هنوز صنعت ساخت پادکست در ایران با موانعی از جمله نبود سرویس دهنده‌های مناسب، پخش در بستر‌های غیرتخصصی و نبود حامی مالی روبه روست که باعث می‌شود این صنعت همچنان جان نگیرد. با 5 پادکستر مشهدی درباره درباره تجربه ساخت پادکست گفت‌وگو کرده‌ایم.
سمیرا شاهیان | شهرآرانیوز - پادکست یکی از ترند‌هایی است که روزبه روز، به گستردگی و مقبولیتش در جهان افزوده می‌شود. حالا صحبت بین جوان‌ها از کانال‌های تلگرامی پرطرف دار به پادکست‌ها رسیده که متناسب با موضوع‌های مورد علاقه‌شان، یک یا چند پادکست را به یکدیگر پیشنهاد می‌دهند، اما با این همه هنوز این صنعت در ایران با موانعی از جمله نبود سرویس دهنده‌های مناسب، پخش در بستر‌های غیرتخصصی و نبود حامی مالی روبه روست که باعث می‌شود این صنعت همچنان جان نگیرد.
پادکست باران با هشتگ «منو ببین»
یکی از کار‌های مثبتی که هنرمندان گروه باران در دوران فراگیری ویروس کرونا انجام داده‌اند تولید پادکست است. این گروه تاکنون توانسته‌اند هفت قسمت را تولید و با هشتگ
«منو ببین» در فضای مجازی منتشر کنند.
مدیرعامل مؤسسه خیریه توانمندسازی بچه‌های باران با بیان اینکه قرار است با همکاری هنرمندان باران، ماهیانه یک اپیزود از پادکست را تولید کنیم، می‌افزاید: یک قسمت از فعالیت در فضای مجازی، تولید پادکست است و از آنجا که تعدادی از بچه‌های باران از نظر صداپیشگی توانمند هستند سعی می‌کنیم از توانمندی‌شان استفاده کنیم تا مردم آن‌ها را نه با معلولیت، بلکه با توانمندی و انگیزه‌شان ببینند.
حمید کیانیان می‌گوید: با شروع فراگیری کرونا در فضای مجازی جست‌وجو کردیم و متوجه شدیم صفحه‌ای که معلولیت را معرفی کند، وجود ندارد. یعنی فعالیتی در فضای مجازی شکل نگرفته است که از انواع معلولیت‌ها و اینکه با هر کدام چگونه باید برخورد شود، بگوید؛ بنابراین پویشی به نام «منو ببین» تشکیل دادیم و برای این هشتگ، مقالات و صحبت‌های کارشناسی بارگذاری کردیم. یک قسمت از کار هم پادکست است که مقالات یا شرح واقعی زندگی گروه باران به‌صورت قصه خوانش می‌شود و استقبال خوبی هم از آن شده است. اجرای متن نیز با یکی از افراد گروه است که معلولیت سی پی دارد.
مدیرعامل مؤسسه باران می‌افزاید: گروه ما با ۶۱۰ اجرا در ۳۵ شهرِ ایران رکورددار تئاتر معلولان کشور است و گروه‌های حرفه‌ای تئاتر این تعداد اجرا را ندارند. اعضای گروه باران، در هر جشنواره‌ای که شرکت کردند مقام‌های زیادی را از آن خود کردند و به‌تازگی در جشنواره بین‌المللی اصفهان نیز توانستند ۱۶ رتبه برتر جشنواره را با رقابت بین کشور‌های آلمان، اسپانیا، هلند، بلژیک و ۳۵ گروه داخلی از آن خود کنند.
او خاطرنشان می‌کند: همچنین یک قسمت از پویش، مربوط به جشنواره انگیزشی است که بچه‌ها در مورد خودشان و اینکه از کجا و با چه انگیزه‌ای به توانمندی فعلی رسیده‌اند صحبت می‌کنند. در مجموع با فعالیت‌های هنری که برای گروه تعریف شده است هم مردم با فرهنگ معلولیت آشنا می‌شوند و هم بچه‌های باران به‌درستی با توانایی‌هایشان (تئاتر، پادکست، صنایع دستی و ...) دیده می‌شوند.
