مدت خانواده نتواند فرد معتاد را پیدا کند یا مأمور مواد مخدر کلانتری در عملیات باشد، نامه ارزش خود را از دست می‌دهد و دوباره نقطه، سر خط.
ما فقط سیاست‌گذاریم
دبیر شورای هماهنگی مبارزه مواد مخدر خراسان‌رضوی می‌گوید که این موضوع به نهاد‌های متولی از‌جمله بهزیستی و دستگاه قضایی ارتباط دارد. محمد‌حسین صالحی بر این موضوع تأکید می‌کند که شورای مبارزه با مواد مخدر متولی سیاست‌گذاری در حوزه مواد مخدر است. دبیر شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر به توضیحاتش، سیاست‌های کلی در حوزه دسته‌بندی معتادان را اضافه می‌کند و می‌گوید: برخی از معتادان مواد صنعتی، خانه و خانواده ندارند که به آنان «معتاد متجاهر» گفته می‌شود؛ این گروه با کمک پلیس به کمپ‌های ماده۱۶ فرستاده می‌شوند.
گروه دیگری از معتادان خانواده دارند، اما برای ترک مواد تمکین نمی‌کنند و حاضر نیستند به کمپ مراجعه کنند. سیاست‌ها در این‌زمینه این‌گونه تدوین شده است که خانواده با مراجعه به دستگاه قضایی و گرفتن فرم، فرد معتاد را به کمپ می‌برند. این موارد همان‌طور که اشاره کردم، اجرایی است و در حوزه اختیارات بهزیستی است.
فقط ۲ ساعت!
اما بهزیستی به‌عنوان متولی که اداره کمپ‌ها به او سپرده شده است، گلایه‌های مردم را درباره روند طولانی اخذ درخواست‌های قضایی نمی‌پذیرد. امیر گوهری، کارشناس‌مسئول اعتیاد بهزیستی خراسان‌رضوی، می‌گوید: بیشترین زمانی‌که یک خانواده درمدت آن با مراجعه به دادگاه انقلاب درخواست قضایی می‌گیرد، حدود ۲ساعت است و این روند طولانی که شما به نقل از مردم می‌گویید، صحت ندارد.
این کارشناس‌مسئول اعتیاد بهزیستی استان درباره اینکه چرا روند این کار با‌وجود تأکید مسئولان مبنی‌بر بیمار‌بودن فرد معتاد، هنوز قضایی است، می‌گوید: کمپ‌ها خصوصی هستند و هر فردی که خودش به اعتیاد اقرار کنند و تمایل به ترک داشته باشد، می‌تواند مراجعه کنند، اما در مواردی که فرد حاضر به تمکین نیست به‌منظور جلوگیری از آسیب‌های احتمالی و نیز افزایش نظارت، ورود و خروج این افراد با دستور قضایی صورت می‌گیرد.
معتاد بیمار است یا مجرم؟
تا میانه دهه ۸۰ معتادان متجاهر، مجرم شناخته می‌شدند و براساس قانون با این افراد برخورد می‌شد، اما با گذشت زمان و افزایش اطلاعات پزشکی و درمانی در این حوزه، اعلام شد که معتادان متجاهر بیمارند و نیاز به کمک و درمان دارند. از سوی دیگر، معتاد متجاهر تعریف خاصی دارد و به آن دسته از مصرف‌کنندگان مواد مخدر گفته می‌شود که با‌وجود فراهم‌بودن بستر مناسب برای درمان و همه امکانات، حاضر نشوند برای ترک اقدام کنند و در چنین شرایطی، ناگزیر باید آن‌ها را به مراکز درمان اجباری ارجاع داد.
چند ماه قبل حجت‌الاسلام رئیسی، رئیس قوه قضائیه، در جلسه‌ای، معتادان متجاهر را مجرم دانسته و بر لزوم برخورد با این افراد به‌منظور آرامش جامعه تأکید کرده بود. اما سردار مجید کریمی، رئیس پلیس مبارزه با مواد مخدر، در گفتگو با ایرنا و در پاسخ این پرسش که آیا معتادان متجاهر مجرم هستند یا بیمار، پاسخی میانه می‌دهد و می‌گوید: پلیس به معتاد متجاهر هم به چشم بیمار نگاه می‌کند و هم مجرم؛ براساس ماده۱۵ قانون مبارزه با مواد مخدر گفته می‌شود که اگر فرد معتاد به‌صورت خود‌معرف، خود را معرفی و به مراکز درمانی مراجعه کند و درمان شود، قطعا بیمار است و در چنین شرایطی، پلیس در مرحله اول با او برخورد نمی‌کند.