با وجود اثبات نمونه‌های فراوان از شیادی خرافه‌فروشان بازار این جماعت در دنیای مجازی رونق بسیار دارد
فرزانه شهامت | شهرآرانیوز؛ اقیانوس پیماها، ذرات نانو، شبیه‌سازی حیوانات و بقیه پیشرفت‌های علمی، هر‌کدام سر جای خودش، اعتقاد به چیز‌هایی که دلیلی برای درست‌بودنشان وجود ندارد، هم جای خودش. وقتی با چالشی مواجه‌ای که با همه وجود می‌خواهی نباشد، رفتن به‌سمت سراب‌هایی از این دست، بیشتر از همیشه وسوسه‌ات می‌کند. سوی دیگر خرافه‌پرستی‌ها، افرادی هستند که از آب گل‌آلود ذهن و زندگی‌ات ماهی می‌گیرند. اصلا برای آن‌ها، هر‌قدر که حال تو بدتر باشد و کارد به استخوانت نزدیک‌تر، بهتر است. تعادلی را که برای تصمیم‌گیری درست لازم است، نداری و به‌جای استفاده از موهبتی به نام عقل، دل به وعده‌های توخالی‌شان می‌سپاری؛ وعده‌هایی که گران است و برای پَهن‌کردن تور‌های فریب، کجا بهتر از فضای مجازی؟
اجنه احضار می‌شوند!
برخلاف خیلی از پدیده‌های تازه و عجیب‌و‌غریب، عمر خرافه‌پرستی، بیش از ما، شما و اجدادمان است. آن طور‌که با چند نفر از قدیمی‌های شهرمان صحبت کردیم، خرافات در قدیم فهرست بلندبالایی داشتند که برخی رفته‌رفته کم‌رنگ شدند. بماند که نان عده‌ای در ماندگار‌بودن این‌قبیل اعتقادات است. بیشتر خرافه‌ها درباره ترس از چشم‌زخم یا فقر و آرزو برای خوب‌شدن وضعیت مالی بوده است؛ مثلا برخی اعتقاد داشتند که به‌همراه داشتن مهره سبز، برای دفع شوری چشم مؤثر است. به همین دلیل آویزان‌بودن یک مهره سبز کوچک، از لبه کلاه یا سرشانه لباس طفل، عادی بود. بعضی‌ها ناخن‌گرفتن در روز چهارشنبه را بد می‌دانستند و می‌گفتند فرد را به تهمت ناحق گرفتار می‌کند. لباس‌شستن در روز جمعه به‌عنوان عامل کاهش رزق، ممنوعیت سوزاندن پوست پیاز به‌دلیل احضار اجنه و بستن پشم شتر به دور بازوی فرد برای جلوگیری از گرفتار‌شدن به بلا، برخی دیگر از دیدگاه‌های رایج بوده است.
همین حالا هم می‌توان رد پای خرافات را در کوچه‌پس‌کوچه‌های شهر پیدا کرد؛ مثلا در دکان پنج‌متری پیرمردی که از مغازه‌اش تا حرم، چند‌دقیقه‌ای بیشتر راه نیست. از خرمهره و مهره مار که می‌پرسیم، می‌گوید ندارد، اما می‌داند که بعضی از هم‌صنفی‌هایش می‌فروشند؛ «ماهی نیست که بیاید و دو تا مراجع برای این‌ها نداشته باشم. بیشترشان زائرند و شهرستانی. می‌گویم این‌ها خرافات است، فایده ندارد. جواب می‌دهند کسی سفارش داده از مشهد بخریم. این پول‌ها خیر و برکت ندارد.»
پیرمرد برای درست‌بودن حرفش، یکی از قدیمی‌های بازار را مثال می‌زند که در حکاکی روی سنگ‌های قیمتی، اسم و رسمی به هم زده بود؛ «کم‌کم افتاد توی وادی همین خرافات، دعانویسی و این‌جور کارها. پول‌های آن‌چنانی می‌گرفت از زوار غیر‌ایرانی. می‌گفتند روز‌هایی که مشتری دارد، قد یک‌دهنه مغازه پنج‌متری توی بازار رضای مشهد پول می‌گیرد. آخر عمری با فقر و فلاکت از دنیا رفت. یکی از بچه‌هایش الان دنباله کار پدرش را گرفته است.»
