مسعود سلطانی | شهرآرانیوز؛ مشاوران املاک براساس مصوبه اتحادیه موظف هستند هزینه مشاوره را براساس ارزش ملک مورد معامله، محاسبه و از طرفین معامله دریافت کنند؛ هزینه‌ای که طبق قانون در مشهد برای قرارداد‌های اجاره حداکثر ۸۰۰ هزارتومان و برای قرارداد‌های مبایعه نامه حداکثر ۲ میلیون تومان است، اما برخی بنگاه‌ها به عرف بازار مسکن، استناد و برخلاف نظر اتحادیه، عمل می‌کنند و ارقام بیشتری را از معامله کنندگان می‌گیرند. به گفته کارشناسان، شیوه تعیین کمیسیون معاملات و پیوند خوردن آن با افزایش قیمت مسکن سبب شده است در عمل برخی بنگاه‌ها برای کسب سود بیشتر به گرانی بیشتر مسکن و اجاره دامن بزنند.
مبلغ کمیسیون با استفاده از تعرفه هایی، مشخص و براساس ارزش ملک معامله شده تعیین می‌شود.
در معاملات خریدوفروش، بسته به قیمت ملک درصدی از مبلغ مدنظر به عنوان حق کمیسیون و دستمزد مشاور مربوط، محاسبه و پرداخت می‌شود. این میزان دستمزد برای معاملات خرید یا فروش ملک در مشهد، به گونه‌ای است که برای معاملاتی تا سقف ۳۰۰ میلیون تومان، ۳/۰ درصد از ارزش ملک با نام حق کمیسیون از هر دو طرف معامله دریافت می‌شود و درصورتی که قیمت ملک معامله شده از ۳۰۰ میلیون تومان بیشتر باشد، ۲/۰ درصد از مبلغ مازاد قیمت ملک به حق کمیسیون اضافه می‌شود. علاوه بر این مبالغ، در تمامی معاملات ۹ درصد نیز به عنوان مالیات دریافت می‌شود.
نکته بسیار مهم این است که براساس اعلام رئیس اتحادیه مشاوران املاک مشهد و همچنین نرخ نامه قانونی این اتحادیه، سقف کمیسیون مجاز در قرارداد‌های مبایعه نامه یا همان خریدوفروش، حداکثر ۲ میلیون تومان و برای قرارداد‌های اجاره، تنها ۸۰۰ هزار تومان است؛ نرخی که به هیچ وجه رعایت نمی‌شود.
براساس این فرمول، حق کمیسیون یک واحد مسکونی ۱۰۵ متری (۱۵ سال ساخت) در خیابان هاشمیه به ارزش ۲ میلیاردو ۲۰۰ میلیون تومان، برای هر دو طرف معامله در مجموع ۴ میلیون و ۷۰۰ هزار تومان می‌شود و طبق قانون هر طرف باید ۲ میلیون تومان بپردازد. اما در بهترین حالت، مشاوران املاک همان مبلغ ۴ میلیون و ۷۰۰ هزار تومان را از طرفین معامله دریافت می‌کنند. این یعنی هرچه مسکن گران تر، کمیسیون دریافتی نیز بیشتر. برای اجاره مسکن نیز همین مسئله صدق می‌کند.
به عنوان یک مستاجر که به دنبال خانه می‌گردد، با چند مشاور املاک در نقاط مختلف مشهد تماس می‌گیرم. نخستین تماس با مشاور املاکی است که یک خانه به مساحت ۱۲۰ متر را در خیابان هاشمیه مشهد آگهی کرده است. بعد از پرسیدن سوالات کلی درباره خانه، نرخ کمیسیون بنگاه را جویا می‌شوم و در جواب می‌شنوم: «کمیسیون بنگاه معادل ۱۰ تا ۱۵ روز اجاره خانه است و بر سر آن توافق می‌شود.».
می‌خواهم دقیق‌تر توضیح دهد و در جواب می‌گوید: «به عنوان مثال مورد مدنظر شما، ۳۰۰ میلیون ودیعه و ۶ میلیون اجاره ماهانه دارد. هر یک میلیون ودیعه، معادل ۳۰ هزار تومان اجاره است. پس اجاره این ملک، ماهانه ۱۵ میلیون تومان خواهد بود و ۱۰ روز اجاره آن ۵ میلیون تومان است و این مبلغی است که شما به عنوان حق مشاوره یا کمیسیون باید به بنگاه بپردازید.».