ساخت پادکست با کمترین امکانات هم ممکن است
رامین صفاری از پادکستر‌های مشهدی است که با علاقه شخصی وارد این حیطه از تولید محتوا شده است. علاقه او به تولید پادکست از چهار، پنج سال پیش شکل گرفت، اما در آن زمان کارش محدود بود و به تولید خاصی نرسید؛ او می‌گوید: اوایل به‌خاطر علاقه‌ای که به تولید پادکست داشتم بخش‌های جذاب از یک فیلم را کنار هم قرار می‌دادم و به آن موسیقی اضافه می‌کردم. کم‌کم با پادکست «چنل‌بی» و «رادیو دیو» آشنا و علاقه‌مند به ساخت حرفه‌ای پادکست شدم و، چون پیگیر موضوعات روان‌شناسی هستم سعی کردم در این زمینه تولید محتوا کنم. برای همین با دوستانم و روان‌شناسان و متخصصان این حوزه شروع به همکاری کردیم. اکنون بخش پادکست در شرکتی که آنجا مشغول به کار هستم به‌طور کامل به عهده من است.
پادکست «باشگاه تغییر» مصاحبه‌محور و برای همگان رایگان است. صفاری توضیح می‌دهد: «ما هیچ، ما حکایت» فصل تازه‌ای از پادکست گروه ماست که روان‌شناسان و متخصصان گروهمان با بهره‌گیری از اشعار مولانا به تحلیل موضوعاتی مثل عشق و زندگی می‌پردازند. این فصل درواقع از اپیزود‌های جدید پادکست است که به‌صورت تخصصی از مثنوی و نگاه مولوی به روان‌شناسی صحبت می‌شود. همچنین به تجزیه و تحلیل رفتار‌های عاطفی و روانی انسان‌ها می‌پردازد.
به باور این پادکستر مشهدی، افرادی که حضور در جمع را آنچنان نمی‌پسندند برای اینکه در تعامل با دیگران باشند به ساخت قالب‌های محتوایی مثل پادکست روی می‌آورند. صفاری با اشاره به اینکه در عصری هستیم که شتاب‌زدگی باعث شده است انسان چشم‌انداز بلندی برای زندگی‌اش نداشته باشد، می‌گوید: عده‌ای یک استوری ۱۵ ثانیه‌ای را به یک اپیزود پادکست که قرار است ۳۰ دقیقه زمانشان را بگیرد ترجیح می‌دهند، اما من به‌عنوان کسی که روزی دو سه ساعت کتاب صوتی گوش می‌کنم پادکست را ترجیح می‌دهم و به نظرم بهتر از محصولات نوشتاری است که برای تولید آن‌ها درختان را قطع می‌کنند.
به باور صفاری، امکانات و استودیو برای ساخت پادکست حرفه‌ای اهمیت زیادی دارد، اما؛ چند نفر از متخصصانی که از صحبت‌های آن‌ها در پادکست بهره می‌گیریم از تهران با ما همکاری و فایل صوتی را با گوشی ضبط می‌کنند بنابراین این کار را با کمترین تجهیزات هم می‌توان انجام داد و این‌طور نیست که بخواهم بگویم اگر تجهیزات حرفه‌ای نداشتید شروع نکنید. باید تجهیزات باشد، اما خلاقیت و مهارت هم لازم است.
ظرایف ساخت پادکست را فهمیدیم
حجت مهدی زاده از دانش آموخته‌های مهندسی برق دانشگاه فردوسی مشهد نیز با همکاری دوستانش ساخت پادکست را آزموده است. او در کانون فرهنگی دانشگاه در شاخه‌های موسیقی و تئاتر، فعالیت‌های هنری داشته و از آنجا با افراد مختلفی آشنا شده است.
