با قطره‌هاى اندک شروع شد و سپس به دریاى پرموج انقلاب اسلامی ریخت. راهپیمایى‌هاى مردمى به آتش زیر خاکسترمانده‌اى می‌مانست که هربار با حادثه‌اى گر مى‌گرفت و گداخته‌تر می‌شد.
هما سعادتمند | شهرآرانیوز - استوار گام‌برداشتن در زیر آتش تفنگ‌ها و بى‌قرارى گلوله‌ها، فریادهاى پرخون در گلو داشتن و صداى اعتراض را هرسو بردن، تصویرهاى پیوسته راهپیمایى‌هاى انقلابى مردمى است که سال‌ها سکوت را تجربه کرده بودند، اما این تجمع‌ها اتفاقى نبود که به یک‌باره رخ دهد. با قطره‌هاى اندک شروع شد و سپس به دریاى پرموج انقلاب اسلامی ریخت. راهپیمایى‌هاى مردمى به آتش زیر خاکسترمانده‌اى می‌مانست که هربار با حادثه‌اى گر مى‌گرفت و گداخته‌تر می‌شد.
روز آن اتفاق بزرگ
۲۱ بهمن ۱۳۵۷، در تهران درگیری مردم و گارد شاهنشاهی به اوج خود رسیده بود، تانک‌ها روبه‌روی مردم ایستاده بودند و سبب کشته و زخمی‌شدن صد‌ها نفر شدند. در این روز امامخمینی (ره) اعلام کرد در صورت ادامه کشتار‌ها حکم جهاد خواهد داد.
دقایقی پس از این اتفاق، فرمانداری نظامی تهران اعلامیه شماره۴۰ خود را منتشر و به موجب این اعلامیه، رفت‌وآمد مردم را از ساعت۱۶:۳۰ تا ۵بامداد ممنوع کرد. انقلابیان، اما در خیابان‌ها می‌مانند تا اینکه سرانجام در فردای آن روز زندان‌های اوین، ساواک، سلطنت‌آباد، جمشیدیه، مجلسین سنا و شورای ملی، شهربانی، ژاندارمری، دانشکده افسری، پادگان‌های باغشاه، عشرت‌آباد، عباس‌آباد و درنهایت صداوسیما به تصرف نیرو‌های مردمی در می‌آید و خبر پیروزی انقلاب در ساعت ۱۳:۱۵ دقیقه بعدازظهر از شبکه سراسری پخش می‌شود.
در مشهد، اما اوضاع آرام‌تر از دیگر شهرهاست. ۲۱ بهمن ۱۳۵۷، تیمسار دانش، فرمانده ژاندارمری و سرتیپ ایمانی، رئیس‌کل شهربانی‌های خراسان با حضور در خانه آیت‌ا... شیرازی و آقای قمی با مردم اعلام هم‌بستگی می‌کنند و به‌این‌ترتیب مشهد یک روز پیش از اعلام رسمی پیروزی انقلاب اسلامی به کنترل انقلابیان در می‌آید تا فردایش (۲۲ بهمن) خنده شادمانی مردم در همه شهر بپیچد. پس از این، به‌یادبود و گرامیداشت این روز، مردم هر سال به خیابان‌ها می‌آیند تا یک‌صدا و یک‌نفس دوباره خاطره پیروزی‌شان را فریاد کنند.ای پاسدار قرآن خدا نگهدار تو
۲۲ بهمن ۱۳۵۸، نخستین راهپیمایی مردم ایران در سراسر کشور به‌صورت خودجوش برگزار می‌شود. در این ایام امامخمینی (ره) به‌دلیل بیماری در بیمارستان قلب تهران بستری هستند، اما در پیامی سالروز پیروزی انقلاب اسلامی را به مردم ایران تبریک می‌گویند: «سالروز پیروزی انقلاب عظیم ایران را به مستضعفان جهان و مسلمانان عموما و ملت شریف شجاع ایران تبریک می‌گویم. این‌جانب مع‌الأسف به‌واسطه منع پزشکان نتوانستم در جشن ملت و رژه ارتش شرکت کنم، اما دلم با ملت و ارتش اسلامی‌ملی است.»
