ملیحه فلاح | شهرآرانیوز؛ «این نانوایی آزادپز است.» روی یک پارچه بزرگ با خط درشت این جمله را نوشته اند. مگر نانوایی آزادپز هم داریم؟ مگر قرار نبود از سال ۹۷ به بعد نانوایی‌ها یا یارانه‌ای باشند یا نیمه یارانه ای؟ چرا این موضوع را با خط درشت نوشته و اعلام کرده اند؟ نیم ساعت انتظار در صف نان، فرصت کافی برای قطار کردن این سوال‌ها و تطبیق آن با اطلاعات قبلی را فراهم می‌کند. مردم بی حوصله از انتظار، با دیدن این بنر فقط قیمت می‌پرسند و کارت می‌کشند. ۱۲۵۰ تومان برای نان تنوری خراسانی. بازهم قطار سوال‌ها در ذهنم ردیف می‌شود و سعی می‌کنم جدول نرخ نان را به یاد بیاورم.
قیمت این نان در نانوایی‌های نیمه یارانه‌ای ۸۰۰ تومان بوده است، اما بازهم به ذهنم اطمینان نمی‌کنم و همان جا جدول نرخ مصوب نان را که از سال ۹۸ تغییری نکرده است، در فضای مجازی جست وجو می‌کنم. بله، درست است؛ قیمت نان تنوری خراسانی ۸۰۰ تومان است، اما اگر این نانوایی، آرد را به صورت آزاد تهیه کرده باشد، ازآنجاکه قیمت هر کیسه آرد در بازار آزاد بیش از چهاربرابر قیمت آرد نیمه یارانه‌ای است، نرخ این نان هم باید بیش از ۳۲۰۰ تومان شود. پس این نرخ نه با آرد نیمه یارانه‌ای هم خوانی ندارد و نه با آرد آزاد.
یک زائر عرب اول صف ایستاده است. یک اسکناس هزارتومانی و دو اسکناس ۵۰۰ تومانی به شاگرد نانوایی می‌دهد و با لهجه غلیظی می‌گوید: «پلاستیک.» منظورش این است که همراه نان، به او پلاستیک هم بدهند. اما نتیجه انتظارش فقط یک نان و یک پلاستیک است. تعجب می‌کند و جمله‌ای به عربی می‌گوید. شاید می‌پرسد همین؟ احتمالا این وضعیت با تصورات او هم جور درنیامده است.
نان داغ که به دستم می‌رسد، همان موقع متوجه کوچک‌تر شدن آن می‌شوم. از کیفیتش هم مشخص است که بیشترش نصیب نان خشکی‌ها خواهد شد. برای بررسی این موضوع که آیا تخلف فقط مربوط به این نانوایی است یا به یک بیماری مسری درنانوایی‌های شهر تبدیل شده است، سری به چند نانوایی دیگر می‌زنم. بنر مشابهی بر سردر یک نانوایی در میدان شهدا نصب شده است و نان سنگک را فقط با کنجد آن هم به قیمت ۳ هزار تومان می‌فروشند، درحالی که نرخ مصوب این نان به صورت ساده برای نانوایی‌های نیمه یارانه‌ای ۱۴۰۰ تومان است. یک نانوایی دیگر در حوالی میدان توحید، نان تنوری خراسانی را با ۳۰ گرم کاهش در وزن ۱۵۰۰ تومان می‌فروشد.
تجربیات افراد دیگر از خرید نان نیز نشان می‌دهد که این نوع تخلفات در برخی نانوایی‌های بولوار امامیه، پیروزی، دانشجو، سجاد و دیگر نقاط شهر مشاهده شده است. انگار کارد به استخوان نانوایان رسیده است و حالا برخی از آن‌ها می‌خواهند حقشان را به جای مسئولان از مردم بگیرند.
اگر گزارش‌های یک سال گذشته شهرآرانیوز درباره شرایط نانوایی‌ها را خوانده باشید، حتما می‌دانید که تغییر نکردن قیمت نان از سال ۹۸ از یک سو و تورم سرسام آور در بخش‌های مختلف ازسوی دیگر، داد نانوایان را درآورده است. در این مدت خیلی از کارشناسان از لزوم تغییر قیمت نان و پرداخت یارانه آن به مردم گفته و راهکار داده اند. اتحادیه نانوایان نیز آنالیز قیمت نان در سال ۱۴۰۰ را به کارگروه نان وآرد داده است، اما گویی مسئولان تلاش می‌کنند به هر قیمتی که شده، فعلا نرخ نان را ثابت نگه دارند و حالا فشار شرایط، برخی نانوایان را به سمت تخلف برده است. هرچند هرچه این خواسته‌ها برحق باشد، تخلف راه درستی برای حق خواهی نخواهد بود.
افزایش تخلفات نانوایی‌ها در دو هفته اخیر را کارشناس مسئول بازرسی و نظارت سازمان صمت نیز تایید می‌کند و از تشدید بازرسی‌ها در این مدت خبر می‌دهد.
بخش علی بیاتی قله زو می‌گوید: هر روز سه تیم در شهر مشهد و سه تیم نیز در بخش‌های رضویه و احمدآباد، نانوایی‌ها را در سه نوبت پخت صبح، ظهر و عصر بررسی می‌کنند.
