دلیلمان برای سراغ‌گرفتن از دبیر ستاد امر به معروف و نهی از منکر خراسان رضوی، دغدغه خاطر درباره واجبی فراموش‌شده است که ترک آن، اتفاقات نامبارکی را رقم می‌زند. شاید هم کم وبیش رقم زده است و حواسمان نیست. بهانه خبری‌مان هم شکایت تعدادی از نمایندگان مجلس از رئیس جمهور، به‌دلیل ابلاغ‌نکردن قانون حمایت از آمران به معروف است.
شهامت | شهرآرانیوز؛ این گفتگو، از جنس سوژه‌های مناسبتی نیست تا از مسئول مربوط، یک گزارش عملکرد بشنویم و خداحافظ تا سال دیگر. خوشبختانه، به تازگی هم خبر شهادت یا جانباز شدن یک آمر به معروف، اطلاع‌رسانی نشده است. دلیلمان برای سراغ‌گرفتن از دبیر ستاد امر به معروف و نهی از منکر خراسان رضوی، دغدغه خاطر درباره واجبی فراموش‌شده است که ترک آن، اتفاقات نامبارکی را رقم می‌زند. شاید هم کم وبیش رقم زده است و حواسمان نیست. بهانه خبری‌مان هم شکایت تعدادی از نمایندگان مجلس از رئیس جمهور، به‌دلیل ابلاغ‌نکردن قانون حمایت از آمران به معروف است. مایل است اسمش را بدون عناوین جانبی درج کنیم و می‌پذیریم؛ «علی‌اکبر افراسیابی».
یکی از اهداف وضع قانون حمایت از آمران معروف، ایجاد امنیت خاطر و افزایش اقبال به اجرای این باید عبادی اجتماعی بود. این اتفاق افتاده است؟
ابتدا بگویم که بنده، خبرنگاران را آمر به معروف و ناهی از منکر می‌دانم. آنچه در جامعه رخ می‌دهد، باید همین دغدغه‌ای باشد که شما دارید. در مشهد و خراسان رضوی، حضور افرادی که نسبت به این فریضه، احساس وظیفه دارند، بهتر از گذشته است، اما در این قانون، مثل خیلی از قوانین دیگر، باید‌هایی هست که به طور کامل انجام نشده است. مثل تشکیل شورای امر به معروف و نهی از منکر در ادارات، سازمان‌ها و مساجد که اگر اجرا بشود، چیزی حدود یک میلیون نفر، در این زمینه فعال می‌شوند.
در ماده ۱۰ قانون، از آموزش‌وپرورش، وزارت علوم، صداوسیما، فرهنگ و ارشاد، سازمان تبلیغات، بسیج و شهرداری‌ها اسم برده شده و آن‌ها را مکلف کرده است که برای آموزش مردم و افزایش آگاهی‌شان درباره موضوعات امر به معروفی، اقدام کنند. آگاه که بشوند، خود به خود فعال هم می‌شوند. موفقیت ما در مبارزه با ویروس کرونا به‌خاطر عمومی‌شدن و فراگیر شدن موضوع بود؛ طوری که در فضاسازی شهری، سخنرانی‌ها، رسانه‌ها و... همه در حال تذکر دادن بودند. این اتفاق درباره اصل امر به معروف و نهی از منکر رخ نداده است و همه، وظایفشان را انجام ندادند.
هنگام تصویب این قانون، دیدگاه‌هایی وجود داشت، شاید هم وجود دارد که به اصل قانون نقص وارد می‌کند و می‌گوید که قانونِ خوبی نیست. شما معتقدید قانون خوبی هست، اما اجرا نمی‌شود؟
ببینید، قوانین موضوعه، قوانین مشروعه نیستند؛ توسط بشر وضع شده‌اند و کامل نیستند. اگر کسی انتقادی به قانون دارد، پیشنهاد بدهد. ما با نمایندگان مجلس در ارتباط هستیم. به قول حضرت آقا، قانون بد بهتر از بی‌قانونی است. بگذارند همین قانون به زعم خودشان بد را اجرا کنیم.