در این سال، حضور مردم در همه شهر‌ها میلیونی گزارش شده است، آن‌چنان که صد‌ها خبرنگار خارجی تصاویر آن را به سراسر جهان مخابره می‌کرده‌اند. عموم شعار‌های این روز به‌دلیل بیماری امام این بوده است: «خمینی، خمینی، خدا نگهدار تو/ بمیرد منافق، دشمن خون‌خوار تو»، «خمینی، خمینی، خدا نگهدار تو/ ارتش ۲۰ میلیونی، گوش به فرمان تو»، «ای پاسدار قرآن خدا نگهدار تو» و «ارتش ما حسینی است/رهبر ما خمینی است».
ماشین صوت و تکرار شعار‌ها
با آغاز جنگ تحمیلی علاوه‌بر شعار‌های رایجی، چون «مرگ بر آمریکا»، شعار «مرگ بر صدام» هم تا سال‌ها پس از آن به گوش می‌رسد. شعار‌هایی که در همه شهر‌ها مشترک بوده است.
به‌گفته رئیس شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی خراسان‌رضوی، مسیر همه راهپیمایی‌های مشهد در سال‌های اوایل انقلاب و تا پیش از اجرای طرح توسعه میدان شهدا از این نقطه آغاز می‌شده است و راهپیمایان پس از گذر از خیابان امامخمینی (ره)، میدان مدرس و خیابان اندرزگو، از خیابان امام‌رضا (ع) یا باب‌الجواد (ع) وارد حرم مطهر رضوی می‌شده‌اند.
حجت‌الاسلام محمد سلطانی که در همه راهپیمایی‌های ۲۲ بهمن در پس از انقلاب حضور داشته است، می‌گوید: «سال‌های ابتدایی پس از انقلاب، متولی برگزاری راهپیمایی‌ها، نهاد‌های انقلابی تازه‌تأسیس بودند. آن روز‌ها میکروفون، بلندگو و امکاناتی از این دست وجود نداشت. چند ماشین که به آن‌ها ماشین صوت می‌گفتیم و روی آن بلندگویی نصب شده بود، در مسیر راهپیمایی حرکت می‌کرد و شعار آن سال را پخش و مردم هم پس از شنیدن شعار، آن را تکرار می‌کردند.
پس از پایان مسیر نیز یکی از علمای برجسته قطعنامه آن روز را قرائت و سپس نماز جماعت ظهر و عصر را در حرم مطهر رضوی برگزار می‌شد. قرائت قطعنامه در مشهد در سال‌های ابتدایی انقلاب برعهده بزرگانی، چون شهید هاشمی‌نژاد و مرحوم آیت‌ا... واعظ طبسی بود.»
حالا بیش از یک دهه است که نقطه آغاز راهپیمایی‌های مشهد به میدان پانزده‌خرداد منتقل شده است. راهپیمایی‌هایی که هر سال از سال ۱۳۵۷ فاصله می‌گیرد، اما بر شکوهش افزوده می‌شود.
حجت‌الاسلام سلطانی اوج این راهپیمایی‌ها را چهل‌سالگی انقلاب می‌داند و می‌گوید: «جان بولتون، مشاور امنیت ملی آمریکا، تیر ۱۳۹۶ در جمع اعضای گروهک تروریستی منافقین، گفته بود مردم ایران جشن چهل‌سالگی انقلاب خود را نخواهند دید و ما جشن کریسمس۲۰۱۹ را در تهران برگزار می‌کنیم. پس از انتشار این خبر و درخواست مقام معظم رهبری برای شرکت در راهپیمایی ۲۲ بهمن، مردم در چهلمین‌سال پیروزی انقلاب اسلامی چنان حماسه‌ای از حضور خود خلق کردند که نظیر آن را در همه این سال‌ها ندیده‌ام. راهپیمایی سال گذشته هم که با چهلمین روز شهادت سردار حاج قاسم سلیمانی هم‌زمان شده بود، شکوه وصف‌ناپذیری داشت.»