تجربه او در ساخت پادکست به شهریور سال ۱۳۹۸ برمی گردد؛ او می‌گوید: چند نفر از اعضای کانون گفتند پادکست بسازیم. دوست داشتیم پادکست نمایشی داشته باشیم ترکیبی از موسیقی و دیالوگ فیلم‌ها و صحبت‌های نمایشی بین دو شخصیت. کارمان بیشتر دلی بود؛ شروع به ضبط کردیم و در نهایت تدوین پادکست را هم من انجام دادم، اما فقط یک اپیزود را توانستیم منتشر کنیم و به دلیل کرونا بین اعضا جدایی افتاد.
او و دوستانش با اینکه چند اپیزود را نوشته بودند فقط یک قسمت را توانستند در بستر تلگرام و کست باکس (castbox) و بریده‌هایی از آن را در اینستاگرام منتشر کنند. مهدی زاده از این تجربه زودگذر که قرار شده است بعد از ماه رمضان با چند نفر از اعضای گروه کارشان را ادامه دهند، این طور می‌گوید: امکانات ضبط برای شروع پادکست خیلی مهم است؛ یا باید هزینه استودیو بدهید یا باید محلی برای تمرین داشته باشید. در مجموع، در این کار، تجربه‌های جدید و قشنگی به دست آوردیم و ظرایف کار را فهمیدیم. متوجه شدیم فضا و لحن چگونه باید باشد تا بهتر اجرا شود.
کسی فکر نمی‌کند پادکست‌ها را در مشهد می‌سازیم
دانیال اسماعیلیان، پادکستر مشهدی است که از پنج سال گذشته تاکنون «جدی پادکست» را با همکاری دو نفر از دوستانش تولید می‌کند. او در این مدت فقط دو فصل و در مجموع ۱۷ اپیزود با مدت متوسط ۵ دقیقه را منتشر کرده که نشان می‌دهد بیشتر از نظم در انتشار، کیفیت کار برایش اهمیت داشته است. اسماعیلیان را همچنین با مستند مشترکی که سال گذشته با برادرش میلاد ساخته است می‌شناسیم. فیلم «مهمان» اثر مشترک آن‌ها در جشنواره بین المللی فیلم کوتاه تهران حضور پیدا کرد و در پنجاهمین جشنواره بین المللی فیلم کوتاه رشد نیز جایزه مستند گرفت.
این پادکستر مشهدی می‌گوید: رشته تحصیلی من سینما و حرفه‌ای که در آن بیشتر فعالیت می‌کنم فیلم سازی است. به همین دلیل دوست داشتم کار صوتی نیز بسازم؛ بنابراین از پنج سال پیش با همکاری دوستم میثم بهاران، شاعر و ترانه سرا تولید پادکست را شروع کردیم. اسماعیلیان توضیح می‌دهد: دو متن از دوستم میثم را پروبال دادم و پیش از آنکه خودش خبر داشته باشد دو ترک ساختم. یک روز او را دعوت کردم تا کار‌های آماده شده را بشنود. او کار‌ها را شنید و از همان جا همکاری مان را آغاز کردیم و شدیم «جدی پادکست». اسفند ۱۳۹۴ هم اولین اپیزود جدی پادکست را منتشر کردیم.
اسماعیلیان می‌گوید: پس از آنکه میثم بهاران به صورت جدی برای پادکست قلم زد، با راه اندازی یک کانال در تلگرام فعالیت کردیم تا مخاطبان، پادکست ما را بشنوند. تقریبا فصل اول پادکست را که ده قسمت بود با این روش پیش بردم و متوجه شدم از هر گروه سنی خیلی زود با پادکست ارتباط برقرار کرده اند. گروه دو نفره «جدی پادکست» کار اصلی شان تولید پادکست نبوده و نیست به همین دلیل با فاصله زمانی مشخصی تولید نکرده اند، او می‌گوید: به نظر ما کار باید پخته می‌شد و اکنون که با شما صحبت می‌کنم بعد از پنج سال، هنوز فصل دوم هم کامل نشده است.