سال ۹۴، مخالفان می‌گفتند اجرای این قانون، باعث هرج‌ومرج و تناقض عملکرد دستگاه‌ها و قوا می‌شود. پنج سال از ابلاغ آن می‌گذرد. براساس تجربه اجرای آن در استان، تا همین حد کنونی، بگویید که این نگرانی‌ها بجا بود؟
من قبول ندارم که اگر اجرا شود، باعث هرج‌ومرج می‌شود. قانون بسیار خوبی است. به هیچ وجه تداخل کاری وجود ندارد. با خیلی از مدیران استان در ارتباط هستم و تبادل نظر می‌کنیم. همه قبول دارند که اجرایی نشده است.
اینکه می‌گویید دستگاه‌ها آن‌طور‌که باید پای کار نیامدند، گیر کار دقیقا کجاست؟
منم دنبال این هستم که بدانم برای چه پای کار نمی‌آیند. همه می‌گویند، اما وقتی کار عملی بخواهند انجام بدهند کاری نمی‌کنند. گاهی برداشت‌ها بد است. می‌گویند این کاری که ما داریم انجام می‌دهیم همان است که شما دنبال می‌کنید درحالی‌که همان نیست. در مدارس، دانشگاه‌ها و حتی حوزه‌های علمیه، در یک واحد درسی و یک سرفصل مشخص به این واجب پرداخته نمی‌شود.
در چشم‌اندازتان، وضعیت اجرای این فریضه را چطور می‌بینید؟
خوب؛ داریم کار‌هایی را با مسئولان پرورشی آموزش و پرورش انجام می‌دهیم. همچنین با صداوسیما. با مرکز رسیدگی به امور مساجد هم تفاهم‌نامه بستیم که امسال، در بیش از ۵۰۰ مسجد، شورای امر به معروف و گروه‌های تذکر لسانی تشکیل شود. یک نهال تا به ثمر برسد سال‌ها عمر و مراقبت مستمر می‌خواهد. شما جوان هستید و ثمره‌اش را خواهید دید.
چه تعداد از این ۵۰۰ مسجد در مشهد است؟
حدود ۳۰۰ مورد.
به نظر می‌رسد برخی ریشه‌های فرهنگی، مانع اجرای این فریضه است. چیز‌هایی مثل «به ما چه مربوط، ما رو توی قبر همدیگه نمی‌ذارن.» برای شناخت این قبیل ریشه‌ها، با استادان دانشگاه و رسانه‌هایی جز صدا و سیما هم برنامه مشترک داشته‌اید؟
چیزی که نظر سنجی‌ها می‌گوید همین‌هایی است که شما گفتید. نظرسنجی سال ۹۸ نشان داد ۸۴ درصد مردم به دلایلی مثل ترس از پیامد‌های احتمالی، به ما ربطی نداره، اثر نداره و ... به امر به معروف و نهی از منکر، بی‌تفاوت هستند. این درصد باید کم بشود. تبلیغات اثر دارد. دربرابر دشمنی که دروغ‌هایش را تکرار، فساد را ترویج و ارزش‌ها را کم‌رنگ می‌کند باید «ما به هم ربط داریم» را ترویج کنیم. باید کار کنیم، هرچند که دیدن نتیجه‌اش به عمر امثال بنده نرسد. درباره جلسه هم در این سطحی که شما می‌گویید نه.
هرچند که با کارشناسان جلسه‌های متعدد داشتم مثلا با کارشناسان فضای مجازی، تشکل‌ها، نخبگان امر به معروف، مسئولان قضایی و.... درحال گفتمان‌سازی هستیم تا با مسئولان استان به یک فهم و برداشت مشترک برسیم و بدانند آنچه دنبال می‌کنیم، همانی که تا الان انجام داده‌اند، نیست. هر فرد یا تشکلی که در باب امر به معروف و نهی از منکر دغدغه دارد، در هر ساعت از شبانه‌روز که باشد، در خدمتم. نظراتشان را بگویند.
تجربه‌های تلخی که از ضرب‌وجرح برخی آمران معروف در رسانه‌ها مطرح می‌شود، می‌تواند تأثیر منفی روی افکار عمومی داشته باشد. نظر شما چیست؟
همین الان درگیر همین پرونده‌ها هستم؛ همین‌هایی که تذکر دادند و درگیر شدند. برخی از این پرونده‌ها به مسئله آموزش برمی‌گردد. در زمینه آموزش حرف دارم. باید به مردم وظیفه قانونی‌شان را آموزش بدهیم. برابر قانون، مردم به عنوان آمر به معروف باید مراحل امر به معروف را رعایت کنند. مرحله اول، قلبی است و بعد زبانی. اگر در جناب‌عالی اشکالی دیدم، تذکر بدهم و رد بشوم و بروم، نه اینکه اصرار کنم. تصور کنید این رفتار صحیح، تکرار شود. یعنی ۱۰ نفر دیگر هم به جناب‌عالی تذکر بدهند، رد شوند و بروند.