پیدا‌کردن خرافه‌فروشان در فضای مجازی به‌مراتب ساده‌تر از پیدا‌کردن آن‌ها در دنیای واقعی است. یک گوشی و اینترنت می‌خواهد، یک تبلیغ رایگان، مقداری دروغ، بی‌انصافی و تمام.
خرمهره اورجینال!
جست‌و‌جو‌های اولیه با کلیدواژه‌های مرتبط با طلسم، رمالی و ابزار‌های آن در اپلیکیشن دیوار بدون نتیجه می‌ماند و این یعنی، خوشبختانه چیزی به اسم نظارت روی آن وجود دارد. این نتیجه، صرفا به‌معنای تنگ‌شدن عرصه برای شیادان است و نه حذف کامل بستر‌های خرافه‌پرستی. به‌عنوان نمونه، کاربری مدعی فروش کتاب‌های قدیمی می‌گوید کتاب‌هایی دارد که حاوی دعا‌های جلب مهر و محبت هستند؛ «کتاب هزار طلسم و کتاب میرداماد کبیر رو دارم. با شماره ۳۳۲...۰۹۳۳ تماس بگیرید.»
دیگری با نام کاربری «آراد»، بشقاب‌های دیواری کوچک با نقش چشم‌زخم را می‌فروشد به ۶۰هزار تومان. دل به دلش می‌دهیم و می‌پرسیم که فقط برای قشنگی است یا واقعا اثر چشم زخم دارد؟ با اطمینان جواب می‌دهد که اثر دارد، از ۱۵بشقاب دکوری‌اش فقط همین یکی مانده و اصلا هر‌کس که خریده برای همین اثر فوق‌العاده‌اش بوده است. تابلو رزینی چشم‌نظر یا همان چشم زخم با قیمت ۲۸۰هزار تومان، آگهی دیگری است که فروشنده آن، روشن‌فکرمآبانه می‌گوید: اینکه واقعا اثر چشم زخم داره یا نه، بستگی به اعتقادت داره و انسان با همین اعتقاداتشه که زنده‌ست.
دیگری یک آویز ساده چشم‌زخم را ناقابل می‌فروشد به ۱۳۰هزار تومان و برای اینکه جنسش خوب به نظر برسد، برچسب نخ نمای «تُرک» را هم چسبانده است تنگش.
ادعا‌های خرافی به همین‌جا ختم نمی‌شود. فردی با نام کاربری شعبانی، آگهی گذاشته است که مهره عتیقه خون‌بند دارد. می‌پرسی یعنی چه می‌کند دقیقا؟ پاسخ می‌دهد این مهره از خون‌ریزی جلوگیری می‌کند! کاربری که «سلطانی» را به‌عنوان نام کاربری‌اش انتخاب کرده است، ظاهرا مهره قدیمی می‌فروشد، اما اگر مشتری پیدا شود مهره مار هم دارد؛ هر دانه به قیمت ۱۵۰هزار‌تومان. دیگری با نام کاربری رسول، این‌طور قیمت می‌دهد: «فال آینه‌بینی ۱۳۰هزار، مهره‌مار همراه طلسم همه‌کاره ۴۰۰هزار، خرمهره ۵۰۰هزار تومان.»
برخی هم با تأکید بر اینکه مهره مار محبت می‌آورد، برای بافته‌های خرافی‌شان مشاوره می‌دهند؛ «یادت باشه همیشه مهره رو به بازوی راست ببند یا داخل گردنت بنداز»
در اپلیکیشن «شیپور» اوضاع نابسامان‌تر از این حرف‌هاست. کلیدواژه‌های مرتبط با این دست خرافات و کلاهبرداری‌ها، به‌راحتی جست‌و‌جو می‌شود و یافته‌های پرشماری را هم پیش رویمان می‌گذارد. خرمهره اورجینال، مهره مار هندی و خرمهره پاکستانی هر کدام قیمت خودشان را دارند و به مشتریان ساده‌انگار، بین ۱۴۰ تا ۵۰۰هزار تومان فروخته می‌شوند. سنگ جن که سنگی راه‌راه است و گویا برای دعانویسی به کار می‌رود نیز ۵۱۵هزار تومان نرخ خورده است.