بهمنی که مشهد رنگ خون گرفت
۴۲ سال است که راهپیمایی‌های ۲۲ بهمن در مشهد هر سال آرام و باشکوه‌تر از سال قبل برگزار می‌شود، اما این شکوه در ۲۲ بهمن ۱۳۶۵، در برخی از شهر‌های کشور رنگ خون به خود می‌گیرد و تیتر یک همه روزنامه‌های کشور در ۲۳ بهمن ۶۵ به مشهد و چند شهر دیگر اختصاص پیدا می‌کند. طبق اسناد موجود، اوج ترور‌ها که مسئولیت همه آنان را منافقان برعهده گرفته‌اند، در اوایل دهه ۶۰ شدت می‌گیرد و در ۲۲ بهمن ۱۳۶۵ به اوج خود می‌رسد. در این روز یک گروه ترور چهارنفره به نام‌های «جواد علیان نجف‌آبادی» با نام مستعار خالق، «حسین مرادی زرمهری» با نام مستعار احمد، «جلیل خلخالی شاندیزی» با نام مستعار منصور و «امیرهمایون انورحسینی» با نام مستعار حسام، برای انجام یک عملیات تروریستی از مرز عراق وارد ایران می‌شوند و خودشان را به مشهد می‌رسانند.
این گروه ساعت ۱۰ صبح ۲۲ بهمن‌ماه با یک پیکان سرقتی به بازارچه سرشور می‌روند و خودشان را در صف راهپیمایان جا می‌زنند. دقایقی بعد وقتی جمعیت درحالی‌که شعار «مرگ بر صدام» و «مرگ بر آمریکا» سر می‌دادند به باب‌الجواد (ع) می‌رسند، یکی از اعضای گروه ترور، نارنجکی جنگی بین صف اول جمعیت تظاهرات‌کنندگان که علما و روحانیون بودند، پرتاب می‌کند. سپس یکی‌دیگر از منافقان با اسلحه کلاشینکف راهپیمایان را به رگبار می‌بندد.
در این اتفاق ۳ نفر به‌نام‌های «حجت‌الاسلام محمدرضا کریمی علی‌آبادی»، پنجاه‌ونه‌ساله؛ «محمدحسن مشکانی»، چهل‌ونه‌ساله؛ و «حجت‌الاسلام عباس صمدی»، پنجاه‌وهشت‌ساله؛ به شهادت می‌رسند. همچنین حسن تقوایی، نماینده بنیاد شهید مشهد، که در آن روز‌ها برای عیادت از مجروحان این حادثه به بیمارستان رفته بود، آمار بستری‌شدگان این حادثه را ۲۵ نفر اعلام می‌کند. گویا حدود ۲۰ نفر نیز که جراحت مختصری دیده بودند، به‌صورت سرپایی درمان می‌شوند.
نگاهی به بزرگ‌ترین راهپیمایی‌های انقلابی مشهد
۱۵ خرداد ۱۳۴۲
با حضور ۲۰ هزار نفر
در این راهپیمایی که نخستین راهپیمایی بزرگ مردم مشهد است، آقاى قمى پس از اقامه نماز دستگیر و روانه زندان می‌شود. مردم در واکنش به این اتفاق، بازار‌ها را تعطیل و در تلگراف‌خانه شهر تحصن می‌کنند. درهاى مسجد گوهرشاد نیز از ۱۵ تا ۱۸ خردادماه بسته می‌شود.
۲۴ اردیبهشت ۱۳۵۷
با حضور ۱۰ هزار نفر
مراسم چهلم شهدای قیام مردم یزد و جهرم است. براین‌اساس، گروهى از روحانیان مشهد ضمن تعطیل‌کردن کلاس‌هاى درس خود، همراه با کسبه، بازاریان و دانشجویان دانشگاه فردوسی دست به راهپیمایی می‌زنند.