به گفته او اکنون بیشتر تخلفات مربوط به گران فروشی، کم فروشی و فروش کلی نان به دامداران به خصوص در حاشیه شهر است، اما فعلا به جمع بندی آمار تخلفات در این دو هفته نرسیده اند.
کارشناس مسئول بازرسی و نظارت سازمان صمت می‌افزاید: از ابتدای سال تا پایان خرداد، ۴ هزارو ۷۹۵ بازدید در استان انجام دادیم که در این راستا ۶۴۵ پرونده تشکیل شده است. ارزش ریالی کل پرونده‌ها ۶ میلیاردو ۳۳۸ میلیون و ۹۵۶ هزارو ۶۳۰ ریال بوده و بیش از ۸۰ درصد این تخلفات و بازدید‌ها در مشهد بوده است.
مدیر بازرسی و نظارت بر اصناف مشهد نیز با اشاره به افزایش شکایت‌های مردمی در این مدت می‌گوید: بازرسی از نانوایی‌ها همیشه در دستورکار ما قرار داشته است و اکنون نیز به صورت ویژه با همکاری اتحادیه نانوایان و با ۶ تیم بازرسی اختصاصی با متخلفان برخورد می‌کنیم. امیر دلداری می‌افزاید: از ابتدای سال تا روز ۱۴ تیرماه ۲ هزارو ۱۲۵ فقره بازدید از نانوایی‌ها انجام داده ایم که ارزش ریالی تخلفات کشف شده از طریق این بازرسی‌ها ۳ میلیاردو ۵۶ میلیون و ۴۲۴ هزار ریال بوده است.
بیشترین پرونده تخلفات مربوط به گران فروشی و بعد از آن، نصب نکردن نرخ نامه و کم فروشی است. او تاکید می‌کند: هیچ مصوبه‌ای درباره تغییر قیمت نان نداریم و هرگونه افزایش نرخ این کالا، تخلف محسوب می‌شود. نصب پرده آزادپز در نانوایی‌ها نیز تخلف است و با آن برخورد خواهیم کرد. مدیر بازرسی و نظارت بر اصناف مشهد ادامه می‌دهد: نانوایی‌هایی را که تخلفات آن‌ها زیاد و مکرر باشد، در برخوردی جدی پلمب خواهیم کرد. دلداری از کندن بنر نصب شده با محتوای «نانوایی آزادپز است» از نانوایی حوالی میدان شهدا در چند روز گذشته توسط بازرسان اصناف خبر می‌دهد، با این حال مشاهدات ما نشان می‌دهد که این بنر دوباره در این نانوایی به روی دیوار رفته است.
نباید یکه به قاضی برویم؛ برای همین با رئیس اتحادیه نانوایان مشهد نیز تماس می‌گیریم. مصطفی کشتگر با اشاره به مشکلات این صنف که موجب اعتراض نانوایان به نرخ‌ها شده است، می‌گوید: ارزیابی جدید خود از قیمت نان در سال ۱۴۰۰ را به استانداری ارسال کردیم، اما فعلا تغییری ایجاد نشده است. او به همان نکاتی که در گزارش‌های قبلی درباره افزایش هزینه‌های نانوایی‌ها گفته بود، اشاره می‌کند و می‌افزاید: زمان تهیه نرخ نامه فعلی در سال ۹۸ قیمت خمیرمایه ۱۵۰ هزار تومان بود و حالا به ۹۰۰ هزار تومان رسیده است. نرخ بیمه، حقوق، اجاره، هزینه آب و برق و گاز همه از آن سال افزایش یافته، اما قیمت نان ثابت مانده است.
رئیس اتحادیه نانوایان مشهد ادامه می‌دهد: پنج روزی می‌شود که نانوایان بیشتر از قبل در اتحادیه جمع می‌شوند. ما هم حرف‌ها و خواسته‌های بحقشان را به گوش مسئولان می‌رسانیم، اما تاکنون بی فایده بوده است.
به گفته کشتگر، در قوانین جدید نانوایان می‌توانند با اعلام به اتحادیه از حالت نیمه یارانه‌ای خارج شوند و به صورت آزادپز فعالیت کنند. اکنون ۳۰ واحد نانوایی این درخواست را ثبت کرده اند، اما باید از سامانه دریافت آرد نیمه یارانه‌ای خارج شوند و در سامانه جدید آزادپزان ثبت نام کنند تا مشخص باشد که آرد خود را از کجا تهیه کرده اند. وقتی قیمت نان تنوری در برخی از این نانوایی‌ها را مثال می‌زنیم، رئیس اتحادیه نانوایان مشهد در پاسخ می‌گوید: حتی اگر نانوایی آزادپز هم باشد، اکنون تهیه آرد به صورت آزاد در بازار سخت است و اگر این نانوایی‌ها واقعا با آرد آزاد پخت کرده باشند، قیمت این نان حدود ۴ هزار تومان خواهد شد.
او تاکید می‌کند: ما نیز با تخلف مخالفیم، اما نباید تخلف عده‌ای را به پای همه نوشت.
همچنین به گزارش آخرین خبر به گفته محمدرضا هاشمی، فرماندار مشهد، سهمیه آرد نانوایان حریم حرم به ۱۰۰تن آرد مازاد افزایش یافته است. به دلیل درپیش بودن دهه ولایت، در چهار نقطه منتهی به حرم رضوی، نانوایی سیار برای مواقع ضروری پیش بینی شده و اتحادیه نانوایان در این باره قول همکاری داده است.