کمبود نهاده‌های دامی و مازاد تولید سیب‌زمینی دست‌رنج کشاورزان را روانه آخور دام‌ها کرد.
مسعود سلطانی | شهرآرانیوز؛ بعد از نان این بار نوبت سیب زمینی‌های دولتی است که خوراک دام‌ها شود. کمبود نهاده‌های دامی و اختلاف فاحش قیمت میان نرخ دولتی و آزاد آن باعث شده است که این روز‌ها دامپروران به هر وسیله ممکن برای سیر کردن شکم دام هایشان متوسل شوند. درست زمانی که صف نانوایی‌ها شلوغ بود و برخی نانوا‌ها از کمبود آرد گله می‌کردند، تشت رسوایی برخی به زمین افتاد و معلوم شد نان‌های پخته شده با آرد یارانه ای، به صورت دست نخورده سر از دامداری‌ها درآورده است.
اکنون به صورت رسمی اعلام شده است که سیب زمینی‌های خریداری شده توسط سازمان تعاون روستایی با نرخ تضمینی دولتی نیز راهی دامداری‌ها می‌شود.
البته این بار اولی نیست که غذای انسان، سهم دام می‌شود. همین دو سال پیش بود که ناچیز بودن قیمت هندوانه باعث شد کشاورزان، زحمت برداشت محصول را به خود ندهند و سفره مهمانی گاو‌ها در مزارع پهن شد و گاو‌ها و گوسفند‌ها یک دل سیر هندوانه خوردند؛ هندوانه‌هایی که برای تولید هر کیلو از آن، بیش از هزار لیتر آب مصرف شده بود.
اکنون نوبت سیب زمینی است و گویا این دور باطل قرار نیست تمام شود. در نبود مدیریت قوی در حوزه کشاورزی و نبود الگوی کشت، هرسال شاهد ارزانی شدید یا گرانی شدید یک یا چند محصول هستیم.
البته این بار قصه یک روی دیگر هم دارد. کمبود خوراک دام باعث شده است استفاده از سیب زمینی برای دامدار‌ها مقرون به صرفه باشد. هرکیلو سیب زمینی کم کیفیت که برای دام مناسب است، اکنون حدود هزار تا هزارو ۵۰۰ تومان قیمت دارد که درمقایسه با سایر نهاده‌های دامی، بسیار ارزان است.
اکنون هر کیلوگرم جو در بازار آزاد حدود ۶ هزار تومان قیمت دارد و حتی قیمت دولتی آن که با ارز ۴ هزارو ۲۰۰ تومانی وارد کشور می‌شود، نیز حدود ۲ هزار تومان است که بازهم گران‌تر از یک کیلو سیب زمینی است.
تبلیغات فروش سیب زمینی در فضای مجازی
کافی است سری به چند سایت تبلیغاتی بزنید، حتما چند تبلیغ فروش سیب زمینی برای دام در مشهد به چشمتان می‌آید. حتی در تناژ بالا قیمت از هزار تومان هم کمتر است. در عنوان یکی از این تبلیغات آمده است: «فروش خوراک دام ارزان سیب زمینی در مشهد.» ثبت آگهی مربوط به خیابان آیت ا... عبادی است. فروشنده در توضیحات تاکید کرده است که فقط خریدار واقعی با میزان درخواست زیاد با او تماس بگیرد و در تناژ بالا هر کیلو سیب زمینی را ۸۰۰تومان قیمت گذاری کرده است.
آگهی مربوط به سه روز قبل است، با این حال با او تماس می‌گیریم. همان اول می‌گوید بار سیب زمینی اش تمام شده است و باید منتظر بار تازه باشیم. می‌گوییم به همین زودی تمام شد که او پاسخ می‌دهد: باتوجه به گرانی نهاده‌ها و خشک سالی، میزان درخواست زیاد است، اما نگران نباشید، دوباره می‌آوریم. او درباره حدود قیمتی بار جدید می‌گوید: هنوز مشخص نیست. باید ببینم چه باری گیرم می‌آید، اما فکر نکنم قیمت از هزار یا هزارو۲۰۰تومان بیشتر باشد.