۳۱ خرداد ۱۳۵۷
با حضور بیش از ۱۰۰ هزار نفر
وقتى پیکر آقای کافی به مشهد می‌رسد، مردم سروسینه‌زنان به‌دنبال تابوت به راه مى‌افتند. نزدیکى‌هاى دروازه قوچان جمعیت بسیار انبوهى دنبال جنازه را می‌گیرند و کم‌کم «ا... اکبر»ها به شعارهاى تند انقلابى تبدیل می‌شود.
۱۳ شهریور ۱۳۵۷
با حضور ۷۰ هزار نفر
مردم مشهد در این روز تظاهرات گسترده‌ای برگزار می‌کنند. در پایان این راهپیمایى، آیت‌ا... طبسى در قطعنامه‌اى که قرائت مى‌کند، ضمن مخالفت با دولت شریف‌امامى، خواهان برقرارى نظام اسلامى، آزادى زندانیان سیاسى، اجراى صحیح قانون اساسى و بازگرداندن امام‌خمینى (ره) و آقای قمى از تبعید مىشود.
۸ آبان ۱۳۵۷
با حضور ۳۰ هزار نفر
۷ آبان‌ماه جمعى از فرهنگیان مشهد در اعتراض به نخست‌وزیرى ازهارى، دست به اعتراض و اعتصاب غذا در ورزشگاه سعدآباد مى‌زنند. فرداى این روز، جمعیت بسیارى از مردم مشهد که طبق اسناد، تعداد آنان بیش از ۳۰ هزار نفر بیان شده است، در حمایت از فرهنگیان راه ورزشگاه سعدآباد را پیش مى‌گیرند.
۲۰ آبان ۱۳۵۷
با حضور ۳۰۰ هزار نفر
مردم عزادار شهدای ۱۳ آبان‌ماه هستند، با این‌همه عوامل رژیم پهلوی با ایجادآشوب‌های خیابانی به تخریب اموال عمومی دست می‌زنند و سینما‌ها و بانک‌ها را به آتش می‌کشند. آیت‌ا... شیرازى در بیانیه‌اى اعلام می‌کند که آتش‌زدن بانک‌ها و دیگر اماکن عمومى کار مردم نیست. در اعتراض به این اتفاق‌ها، راهپیمایى بزرگی برپا می‌شود.
۵ آذر ۱۳۵۷
با حضور ۵۰۰ هزار نفر
در این روز، مشهدی‌ها پس از عبور از خیابان‌هاى پهلوى (امامخمینی (ره))، بهار و فلکه برق، خودشان را به خیابان تهران و فلکه حضرت می‌رسانند تا سخنرانى آیت‌ا... واعظ‌طبسى و سیدعبدالکریم هاشمى‌نژاد را بشنوند. در پایان این راهپیمایى، نامه شدیداللحنى بر ضد شاه و ازهارى قرائت می‌شود.
۱۵ آذر ۱۳۵۷
با حضور یک میلیون نفر
این تظاهرات بزرگ‌ترین تجمع مردم مشهد تا آن روز است، خیابان‌هاى نادرى، شاه‌رضانو، راه‌آهن، خط کمربندى، ۲۵ شهریور، بولوار فرودگاه تا خیابان ضد و خیابان تهران تا حرم را زیر پاى مردم می‌اندازد. تظاهرات مردم در این روز، چنان گسترده و بی‌سابقه است که زنگ خطر پایان حکومت پهلوى را به صدا در می‌آورد.
۲۳ آذر ۱۳۵۷
با حضور ۱۴۰ هزار نفر
خبر حمله به بخش اطفال بیمارستان امام‌رضا (ع) آن‌چنان دردناک است که مردم شهر را، چون سیلى به خیابان تهران مى‌کشاند. مردم در این روز مجسمه شاه را که در مقابل بیمارستان نصب بود، مى‌شکنند و عده‌ای هم سر شکسته شاه را تا بهشت‌رضا (ع) تشییع می‌کنند.