لیلا جانقربان | شهرآرانیوز- ماجرای اجاره و اجاره‌نشینی ماجرایی است که در سال‌های گذشته نه‌تن‌ها کم نشد، بلکه باتوجه‌به تورم و افزایش اجاره‌بها در کشور افزایش هم یافت و اکنون حدود هشت‌ونیم میلیون خانوار مستأجر در کشور زندگی می‌کنند که بیشتر آن‌ها درآمد کافی برای خرید مسکن ندارند. البته علاوه بر درآمد ناکافی، نرخ‌های نجومی اجاره‌بها عاملی دیگر در افزایش تعداد اجاره‌نشین‌ها بوده است.
با هجوم کرونا به جان و مال مردم، یکی از مصوبات حمایتی ستاد کرونا تمدید اجاره‌ها بود که هرچند اجاره‌ها با نرخ ۲۰ درصد افزایش نیافت، اما مستأجران زیادی را سرجای خود نشاند و بازار شرکت‌های حمل‌ونقل و بنگاه‌داران املاک را حسابی کساد کرد.
در همین زمینه معاون وزیر راه و شهرسازی به ایسنا می‌گوید: به‌دنبال مصوبه ستاد ملی کرونا مبنی بر الزام تمدید قرارداد‌های اجاره، یک شرکت حمل‌ونقل با کاهش ۶۴ درصدی جابه‌جایی بار مواجه شد. در ۲ سال گذشته ورود دولت و ستاد ملی کرونا برای تعیین سقف اجاره‌بها به‌دلیل ضرورتی بود که باتوجه‌به کاهش درآمد خانوار‌ها ناشی از همه‌گیری ویروس کرونا احساس می‌شد.
مالک یکی از شرکت‌های حمل‌ونقل در مشهد به خبرنگار شهرآرانیوز می‌گوید: خیلی از کارگر‌ها را آزاد کرده‌ایم بروند. خرج خودمان هم درنمی‌آید. ماه‌های تابستان که می‌شد، وقت نمی‌کردیم به تلفن جواب بدهیم. خیلی از اسباب‌کشی‌ها را برای ساعت یک و دو صبح می‌انداختیم که برسیم انجام دهیم. کلا کارگر‌ها ۳ ساعت می‌توانستند بخوابند، ولی الان مگس می‌پرانیم و مشتری نیست. مردم این یکی‌دو سال سرجایشان نشستند و با صاحب‌خانه‌ها کنار آمدند.
آقای مرادی که حسابی از این اوضاع گله دارد، در ادامه می‌افزاید: بعضی کارگر‌ها الان زباله‌گرد شده‌اند و هر چند وقت برای کار می‌آیند اینجا، ولی شرمنده آن‌ها هستم و کاری نیست.
سراغ چند نفر از بنگاه‌داران می‌رویم تا شرایط را از آن‌ها جویا شویم. آقای حسینی، از بنگاه‌داران قدیمی مشهد، می‌گوید: تابستانی که گذشت بدترین تابستان کاری بود. مردم قرارداد اجاره‌شان را بدون اینکه به بنگاه بیایند تمدید کردند و سر جایشان نشستند. درآمد ما هم از همین قرارداد‌ها و تمدیدهاست، ولی امسال خیلی کم بود. همین تابلو پشت سرم و شیشه‌های مغازه همیشه پر بود از موارد رهن و اجاره، ولی از وقتی کرونا آمد، تعدادشان کم شد. الان به صاحب‌خانه‌ها هم که زنگ می‌زنم، می‌گویند خودمان با هم کنار آمدیم و پول بنگاه را در جیبمان گذاشتیم. بعضی‌ها هم کلا از ترس کرونا خانه‌هایشان را اجاره نمی‌دهند و می‌گویند اگر مستأجر بد گیرمان بیاید و با این مصوبات جدید خالی نکند، چه کنیم!
یکی دیگر از بنگاه‌داران جوان نیز می‌گوید: اگر بقالی می‌زدم و فروش اینترنتی داشتم وضعیتم از الان بهتر بود. ۳ سال است که این مغازه را رهن کرده و کارم را شروع کرده‌ام، ولی بختم کوتاه بود و کرونا آمد و درآمد درست‌وحسابی درنیاوردم. حالا کمی پس‌انداز دارم و می‌خواهم با آن به قول قدیمی‌ها بقالی بزنم.
