محمدمعین وطن‌خواه | شهرآرانیوز؛ شورای حل اختلاف یک نهاد قضایی است که برای ایجاد صلح و سازش بین طرفین دعوا می‌کوشد و زیر نظر قوه قضائیه فعالیت می‌کند. به طور کلی، این مجموعه برای رسیدگی به مشکلات حقوقی و قضایی‌ای که بار چندانی به لحاظ مالی و جزایی ندارند تشکیل شده است. شورای حل اختلاف معمولا در شهر‌ها تشکیل می‌شود و ممکن است در روستا هم تشکیل شود، اما نکته این است که در روستا‌ها صرفا حق صلح و سازش دارد.
بنابراین، یکی از مهم‌ترین وظایف این نهاد ترویج فرهنگ صلح و سازش میان مردم است. در این بین، یکی از مواردی که غالبا در دعاوی خانوادگی مطرح شده و رسیدگی به آن در صلاحیت شورای حل اختلاف می‌باشد، مسئله پرداخت نفقه و شرایط مربوط به آن است. در ادامه، به جزئیات بیشتری در این زمینه خواهیم پرداخت.
هر شورای حل اختلاف دارای رئیس و ۲ نفر عضو اصلی و یک نفر عضو علی‌البدل است. هم‌چنین در هر حوزه قضایی یک یا چند قاضی به عنوان قاضی شورا حضور دارند که البته این قضات می‌توانند از قضات بازنشسته باشند.
هر قاضی منحصر به یک شورای حل اختلاف نیست، بلکه رئیس قوه قضائیه می‌تواند یک قاضی را برای چند شورای حل اختلاف تعیین کند.
طبق ماده ۶ قانون شورا‌های حل اختلاف، اعضای شورا باید واجد صفاتی، چون تدین به دین اسلام، التزام عملی به قانون اساسی، حسن شهرت به امانت و دیانت و ... باشند.
وظیفه اصلی شورا حل اختلاف و صلح و سازش است و در رسیدگی به برخی دعاوی از قبیل دعاوی مربوط به تخلیه اجاره و عین مستأجره، دعاوی خانوادگی مربوط به جهیزیه و نفقه تا ۲۰ میلیون تومان و دعوای منقول دارای صلاحیت است.
طبق ماده ۱۱۰۷ قانون مدنی، نفقه شامل همه نیاز‌های متعارف و متناسب با وضعیت زن می‌شود مثل مسکن، پوشاک، غذا، اثاثیه منزل و هزینه‌های درمان.
۲ شرط اساسی برای تحقق نفقه، دائمی بودن عقد ازدواج و تمکین کامل زوجه است. هم‌چنین نفقه به منزله یک دین بوده و در هر زمانی قابل مطالبه خواهد بود.
میزان نفقه در قانون مشخص نشده است، ولی ملاک تعیین حقوق زوجه، نیاز‌های وی و شأن اوست؛ بنابراین در شرایط زمانی و مکانی مختلف، میزان نفقه متغیر خواهد بود.
در صورتی که مرد برای مدتی برای نمونه ۶ ماه از نفقه نپردازد، زوجه می‌تواند با طرح دادخواست مطالبه نفقه به صورت حقوقی، نفقه را مطالبه کند.
برای طرح دادخواست مطالبه نفقه، ابتدا باید به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کنید. برخی مدارک مورد نیاز عبارت‌اند از شناسنامه، کارت ملی و عقدنامه. پس از ثبت دادخواست، اگر مبلغ نفقه کمتر از ۲۰ میلیون باشد، پرونده به شورای حل اختلاف محل زندگی مشترک یا محل سکونت زوجه ارجاع می‌شود. اما در صورتی که مبلغ خواسته بیش از ۲۰ میلیون تومان باشد، پرونده به دادگاه عمومی حقوقی ارجاع خواهد شد.
در جلسه دادگاه یا شورای حل اختلاف، میزان نفقه توسط داور و براساس میزان تحصیلات زوجه و موقعیت اجتماعی خود او و خانواده پدری، تعداد فرزندان، شغل و به طور کلی شأنیت زن تعیین می‌شود.
چنانچه مرد در دادگاه عمومی حقوقی به پرداخت نفقه محکوم شود، باید ظرف یک ماه از تاریخ اجرای حکم، مبلغ محکومیت را بپردازد یا تقاضای اعسار (عدم توانایی مالی) از پرداخت مهریه را به دادگاه تقدیم کند.