اوستا محمد یکی از آخرین لحاف‌دوز‌های باقی‌مانده از نسل قدیم این حرفه است. او درگذشته انواع لحاف‌ها از جمله لحاف عروس و داماد و لحاف کرسی را می‌دوخت. اما حالا با مدشدن پتو، لحاف‌دوزی دیگر رونق گذشته را ندارد و کمتر کسی از آن استفاده می‌کند.
حسین برادران فر | شهرآرانیوز؛ بیرون مغازه لحاف‌دوزی می‌ایستم و خودم را معرفی می‌کنم. پیرمرد لحاف‌دوز همان‌طور که پرز‌های انباشته شده کنارش را داخل آستر تشک جای می‌دهد با روی باز از من می‌خواهدکه کمی صبر کنم، تا گرد وغبار و ذرات معلق پرز‌ها به زمین بنشیند.
مغازه سیستم تهویه مناسبی ندارد و پیرمرد با وجودی که ماسک زده است، چند سرفه کوتاه می‌کند. بلافاصله و با لبخند می‌گوید: نترس کرونا ندارم، این سرفه‌ها به‌دلیل گرد وغبار پرز‌های لحاف است.
محمدزمانی ۷۵ سال دارد. او از ۲۵ سالگی لحاف‌دوزی را شروع کرده و حالا ۵۰ سال
است که در این‌کار مهارت دارد. او از همان دوره در محله مشهدقلی به لحاف‌دوزی مشغول بوده است.
۵ سال شاگردی
در جوانی به عنوان بنّا برای چیدن دیوار مغازه لحاف‌دوزی رفته بود که با این شغل آشنا شد. آن‌طور که زمانی می‌گوید آرامشی که هنگام کار لحاف‌دوزی وجود دارد باعث شده از این شغل خوشش بیاید و به عنوان شاگرد مغازه در این حرفه مشغول به کار شود: «صدای دنگ و دنگ حلاج جذابیت خاصی دارد. انگار یک نفر پشت یکی از آلات موسیقی نشسته است. صدای حلاج لحاف‌دوزی در فضا پیچیده بود. دلم می‌خواست زودتر با آن کمان کار کنم.» ۵ سال شاگردی می‌کند و تمام فوت و فن لحاف‌دوزی را می‌آموزد.
او معتقد است همین مقدار زمان لازم است تا ریزه‌کاری‌ها و زیر و بم کار لحاف‌دوزی را یک نفر خوب استاد شود.
محمدآقا خاطرات جالبی از دوران شاگردی دارد: «یک هفته بود که استاد به شمال رفته بود، یک روز خانمی مقداری پارچه وپشم آورد تا برایش تشکی بدوزم. پشم‌ها را داخل تشک کرده روی پتویی انداختم و کوک زدن را شروع کردم. کار که تمام شد، آمدم تشک را جمع کنم احساس کردم که چقدر سنگین شده است. آن را با پتویی که زیرش بود به هم دوخته بودم. تمام کوک‌هایی را که زده بودم بازکردم و دوباره دوختم.»
لحاف کرسی و لحاف عروسی
اوستا محمد یکی از آخرین لحاف‌دوز‌های باقی‌مانده از نسل قدیم این حرفه است. او درگذشته انواع لحاف‌ها از جمله لحاف عروس و داماد و لحاف کرسی را می‌دوخت. اما حالا با مدشدن پتو، لحاف‌دوزی دیگر رونق گذشته را ندارد و کمتر کسی از آن استفاده می‌کند.
محمدآقا دراین‌باره می‌گوید: شغل لحاف‌دوزی در حال از بین رفتن است و رونق گذشته را ندارد. سال‌هاست که دیگر کسی سفارش دوخت لحاف کرسی نداده است. لحاف کرسی، نوعی لحاف بود که در روز‌های سرد زمستان روی کرسی می‌انداختند و تمام افراد خانواده دور تا دور آن می‌نشستند و با خوردن قیسی و کشته زردآلو به قصه‌های پدربزرگ و مادربزرگ گوش می‌دادند. اما در سال‌های اخیر زمستانها از کرسی و لحاف آن خبری نیست. اصلا انگار زمستانها سرمای سابق را ندارند.