هرچند مصوباتی در ستاد کرونا تصویب شد که طبق آن کسانی که در یک خانه مستأجر هستند، اجاره‌نامه‌شان برای یک سال دیگر به‌طور خودکار تمدید شود و با سقف افزایش سالیانه اجاره‌بها به میزان حداکثر ۲۵ درصد در تهران، ۲۰ درصد در دیگر کلان‌شهر‌ها و ۱۵ درصد در سایر شهر‌های کشور افزایش یابد، اما آنچه در عمل رخ داد، به‌گفته یکی از مستأجران کوتاه و کنارآمدن بود. آقای میزبانی که امسال قرارداد خانه اجاره‌ای‌اش را تمدید کرده است، می‌گوید: صاحب‌خانه زنگ زد و گفت باید اجاره یک میلیون تومانی را با ۱۵۰ میلیون تومان رهن، به ۳ میلیون تبدیل کنی با همان مبلغ رهن. رفتم دوری زدم تا شاید با قیمت‌های کمتر گیرم بیاید، اما هرچه گشتم نبود. موارد اجاره‌ای خیلی کم شده است و اجاره‌ها هم به‌شکل عجیبی افزایش یافته است. هرچه به صاحب‌خانه گفتیم از نظر قانونی باید ۲۰ درصد اجاره را افزایش دهی، نه ۱۰۰ در ۱۰۰ فایده‌ای نداشت و گفت اگر راضی نیستید، تخلیه کنید. خلاصه اینکه ما هم باتوجه‌به شرایط راضی شدیم و برای اینکه پول زیادی به بنگاه ندهیم، خودمان کاغذی نوشتیم. راستش دادن هزینه تمدید اجاره‌نامه با این شرایط سخت کرونایی واقعا دشوار است و می‌شود آن را به‌جای بخشی از اجاره گذاشت و به صاحب‌خانه اعتماد کرد.
برای کسب اطلاعات بیشتر سراغ اتحادیه املاک و بنگاه‌داران می‌رویم و موضوع کاهش تعداد جابه‌جایی‌ها را از رئیس اتحادیه صنف مشاورین املاک مشهد پیگیر می‌شویم. علی مرادزاده در گفتگو با خبرنگار شهرآرانیوز دراین‌زمینه می‌گوید: باتوجه‌به مصوبات ستاد کرونا که مستأجران بدون مراجعه به بنگاه‌ها می‌توانند اجاره را تمدید کنند و اجاره‌نامه‌ها نیز خودبه‌خود تمدید می‌شود، میزان مراجعه و تعداد قرارداد‌های تنظیمی در معاملات املاک کاهش یافته است. برآوردی که ما از این آمار داشته‌ایم، نشان می‌دهد که حدود ۷۰ درصد نسبت به سال گذشته تعداد فایل‌ها کاهش یافته است که این موضوع نه‌تن‌ها برای موارد رهن و اجاره، که شامل موارد خرید و فروش ملک نیز می‌شود.
وی می‌افزاید: سال گذشته مصوبات ستاد کرونا قطعی نشده بود و مردم به بنگاه‌ها مراجعه می‌کردند، ولی امسال مصوبات اجرایی شده است و صاحب‌خانه‌ها و مستأجران با هم به توافق می‌رسند.
این مقام مسئول در پاسخ به اینکه چه تعداد از مشاوران املاک درخواست تعطیلی کرده‌اند، می‌گوید: در سال ۹۷ که اوضاع خوب بود، روزانه ۵ تا ۶ درخواست ثبت‌نام داشتیم، اما از سال ۹۸ درخواست‌های تعطیلی آمد و در این سال روزانه ۲ درخواست داشتیم. این عدد در سال ۹۹ به ۴ درخواست در روز رسید و امسال روزی ۶ درخواست برای تعطیلی وجود دارد. البته باتوجه‌به شرایط اقتصادی‌ای که کرونا ایجاد کرد، این تعطیلی برای بسیاری از مشاغل از جمله هتل‌داران و رستوران‌داران پیش آمد و باتوجه‌به اینکه سرمایه‌گذاری زیادی در شغل ما وجود ندارد، می‌توان گفت که زیان کمتری در تعطیلی داشتیم.