برخی فروشندگان در متن آگهی خود، ادعای عجیبی را مطرح کرده‌اند؛ اینکه فروشگاهشان در سایت شیپور ثبت هویت شده و امکان خرید امن و پرداخت وجه ازطریق درگاه این برنامه امکان‌پذیر است.
تف‌کردن جن‌ها!
باعث تأسف است، اما واقعیت دارد. یک گشت‌و‌گذار خیلی کوتاه در سایت‌ها، بدون استفاده از فیلترشکن و ترفند‌های پیشرفته جست‌و‌جو، شما را به شیادان مورد‌نظر می‌رساند، کسانی که وعده رفع مشکلات را طعمه قلابشان قرار می‌دهند و ساده‌لوح بودن را صید می‌کنند. با یکی از شماره‌ها تماس می‌گیریم؛ «الو؟ شما دعانویسین؟» پیرمردی با صدای بی‌حال جواب می‌دهد و می‌گوید که درست گرفته‌ایم و باید در واتس‌اپ پیام بگذاریم تا نوبت بدهد. یک ساعتی می‌گذرد و خبری نمی‌شود. تماس دوباره و این‌بار صدایی زنانه و جوان، بی‌حوصله‌تر از پیرمرد جواب می‌دهد. می‌گوید باید منتظر بمانیم و به درخواستمان تا یک ساعت دیگر پاسخ داده می‌شود.
امیدواریم این رفتار‌ها فقط یک جور اطوار و برای حفظ کلاس کار باشد، نه از روی تعداد زیاد مشتری‌ها یا به‌عبارت دیگر، فریب‌خوردگان. درباره هزینه می‌پرسیم که کوتاه می‌گوید بستگی به مشکلمان دارد. احتمالا منظورش این است هر‌قدر کارد به استخوانت و جان به لبت نزدیک‌تر باشد، باید بیشتر خرج کنی. پیام‌های واتس‌اپی خود را با چاشنی خواهش و تمنا همراه می‌کنیم تا نهایت طمع طرف مقابل، خود را نشان دهد. بعد از مدتی پیغام می‌گذارد و می‌گوید: نوبت چی بِدم؟ کار حضوری ندارم. طلسمت رو با موکل انجام می‌دم. هزینه طلسم برای کار شما (گشایش بخت و اقبال) ۴ میلیون‌تومنه.
رمالی مجازی؟! چرا‌که نه! زحمت ادا درآوردن جلو چشم مشتری، آن هم در این اوضاع کرونایی را ندارد؛ ادا‌هایی که یکی از فریب‌خوردگان رمالی درباره‌اش برایمان این‌طور تعریف می‌کند: دهان داداشم کج شده بود. سن و سالی نداشت طفلی. هنوز ازدواج نکرده بود. بردیمش پیش دعا‌نویس. طرف به حالت چمباتمه نشسته بود. چند متر پارچه سفید رو انداخته بود روی پاهاش و یک کاسه آب هم زیر زانوش. شروع کرد به ورد خوندن. کاسه آب رو خودش تکون می‌داد. آب‌ها لب‌پَر می‌شد و می‌ریخت روی فرش، یعنی که مثلا جن‌ها رو احضار کرده و اون‌ها دارن کاسه رو تکون می‌دن. بعد هم دعا داد و گفت برادرتون از لیوانی آب خورده که جن‌ها توش تف کردن. همه دعاهاش الکی بود. هیچ فایده‌ای نداشت. داداشم رو بردیم دکتر، گفت از فشار عصبیه. دارو داد و خوب شد.
تخفیف عیدانه رمالی
رمال مجازی گزارشمان که حالا به مشتری‌بودن ما اطمینان نسبی پیدا کرده است، سریع‌تر از قبل جواب سؤالاتمان می‌دهد. روش کار را می‌پرسیم و خواهش می‌کنیم کمی تخفیف بدهد که تیتروار می‌گوید: نام، نام مادر و آدرس دقیق منزل. طلسمات انجام و پُست می‌شه. جای تخفیف نیست. برای شرایط فعلی و نزدیک عید بودن، خودم مبالغ رو پایین آوردم. همین طلسم قبلا ۵ میلیون و ۲۰۰بوده. هزینه رو هم باید کامل پرداخت کنین. اگر دو مرحله‌ای پرداخت کنین، کارتون هم دو مرحله‌ای انجام می‌شه؛ و اگر زبانمان لال، این طلسم به احتمال یک‌درصد جواب نداد، تکلیف آن ۴ میلیون تومان پول بی‌زبان چه می‌شود؟ «کارها تماما با ضمانته. تأثیر طلسم از هفته دوم به بعده. زمان می‌بره تا نتیجه تکمیل بشه، بین ۷ تا ۲۳روز.»
