گزارشی از تداوم افت شدید قیمت گل زعفران در بازار استان که صدای کشاورزان را درآورده است
به تعداد کسانی که در قامت خریدار گل زعفران با آن‌ها صحبت کردیم، جواب‌های متفاوت شنیدیم. یک کشاورز در تربت حیدریه ۴۵ هزار تومان و دیگری ۳۸ هزار تومان قیمت داد. کشاورز دیگری در قائنات وقتی حجم خرید ما را ۱۰۰ کیلوگرم دانست، قیمت هر کیلو گل زعفران را ۴۰ هزار تومان اعلام کرد. قیمت‌های پایین‌تر هم به ما گفته شد. کشاورزی در فاروج قیمت هر کیلوگرم گل زعفران را ۲۵ هزار تومان اعلام کرد. با این حال برخی افراد با عنوان فروش بدون واسطه در سایت دیوار آگهی فروش گل زعفران زده اند. مروری بر آگهی‌ها نشان می‌دهد که قیمت هر کیلوگرم گل زعفران از ۴۲ هزار تومان تا ۱۰۰ هزار تومان عرضه می‌شود. البته زعفران‌هایی با میانگین قیمتی ۴۰ تا ۵۰ هزار تومان در شهرستان‌های تربت، قوچان و مشهد عرضه می‌شوند و قیمت‌های بالای ۵۰ هزار تومان مربوط به تهران هستند. نکته اینجاست که در پایتخت حتی گل زعفران به قیمت کیلویی ۱۰۰ هزارتومان هم عرضه می‌شود.
قیمت گل زعفران که ۱۰ روز پیش سوژه گزارشمان شده بود و در مطلبی با عنوان «تبانی سیاه برای طلای سرخ» منتشر شد، باز هم کاهش پیدا کرده است، آن‌قدر که در برخی مناطق، قیمت هر کیلوگرم گل زعفران با دستمزد کارگری که باید آن را نگین کند تقریبا برابر است.
بهانه یا دلیل؟
نایب‌رئیس شورای ملی زعفران کاهش قیمت به دلیل باران‌خوردگی را طبیعی می‌داند و می‌گوید: گل باران‌خورده سنگین است به طوری که هر ۱۰۰۰ گرم آن پس از باران، به ۱۳۰۰ تا ۱۵۰۰ گرم افزایش پیدا می‌کند. دلیل دیگر این است که کیفیت گل زعفران پس از باران کاهش می‌یابد. احتمال پوسیدگی هم زیاد است. برای همین، کشاورز سعی می‌کند آن را سریع‌تر به بازار برساند.
صحبت‌های غلامحسین میری برای شهرستان‌هایی که بارش زیادی داشته‌اند می‌پذیریم، اما منابع خبری ما در شهرستان‌هایی مانند تایباد که حدود یک میلی‌متر بارندگی داشته‌است و این بارش هم در ساعت پایانی روز بوده می‌گویند در روز‌های اخیر کاهش قیمت مشابهی را تجربه کرده‌اند. این موضوع اوقات زعفران‌کارانِ غالبا خرده‌مالک را تلخ کرده است. آن‌ها در گفتگو با شهرآرا نبض قیمت گل زعفران را همچنان در دست دلالان مایه‌داری می‌دانند که هرروز عصر به شهرستان‌ها سفر می‌کنند و خرید‌های سنگین‌تر از ۱۰۰ کیلوگرم انجام می‌دهند. خبر‌های ما از تربت حیدریه، قطب تولید زعفران در خراسان رضوی، داده‌های یادشده را تأیید می‌کند.
راستی از اجرای طرح حمایتی خرید زعفران چه خبر؟ می‌شود به تأثیر مثبت اجرای آن امید داشت؟
براساس تصمیم کمیته فنی قیمت‌گذاری زعفران، برای خرید‌های حمایتی، هر کیلوگرم زعفران نگین معادل ۱۰میلیون و ۵۰۰ هزار تومان، شبه نگین به قیمت ۹میلیون و ۵۰۰ هزار تومان، زعفران رشته‌ای درجه‌یک ۹میلیون و رشته‌ای درجه‌دو ۸میلیون و ۲۰۰ هزار تومان تعیین شده‌است و زمان اجرای این طرح ۸ آبان تا ۳۰ آذر امسال خواهد بود.