از این دست آگهی‌ها در مشهد زیاد است. یکی دیگر برای جذب مشتری نوشته است: «سیب زمینی برای خوراک دام با نشاسته بالا، بسیار مقوی.» یا یکی دیگر عکسی از سیب زمینی‌ها گذاشته و نوشته است: «فروش سیب زمینی مرغوب برای دام، جزئی کیلویی ۱۷۰۰تومان. کلی ۱۴۰۰تومان.»
تهیه خوراک دام از زیر سنگ
رئیس اتحادیه دامداران استان خراسان رضوی در این باره به شهرآرا می‌گوید: قیمت نهاده‌های دامی آن قدر افزایش پیدا کرده است که دامدار ناگزیر به هر ابزاری چنگ می‌زند. علاوه بر نان خشک، سیب زمینی هم استفاده می‌کنند. هرچه بتوان به عنوان خوراک دام استفاده کرد، دامدار به سمت آن می‌رود. دلیل آن هم قیمت زیاد نهاده‌های دامی است.
مجید مهدوی ادامه می‌دهد: در فصل بهار دام سبک باید از مرتع استفاده کند. اما امسال به دلیل خشک سالی، مراتع از بین رفت و نیاز خوراک دام از این راه تامین نشد، از این رو دامداران در تامین خوراک دام هایشان با مشکلات متعددی روبه رو شدند. همچنین میزان نهاده دولتی که به دامدار می‌دهند، بسیار کم است، درحالی که قیمت مناسبی دارد. مثلا قیمت هرکیلو جو ۲هزار تومان است که با تمام هزینه‌ها ازجمله هزینه حمل و... ۲ هزارو ۳۰۰ تا ۲هزارو ۶۰۰ تومان تمام می‌شود، اما قیمت همین نهاده در بازار آزاد تا ۶هزارو۳۰۰تومان هم می‌رسد.
وی درباره سهم نان خشک و سیب زمینی در سبد خوراک دام‌های استان می‌گوید: نمی‌توان به صورت دقیق گفت چند درصد از نان خشک و سیب زمینی استفاده می‌شود. برخی دامداران که منابع مالی دارند، از بازار آزاد هم نیازشان را تامین می‌کنند، اما بیشتر دامداران توان تامین خوراک دامشان را ندارند، از این رو اغلب از نان خشک و سیب زمینی استفاده می‌کنند.
سیب زمینی‌های کم کیفیت، خوراک دام می‌شود
رئیس اتحادیه بارفروشان مشهد نیز درباره تأثیر عرضه سیب زمینی به عنوان خوراک دام بر قیمت این محصول می‌گوید: بیش از ۸۰ درصد سیب زمینی تولیدشده در استان ما برای تولید چیپس به مصرف کارخانه‌ها می‌رسد. در خراسان رضوی گاهی ممکن است سیب زمینی‌هایی که کیفیت پایینی دارد، به دامداری‌ها داده شود، اما این یک رویه معمول نیست. البته در استان‌های تولیدکننده مهم سیب زمینی مثل همدان، اصفهان و شمال، ممکن است سیب زمینی‌های سال قبل یا محصول بی کیفیت را به دامداری‌ها بدهند.
حیدر ساکن برجی تصریح می‌کند: سیب زمینی استان ما کمتر از ۱۰ درصد نیاز خوراک استان را تامین می‌کند. نرخ سیب زمینی در خراسان رضوی از سایر استان‌ها تبعیت می‌کند. البته در فصل برداشت استان یعنی اواخر شهریور، شاهد کاهش قیمت بیست روزه تا یک ماهه آن هستیم، اما در بقیه ایام سال از سایر استان‌ها وارد می‌شود. بر این اساس، نرخ سیب زمینی در مشهد از دیگر استان‌ها پیروی می‌کند، بنابراین فروش این محصولات به دامداری‌ها بر روی قیمت آن بی تأثیر نخواهد بود.