۴ میلیون تومان؟! به همان هوا باش. جمله آخر را شفاهی می‌گوییم و او نمی‌شنود. این هم یکی از خوبی‌های فضای مجازی.
رئیس پلیس فتای خراسان رضوی هشدار داد
برخورد با فروش خرمهره و مهره‌مار در فضای مجازی
در جرم بودن کلاهبرداری با عناوینی مثل پیشگویی، رمالی و فال‌گیری تردیدی وجود ندارد. خرید و فروش ابزار‌های این‌قبیل کلاهبرداری‌ها به‌ویژه در فضای مجازی چطور؟ آن‌ها هم جرم هستند؟
تماس ما با پلیس فتای خراسان رضوی و پرسیدن این سؤال، به استعلام از کارشناس مربوط و دریافت پاسخ مثبت منجر می‌شود. وجود کلید‌واژه‌هایی مانند خرمهره و وفور نتایج یافته‌ها در سایت شیپور را به آن‌ها یادآور می‌شویم و تماس تلفنی‌مان، قطع‌نشده، موضوع به کارشناس اداره پیشگیری از وقوع جرم پلیس فتا ارجاع می‌شود. آنچه دریافت می‌کنیم، قول مساعد درباره قطع دسترسی و مسدود‌شدن این آگهی‌هاست.
رئیس پلیس فتای خراسان رضوی در‌این‌باره می‌گوید: با خرید و فروش این‌قبیل وسایل و چیز‌هایی مثل خرمهره، مهره مار و... از باب پیشگیری از وقوع جرم، برخورد می‌کنیم.
سرهنگ جواد جهانشیری فقدان کلیدواژه ابزار‌های یادشده در سایت دیوار را وجود همین نظارت‌ها عنوان می‌کند. او با اذعان به خُرد‌بودن مبالغی که از این طریق، از شهروندان کلاهبرداری می‌شود و پایین بودن احتمال شکایت مردم به‌دلیل مال‌باختگی در حد مبالغ ۲۰۰ تا ۵۰۰هزار تومان، تأکید می‌کند: برخورد ما با فروش مهره مار و امثال آن، نیاز به شاکی خصوصی ندارد و پلیس فتا برای برخورد با مانعی مواجه نیست.
جهانشیری سادگی و ناآگاهی برخی شهروندان را مهم‌ترین دلیل افتادن آن‌ها در دام شیادان، عنوان و به جزئیات پرونده یک باند رمالی در مشهد این‌طور اشاره می‌کند: این باند از فضای مجازی برای فروش طلسم‌هایش در سراسر کشور استفاده می‌کرد. یکی از اعضای باند، جواهرسازی بود که روی ورقه‌های مس، شکل‌های عجیب‌و‌غریب را به‌عنوان طلسم حک می‌کرد. مجرم اعتراف کرد درآمد روزانه حاصل از این کلاهبرداری، ۲۵میلیون تومان بوده است و دیگر هیچ نیازی به فعالیت در رسته طلا و جواهر نداشته است.
نکته قابل تأمل اینکه وقتی با برخی از مشتریان دائمی او تماس گرفتیم، هنوز متوجه مال‌باختگی و فریب‌خوردنشان نشده بودند. رضایت داشتند و می‌گفتند اگر فلانی (مجرم) برایمان فال روزانه نگیرد، روزمان شب نمی‌شود.
رئیس پلیس فتای استان با اشاره به گستره فضای مجازی، از مردم می‌خواهد که برای داشتن فضای سایبری امن‌تر، فرهنگ‌یار پلیس فتا باشند و بستر‌های مجازیِ فعالیت‌های مجرمانه را با شماره تلفن ۰۹۶۳۸۰ مرکز فوریت‌های پلیس سایبر یا بخش گزارشات مردمی در سامانه پلیس فتا به نشانی syberpolic.ir درمیان بگذارند.