گروه آموزش و پرورش شهرآرانیوز | هرجا ارتباط ناشنوایان وجود دارد، زبان‌های اشاره به‌وجود می‌آیند. دستور زبان‌های پیچیده زبان اشاره به‌طور چشمگیری با دستور زبان‌های گفتاری تفاوت دارند و در حوزه فرهنگیِ ناشنوایان قرار می‌گیرند. برخی زبان‌های اشاره بعضی حرکات را از شناخت کلی کسب کرده‌اند، درحالی‌که بقیه زبان‌ها چنین پایه‌ای ندارند.
زبان اشاره ناشنوایان شکل پیشرفته‌تر زبان بدن است و در انتقال مفاهیم کلیدی به کار می‌رود. اگر اهمیت زبان بدن را بدانیم، متوجه می‌شویم در مسیر انتقال پیام، ۵۵ درصد کارایی از آن زبان بدن است. اما در فهم زبان اشاره به‌ویژه در ایران با مشکلات بسیار زیادی مواجهیم.
لیلا منیری از مترجمان زبان اشاره است که سال‌ها به‌عنوان کارشناس این زبان برای افراد ناشنوا مترجمی کرده است.
به‌گفته منیری، زبان اشاره مانند زبان گفتار افراد سالم، دارای لحن، احساسات، هیجانات و... است و فرد ناشنوا این مفاهیم را با شکل صورت، حرکات دست و حتی لب‌زدن منتقل می‌کند. اما وظیفه مترجمان زبان اشاره برای انتقال مفاهیم کمی سخت‌تر است.
وی ادامه داد: ارتباط با هر ناشنوا تفاوت‌های خاص خود را دارد؛ به‌یقین زبان اشاره یک ناشنوای تحصیل‌کرده یا فعال اجتماعی با فرد کم‌سواد و منزوی تفاوت دارد و انتقال مفاهیم و تبادل کلام با آنان سخت‌تر است.
منیری به نکات جالبی درباره لهجه زبان اشاره و تکیه‌کلام‌های ناشنوایان هم اشاره می‌کند و می‌گوید: همان‌گونه که بین مردم عادی تکیه‌کلام متداول است، میان ناشنوایان هم چنین شرایطی وجود دارد. پرکاربردترین واژگانی که شخصا برگردان کرده‌ام، واژه‌هایی مانند در واقع، یقینا، حقیقتا، در عین حال و... بوده است که بین ناشنوایان کاربرد دارد.
درباره لهجه هم باید بگویم علائم اشاره استفاده‌شده بین ناشنوایان شهر‌های مختلف ایران با تفاوت‌هایی همراه بوده است. به‌عنوان مثال، مدتی قبل برای ترجمه گفته‌های یک ناشنوای گیلانی در محاکم قضایی حاضر شدم و در هنگام ترجمه صحبت‌های او متوجه شدم که برخی اشارات آن فرد مانند گیلکی‌صحبت‌کردن ساکنان شمال کشور است. در چنین شرایطی اگر ما هم متوجه صحبت آنان نشویم، دو راه برای فهم ارتباط وجود خواهد داشت: نوشتن جمله روی کاغذ یا بهره‌گیری از حضور یک فرد ناشنوای دیگر که آن مفاهیم را بداند و کمک کند. با‌این‌حال تفاوت در لهجه بین ناشنوایان هم وجود دارد.
منیری به تفاوت‌ها میان زبان اشاره رسمی با محاوره در تلویزیون به‌ویژه بخش‌های خبری اشاره کرد و گفت: متأسفانه صداوسیما در این باره مقاومت عجیبی نشان می‌دهد که همین باعث افت مخاطب می‌شود؛ زیرا بسیاری از ناشنوایان با حرکات محدود دست‌های مترجمان تلویزیونی آشنا نیستند و به بیان ساده، حرف‌های وی را متوجه نمی‌شوند.
این مترجم زبان اشاره تصریح کرد: البته ناگفته نماند که زبان اشاره در تلویزیون ناقص نیست. اما شکل آن نوشتاری و رسمی است و برای همه مفهوم نیست. ضمن اینکه مترجمان گوشه تصویر تلویزیون باتوجه‌به جای اندکی که در تصویر دارند، نمی‌توانند مفاهیم را کامل و گویا منتقل کنند و از سوی دیگر، اجازه اشارات محاوره‌ای را به‌علت ضوابط تلویزیون ندارند.
گفتنی است زبان اشاره کنونی در ایران به کوشش جبار باغچه‌بان شکل گرفته است و در مدارس استثنایی ایران نیز تدریس می‌شود.