زمستان‌های بدون لحاف کرسی
او ادامه می‌دهد: لحاف کرسی بنا بر وسعت خانه و تعداد افراد خانواده، بین ۶ تا ۱۰ متر بود. حالا تهیه لحاف و تشک عروس برای خانواده‌ها مثل قدیم اهمیت ندارد.
آن زمان فرستادن یک دست لحاف تشک عروس همراه با جهیزیه شگون داشت. بعد از آنکه این‌ها آماده می‌شد، چند نفر از خانواده عروس و داماد همراه با یک جعبه شیرینی به مغازه می‌آمدند. خانواده با دیدن طرح و بافت لحاف از استاد لحاف‌دوز تشکر می‌کردند. خانواده‌هایی هم که وضع مالی بهتری داشتند، پولی به‌عنوان هدیه می‌دادند.
حالا مردم به جای لحاف از پتو استفاده می‌کنند و بیشتر اوقات ما به پرکردن بالش و تشک می‌گذرد. به‌زودی این شغل نیز مثل بسیاری از شغل‌های قدیمی دیگر فراموش می‌شودو جای مغازه لحاف دوزی را پتو فروشی می‌گیرد.
دستگاه پنبه‌زنی به جای کمان حلاج
دستگاه پنبه‌زنی از وسایل ضروری در لحاف‌دوزی است. برای نرم‌شدن و جدا کردن الیاف پنبه، پشم و پرز پتو آن‌ها را داخل دستگاه پنبه‌زن می‌ریزند. الیاف بعد از چند دقیقه حرکت و عبور از شبکه‌های دستگاه به ماده‌ای نرم و پف‌کرده تبدیل می‌شوند.
در گذشته این‌کار توسط وسیله‌ای به نام کمان حلاجی انجام می‌شد، با زدن پنبه به وسیله حلاج، علاوه بر بازشدن الیاف در هم پیچیده، دانه‌ها و شاخ وبرگ باقی‌مانده در پنبه یا پشم نیز از آن جدا می‌شد. وجود دانه یا شاخه در داخل تشک، مانع دوخت زیبا و مناسب بود و فرد خوابیده بر روی آن نیز خواب راحتی نداشت. دستگاه پنبه‌زنی در ۲ نوع دستی و برقی وجود دارد. نوع برقی این دستگاه کار آماده‌سازی پنبه را به‌سرعت انجام می‌دهد.
سوزن حکم قلم‌مو را دارد
نخ وسوزن ۲ وسیله اصلی در شغل لحاف‌دوزی است. سوزن لحاف‌دوزی از سوزن خیاطی بزرگ‌تر است و در واقع کار قلم‌مویی را که در دست نقاش است انجام می‌دهد. استاد لحاف‌دوز با واردکردن سوزن به داخل کار، طرح ونقشه‌ای را که در ذهن دارد، روی تشک و لحاف ترسیم می‌کند. گاهی اوقات نیز برای آنکه این نقش نمود بهتری داشته باشد، از نخ‌هایی با رنگ‌های مختلف استفاده می‌کردند.
در سال‌های اخیر برای زیباترشدن ظاهر لحاف به‌ویژه لحاف عروس و داماد، تصاویری آماده مثل طاووس، گل و بوته را روی لحاف می‌دوزند. نخ لحاف‌دوزی نیز باید جنس بسیار محکمی داشته باشد، چون اگر نخ محکم نباشد، در اثر فروبردن و بیرون آمدن‌های مداوم مقاومت خود را از دست داده و پاره می‌شود. اما امروزه نخ‌های بسیار محکمی از جنس پلاستیک ساخته می‌شود که پاره نمی‌شود.