۳۰ درصد نقد، بقیه نسیه
نایب‌رئیس شورای ملی زعفران با استناد به صحبت‌های کشاورزانی که با آن‌ها در ارتباط است می‌گوید: اطلاع‌رسانی در مورد طرح از چند روز پیش شروع شده است. با وجود این، خبر‌هایی که به ما رسیده است از آغاز نشدن طرح حکایت دارد. برخی کشاورزان همین دیروز که برای فروش زعفران خود به جهاد کشاورزی مراجعه کرده بودند با این پاسخ روبه‌رو شدند: هنوز هیچ دستورالعملی ابلاغ نشده است. خبرتان می‌کنیم. جلیل رحیمی جهان‌آبادی، نماینده تربت‌جام و تایباد، نیز یکشنبه شب با انتشار فایلی صوتی در کانال تلگرامی‌اش، از اجرا نشدن طرح خرید حمایتی در حوزه انتخابیه خود خبر داده بود. او در گفتگو با شهرآرا، کوتاه گفت که مصاحبه‌اش مربوط به قبلا بوده و طرح در شهرستان شروع شده است؛ مشکل خاصی جز نگرانی‌های موجود برای پرداخت وجه به زعفران‌کاران وجود ندارد که آن هم پیگیری می‌شود.
اشاره او به جزئیات پرداخت پول به کشاورزانی است که توانسته‌اند زعفران خود را به مجری طرح، یعنی تعاون روستایی، بدهند. ۳۰ درصد مبلغ تا حداکثر یک هفته به صورت نقد پرداخت می‌شود و بقیه با قید «در اسرع وقت» به بعد موکول می‌شود.
مراکز خرید فعال‌اند
رئیس تعاون روستایی استان نیز آغاز طرح را به گستره خراسان رضوی تعمیم می‌دهد و با انتقاد از کسانی که می‌گویند طرح خرید حمایتی هنوز وارد فاز اجرایی نشده است می‌گوید: از پنجشنبه پیش، کارمان را شروع کردیم و تا الان یک تن زعفران خریده‌ایم. ۱۸ مرکز در استان فعال هستند. ۴ مرکز در شهرستان‌های تربت حیدریه، زاوه، تایباد و تربت جام کارشان را شروع کرده‌اند. در بقیه مراکز هم تابلو نصب شده است. به محض اینکه کشاورزان زعفران بیاورند، فرایند خرید شروع می‌شود.
ایرج ناصری مقدم از میان رقم‌های متفاوتی که برای اعتبار مصوب خرید حمایتی مطرح می‌شود، روی ۱۰۰۰ میلیارد تومان انگشت می‌گذارد و تأکید می‌کند: محدودیت اعتباری نداریم. خرید را هم تا رسیدن بازار به تعادل انجام می‌دهیم. شاید با ۱۰ تن خرید، بازار به وضعیتی که می‌خواهیم برسد. شاید هم مانند سال ۹۶، با خرید ۷۰ تن.
آیا اجرای این طرح روی قیمت گل زعفران هم اثر مثبت خواهد گذاشت؟ کلی شرط دارد. اگر زعفران‌کار قدرت تأمین نیروی کار را داشته باشد، زعفران را نگین کند و آن‌قدر نقدینگی داشته باشد که بتواند منتظر بازگشت مبلغ خرید حمایتی باشد، بله. در غیر این صورت، همچنان دلالان طرف حسابش هستند.
کاهش قیمت زعفران کار دلالان بین‌المللی است!
«قیمت هر کیلوگرم زعفران نگین حدود ۱۳ میلیون تومان بود، ولی در سال جاری، این رقم به کمتر از ۸ میلیون تومان تنزل یافته که منشأ این کاهش شدید قیمت در خارج از کشور و با ترفند‌های دامپینگی دلالان بین المللی بوده است.» شنیدن این جمله از زبان مدیرعامل سازمان مرکزی تعاون روستایی ایران برای زعفران کاران شاید عجیب به نظر برسد، اما حسن شیرزاد ارزان فروشی اجباری زعفران زارعان را به دامپینگ بین المللی نسبت می‌دهد. به گزارش فارس، وی درباره نحوه خرید حمایتی زعفران نیز گفته است: هماهنگی لازم با سازمان برنامه و بودجه کشور انجام شده و با ابلاغ وزیر جهاد کشاورزی در ۸ آبان ماه، طرح خرید حمایتی زعفران از کشاورزان کلید خورده است. وی گفت: بازیابی و تثبیت مرجعیت قیمت زعفران در ایران برای بازار‌های بین المللی به جای تبعیت از قیمت‌های کاذب و کاهش آثار رقابت مخرب تجار غیرحرفه‌ای در بازار‌های صادراتی از جمله اهداف طرح حمایتی به حساب می‌آید. شیرزاد یادآور شد: این سازمان بلافاصله پس از دریافت ابلاغیه دستورالعمل اجرایی خرید حمایتی زعفران را تدوین کرد و ۱۸ مرکز خرید در شهرستان‌های زعفران خیز استان‌های خراسان رضوی و جنوبی دایر شد. طی ۲ روز اخیر، با خرید حمایتی ۲ تن زعفران، شاهد تعدیل قیمت این محصول در بازار و نزدیک شدن به قیمت‌های حمایتی بوده ایم.