درگیری پیش نمی‌آید. ما آموزش ندادیم و سطح آگاهی مردم را بالا نبردیم که وظیفه قانونی و شرعی‌شان را انجام بدهند. شیوه‌های امر به معروف و نهی از منکر ما اشکال دارد. باید با رفتارمان، با زبان نرم، دلسوزی و خیرخواهی را به طرف مقابل نشان بدهیم. هرچند که به قول شهید مطهری، امر به معروف، طعنه شنیدن، فحش شنیدن و کتک خوردن دارد، اما بچه‌ای که می‌داند مادر از روی دلسوزی حرفی می‌زند، کمتر واکنش منفی نشان می‌دهد. کار‌های اقدامی که مرحله چهارم امر به معروف است، وظیفه دستگاه و نهاد‌های دولتی است که ابزار و اختیارات لازم را دارند.
در خراسان رضوی چند جانباز و شهید امر به معروف داریم؟
شش شهید امر به معروف داریم. جانبازی که به عنوان جانباز امر به معروف شناخته شود، نداریم. الان پرونده برادری را داریم که چاقو خورده و زمین‌گیر شده است. دنبال دادن دیه و انجام کار‌های جانبازی‌اش هستیم. افرادی که به این حد آسیب برسند نداریم، یا ما خبر نداریم. اگر کسی هست مراجعه کند پیگیری می‌کنیم. مسئولان قضایی استان پای کار هستند. شعبه‌هایی ویژه برای این کار درنظر گرفته‌اند. باید با آموزش‌های بیشتر سطح اصطکاک‌ها به حداقل برسد و اثرگذاری را بیشتر کنیم.
در موضوع امر به معروف و نهی از منکر، چند تشکل و سازمان مردم‌نهادِ ثبت‌شده در استان داریم؟
بیش از ۷۰ تشکل امر به معروفی داریم که ثبت‌شده نیستند. تشکل‌های ثبت‌شده رسمی به تعداد انگشت‌های یک دست هم نمی‌رسد. ازطریق استانداری پیگیر ثبتشان هستیم. برخی هم خودشان پیگیرند.
برای علاقه‌مندان، دوره‌های آموزش عمومی امر به معروف دارید؟
بله. سایت باز است. امسال ۱۰ هزار نفر را آموزش دادیم و برای حدود ۵۰ درصد از این افراد، گواهی صادر کردیم. داریم برنامه ریزی می‌کنیم که آموزش‌هایمان در سال ۱۴۰۰ مدون و اثرگذارتر باشد.
چند شورای امر به معروف در استان باید تشکیل بشود و تا الان چند تا تشکیل شده است؟
حدود ۱۷ هزار تا باید تشکیل بشود. آنچه به صورت شکلی و اسمی، تشکیل شده، حدود ۳۵ درصد این تعداد است.
به نظرتان اگر سال ۹۴، رئیس جمهور شخصا قانون حمایت از آمران را ابلاغ می‌کرد، روی دیدگاه‌ها درباره این قانون و اجرای آن تأثیر بهتری داشت؟
ابلاغ قانون حمایت از آمران معروف، روند قانونی‌اش را طی کرده و بعد از اتمام مهلت قانونی، توسط رئیس مجلس ابلاغ شده است. بی‌شک بهتر بود این ابلاغ ازسوی رئیس جمهور انجام می‌شد، اما نشدنش هم خیلی اثرگذار نبود. در کشور در موارد بسیاری شاید مدیران و مسئولان کار را انجام ندهند، اما دیگران انجام می‌دهند و آن خلأ‌ها را پر می‌کنند. اگر این نبود کشور به مشکلات دچار می‌شد. این طور نیست که بگوییم اگر یک مسئول وظیفه‌اش را انجام نداد، دیگران هم وظیفه ندارند و به ما ربطی ندارد.
حرف آخر؟
ما به هم ربط داریم. هر جای این کشتی سوراخ شود، حادثه، گریبان‌گیر همه می‌شود.