ریحانه صادقی | شهرآرانیوز؛ از بین ۱۵ کشور تحت بررسی در گزارش در استفاده از تلفن همراه GSMA در سال ۲۰۲۰، مشخص شد نداشتن «سواد و مهارت‌های دیجیتال» بزرگ‌ترین مانع استفاده کاربران زن از اینترنت همراه است. اگرچه این شکاف در سال‌های اخیر کاهش یافته است و به استفاده ۵۴ درصدی زنان در کشور‌های کم‌درآمد از اینترنت همراه در سال ۲۰۲۰ رسیده است، تفاوت بین زنان و مردان هم‌چنان قابل‌توجه است و این امر سبب شده است که زنان در سرتاسر دنیا، از منابع و مزایای اقتصادی، تحصیلی، اجتماعی و بهداشتی فناوری‌های دیجیتال محروم بمانند.
از سال ۱۹۶۷ تاکنون، روز ۸ سپتامبر توسط یونسکو به عنوان روز جهانی سوادآموزی نام‌گذاری شده است. این روز به منظور یادآوری اهمیت باسوادی به عنوان یکی از مؤلفه‌های کرامت و حقوق انسانی افراد، و در تلاش برای پیشبرد پروژه سوادآموزی برای رسیدن به جامعه‌ای باسواد و پایدار، گرامی داشته می‌شود. علی‌رغم همه پیشرفت‌هایی که تاکنون در این زمینه حاصل شده‌اند، چالش‌های مربوط به سوادآموزی هنوز به قوت خود باقی هستند و امروزه دست‌کم ۷۷۳ میلیون فرد جوان و بزرگسال از نداشتن سواد اولیه رنج می‌برند.
یونسکو در سال ۲۰۲۱، شعار «سوادآموزی در خدمت بازگشت انسان‌محور: کاهش شکاف دیجیتال» را برای این روز در نظر گرفته است. شرایط به‌وجودآمده در نتیجه همه‌گیری جهانی کووید ۱۹، سبب به وجود آمدن اختلالی بی‌سابقه در روند آموزش کودکان، جوانان و بزرگسالان شد، و نابرابری‌های پیشین در دسترسی به فرصت‌های آموزشی و سوادآموزی را پررنگ‌تر از پیش ساخت. در این بین، فقدان برنامه‌ای مشخص برای سوادآموزی جوانان و بزرگسالان در بسیاری از برنامه‌ریزی‌های اولیه و مهم ملی احساس شد و طرح‌های سوادآموزی بسیاری در این مدت مجبور به توقف روند کاری خود شدند.
حتی در میانه این بحران جهانی، تلاش‌هایی برای یافتن راهی برای اطمینان از تداوم آموزش و یادگیری صورت گرفت (به طور مثال، آموزش از راه دور در کنار آموزش حضوری)، اما دسترسی به فرصت‌های سوادآموزی به‌طور یکنواخت توزیع نشدند. تغییر ناگهانی شیوه آموزشی به آموزش از راه دور نیز شکاف همیشگی دیجیتال (در اتصال به شبکه، زیرساخت‌ها و توانایی استفاده از فناوری) را پررنگ‌تر از پیش ساخت، و نابرابری در دسترسی به سایر خدمات، از قبیل برق، نیز گزینه‌های آموزشی را محدودتر کردند.
با این حال، این همه‌گیری اهمیت باسوادی را نیز به جامعه جهانی یادآور شد. باسوادی، صرف نظر از اهمیت ذاتی‌اش به عنوان بخشی از حق تحصیل فرد، ابزاری برای توانمندسازی افراد و بهبودبخشی به زندگی آن‌ها نیز هست. باسوادی هم‌چنین عامل محرکی است برای توسعه پایدار، و طبق تعریف هدف چهارم توسعه پایدار، جزئی جدایی‌ناپذیر از تحصیل و توانایی یادگیری فرد در تمام طول عمرش است. به این اعتبار، باسوادی محور و لازمه بازگشت از بحران کووید ۱۹ به شرایط عادی است.
رویداد روز جهانی سوادآموزی در سال ۲۰۲۱، با توجه ویژه به برهم‌کنش دو مقوله سوادآموزی و کسب مهارت‌های دیجیتال موردنیاز توسط جوانان و بزرگسالان، به بررسی این می‌پردازد که باسوادی چه‌گونه در ساختن زیربنایی استوار برای این بازگشت مؤثر خواهد بود. این رویداد هم‌چنین به بررسی این خواهد پرداخت که چه چیز می‌تواند سبب شود باسوادی مبتنی بر فناوری به امری جهان‌شمول و معنادار بدل شود که هیچ‌کس از آن محروم نخواهد ماند. از این طریق، این رویداد فرصتی خواهد بود برای بازنگری در آینده سوادآموزی، در درون و بیرون از بستر این بیماری همه‌گیر.
در همین راستا، برنامه‌های متعددی در سرتاسر دنیا برای توانمندسازی زنان، در حوزه سوادآموزی و با محوریت کسب مهارت‌های دیجیتال تعریف شده است. بانک جهانی با همکاری EQUALS (بنیاد مشارکت جهانی دولت‌ها و سازمان‌ها که با هدف کمک به ایجاد تعادل در بخش فناوری از طریق آموزش ایجاد شده است)، طرحی برای حمایت از افزایش مهارت‌های دیجیتال زنان راه‌اندازی کرده است. این همکاری با هدف ترویج باسوادی زنان در حوزه دیجیتال و حضور زنان در مشاغل مربوط به فناوری، و تسریع پیشرفت به سوی هدف پنجم توسعه پایدار، یعنی برابری جنسیتی، آغاز شده است.
منبع: وبسایت یونسکو