با اینکه ما مشهدی هستیم و این کار در مشهد تولید می‌شود کسی اصولا فکر نمی‌کند ترک هایمان که بالای سیصد، چهارصد هزار بازدید دارد در مشهد تولید شده اند و متأسفانه می‌دیدیم اسم ترک‌ها را تغییر می‌دهند و برخی هم متن‌های ما را بدون کسب اجازه کپی می‌کنند. او از زمانی می‌گوید که یک آهنگ ساز نیز به جمعشان اضافه شد: فصل دوم دوست آهنگ سازم، آرمان پارسیان، به جمع دونفره ما اضافه شد. تا قبل از اینکه او به ما بپیوندد، من از آثاری استفاده می‌کردم که به صاحب اثرش هیچ دسترسی نداشتم در حالی که ایده آلم این بود متن و موسیقی مال ما باشد.
از اپیزود یازدهم به صورت تخصصی برای «جدی پادکست» موسیقی ساختیم، اما در برابر همه این اپیزود‌ها که برایشان هزینه و در استودیو ضبط کرده ایم هیچ مبلغی دریافت نکردیم. در حالی که به عنوان نمونه یکی از اپیزود‌ها را در یکی از استودیو‌های قدیمی تهران که خیلی از بزرگان موسیقی در آنجا اجرای کار داشتند ضبط کردیم و افرادی آنجا بودند که وقتی کار ما را شنیدند تحسینمان کردند. اسماعیلیان، می‌گوید: ما هیچ جایی را نداریم که متوجه این گونه تولیدات شود مثلا سامانه یا وب سایتی باشد که کار‌ها را آنجا آپلود کنیم. با اینکه علاقه‌مندان زیادی هستند که به من پیام می‌دهند و می‌خواهند چنین فعالیت‌هایی را انجام بدهند، اما بستری برای ارائه این کار‌ها وجود ندارد.
محتوای مناسب در کنار صبر
فرانک باباپور از فعالان رسانه در مشهد است که تجربه ساخت پادکست را هم دارد. او در بازه زمانی کوتاه به درخواست یک شرکت مالی، درصدد تولید محتوایی نو برای سایت برآمد که تجارب فردی را نیز برایش به ارمغان آورد.
او از روند تولید محتوا برای پادکست می‌گوید: کارشناسان مالی، محتوای مورد نظر را می‌نوشتند و در اختیار من می‌گذاشتند، اما از آنجا که معمولا مطالب مالی، خشک و دشوار است نیاز به بازنویسی داشت. به همین دلیل، متن تهیه شده را به زبانی که مخاطبان پادکست می‌پسندند، می‌نوشتم. برای ضبط هم یک نرم افزار روی گوشی نصب کردم و با یک میکروفون ساده که به گوشی متصل می‌شد کار را شروع کردم. فایل آماده شده را با نرم افزار «ادُبی آدیشن» تدوین و روی پادگیر‌هایی مثل کست باکس و شنوتو و سان کلود و نرم افزار سیگنال بارگذاری می‌کردیم.
تجربه ساخت پادکست برای باباپور، جذاب و آموختنی بوده است. به باور او محتوای خوب در پادکست اهمیت دارد: بعضی از پادکست‌ها محتوای خوبی ندارند و سازندگان آن فقط چند آهنگ و یک متن عاشقانه کنار هم گذاشته اند و می‌گویند پادکست ساخته ایم، اما مخاطب پادکست به دنبال این است در وقت‌های مرده و تلف شده مطلبی گوش کند که به دانش او بیفزاید. او توصیه‌هایی هم دارد و می‌گوید: ما با اینکه از امکانات حرفه‌ای برخوردار نبودیم، اما مشکل خاصی نداشتیم. به نظرم تولید کنندگان پادکست در کنار تولید محتوای مناسب باید صبور باشند و مداومت داشته باشند، زیرا مخاطب این قالب محتوایی کم کم جذب می‌شود.