وقتی درباره سقف حق کمیسیون و مواد قانونی که اتحادیه مشاوران املاک و اتاق اصناف اعلام کرده اند با او صحبت می‌کنم، ابتدا از پاسخ دادن طفره می‌رود و این نرخ را مربوط به ۴ سال پیش می‌داند و سرانجام، صحبت بیشتر درباره کمیسیون را به پای قرارداد و روز معامله موکول می‌کند.
در تماس با مشاوران املاک خیابان احمدآباد، وکیل آباد، بولوارمعلم، قاسم آباد و... نیز پاسخ‌های مشابهی دریافت می‌کنم. یکی از مشاوران املاک در محدوده خیابان قاسم آباد می‌گوید: «حق کمیسیون بنگاه طبق قانون، معادل ۸ روز اجاره ملک است، اما اگر مشاور بی انصاف باشد، ممکن است معادل ۱۰ روز نرخ اجاره ماهانه را از دو طرف معامله بگیرد.».
اغلب مشاوران املاک معتقدند نرخ کمیسیون بنگاه، امری توافقی میان مستاجر و موجر و بنگاهی است، با این تفاوت که اغلب درباره اینکه برابری نرخ کمیسیون بنگاه میان مستاجر و موجر و اینکه کمیسیون باید به مساوات بین هر دو طرف معامله تقسیم شود، صحبتی به میان نمی‌آورند.
در تماس با مشاور املاکی که یک خانه ۱۲۵ متری در محدوده قاسم آباد را برای اجاره آگهی کرده است، نیز پاسخ مشابهی دریافت می‌کنم. اجاره این ملک به نرخ ۲۰۰ میلیون تومان ودیعه و یک میلیون و ۵۰۰ هزار تومان اجاره ماهانه، تعیین شده است و مشاور املاک درباره حق کمیسیون می‌گوید: «کمیسیون معادل ۷ روز اجاره است. اجاره ماهانه این ملک بعد از تبدیل ودیعه به اجاره، معادل ۷ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان است و حق کمیسیون، یک میلیون و ۷۵۰ هزار تومان خواهد بود.».
این مشاور نیز سقف کمیسیون اعلامی ازسوی اتحادیه را به رسمیت نمی‌شناسد و در پاسخ می‌گوید: «ما درباره کمیسیون با مشتریان صحبت می‌کنیم و اگر کسی بر نرخ ۸۰۰ هزار تومانی تاکید داشته باشد، از خدمات دهی به او معذور هستیم.».
بیشتر مشاوران املاک در مناطق گران قیمت مشهد حتی معتقدند چیزی به نام سقف کمیسیون وجود ندارد، این درحالی است که رئیس اتحادیه مشاوران املاک مشهد به صراحت اعلام کرده است که حق کمیسیون در مشهد، حداکثر ۸۰۰ هزار تومان و معادل ۷ روز اجاره است. علی مرادزاده با اشاره به فعالیت هزار دفتر مشاور املاک غیرمجاز در مشهد می‌گوید: روزانه بین ۲۰ تا ۳۰شکایت ازسوی مردم درباره تخلف دفاتر املاک به دلیل دریافت حق کمیسیون بیشتر از نرخ قانونی به اتحادیه فرستاده می‌شود که در کمترین زمان ممکن رسیدگی می‌شود.
اما گلایه خریداران مسکن و مستاجران به این مسئله منحصر نمی‌شود. آن‌ها معتقدند برخی بنگاه‌های مسکن همین فرمول فعلی را اجرا نمی‌کنند و مبالغ بیشتری از طرفین معامله دریافت می‌کنند. براساس فرمول رسمی، حق کمیسیون معامله یک واحد مسکونی ۱۷۶ متری در خیابان ابوذرغفاری احمدآباد به ارزش ۴ میلیاردو ۷۰۰ میلیون تومان، می‌شود ۱۰ میلیون تومان، اما برخی بنگاه‌های املاک برای فروش همین خانه، ۴۸ میلیون تومان از هر نفر می‌گیرند.
این بنگاه‌ها براساس عرف بازار از هر طرف یک درصد از ارزش ملک را دریافت می‌کنند و گرفتن چنین مبلغی را عرف بازار می‌نامند. همچنین درحالی که حق کمیسیون یک واحد ۱۱۰ متری نوساز به ارزش یک میلیاردو ۳۰۰ میلیون تومان در خیابان اقدسیه، ۲ میلیون و ۹۰۰ میلیون تومان است، برخی بنگاه‌ها مبلغ ۱۰ میلیون تومان از هر طرف معامله، کمیسیون دریافت می‌کنند.