زمانی| شهرآرانیوز؛ بدن نحیف قناری بین انگشتان درشت و مردانه دکتر جاخوش کرده است. آرام پنجه‌های پرنده را با دستانش باز می‌کند و به پر‌ها و نوکش نگاهی می‌اندازد. حسابی پرنده را زیرو رو می‌کند تا مطمئن شود بیمارش مشکلی ندارد. صاحب قناری دختر جوانی است که کمی آن‌سوتر این پا و آن پا می‌کند تا معاینه پرنده‌اش تمام شود. آن‌قدر با دقت و وسواس این‌کار را انجام می‌دهد انگار کودکی را مداوا می‌کند شاید همین عشق و علاقه به پرندگان باعث شده زندگی او سمت و سوی متفاوتی داشته باشد. به بهانه روز دامپزشک با داریوش بابازاده هم‌کلام می‌شویم.
او ساکن محله سجاد و دامپزشکی است که به طور تخصصی در حوزه پرندگان فعالیت دارد. علاوه بر ریاست بیمارستان دامپزشکی، سردبیری نشریه journal of world's veterinary journal و Journal of world's poultry research در حوزه دامپزشکی، عضویت در جامعه جهانی ادیتور‌های پزشکی و دامپزشکی، ارائه بیش از ۱۰۰ مقاله علمی و بسیاری افتخارات دیگر را در کارنامه دارد. قرارمان در بیمارستان است. جایی که بیمارانش متفاوت هستند و مداوا نیز رنگ دیگری دارد.
بابازاده عاشق پرنده‌هاست و در نهایت عاشق کارش. خودش درباره این علاقه می‌گوید: «اگر پرنده‌ای بمیرد غصه‌دار می‌شوم و اگر روبه راه شود انگار خدا عمر دوباره به خودم بخشیده است.»
او متولد سال ۶۵ در مشهد است و این عشق و احساس مسئولیت به مخلوقات خداوند را از همان کودکی که در خانه از مرغ‌ها و پرندگان نگهداری می‌کردند به خوبی درک کرده است: «از بچگی پرنده‌ها را دوست داشتم و نگهداری از آن‌ها سرخوشم می‌کرد. بچه درس‌خوان بودم و در کنار درس‌های مدرسه، مطالعات غیردرسی هم داشتم. یادم هست وقتی در دوره ابتدایی بودم پدرم یک میکروسکوپ برایم هدیه گرفت. آن‌قدر ذوق‌زده بودم که همه چیز را زیر لنز آن نگاه می‌کردم. دبیرستان در رشته علوم‌تجربی تحصیل کردم و در دانشگاه نیز رشته دامپزشکی را به‌دلیل علاقه به حیوانات به‌ویژه پرندگان انتخاب کردم.»
به این ترتیب در رشته دامپزشکی دانشگاه تبریز قبول می‌شود: «سال ۹۲ دکترای حرفه‌ای خود در رشته دامپزشکی و سال ۹۵ برد تخصص ناسیونال ایران را در بهداشت و بیماری‌های طیور کسب کردم. سال ۹۸ نیز مدرک دکترای تخصصی بهداشت و بیماری‌های طیور را دریافت کردم.»
بابازاده از همان دوران مدرسه وقت زیادی را برای مطالعه صرف می‌کرده است. به تحقیق و پژوهش علاقه‌مند است و بیش از ۱۰۰ مقاله علمی در کارنامه حرفه‌ای خود به ثبت رسانده است: «سال ۹۰-۹۱ با مطالعات روی ماهی‌های بومی استان آذربایجان‌شرقی، ژن باکتری جدیدی را کشف کردم که جزو باکتری‌های مفید درمانی برای انسان‌ها محسوب می‌شد. با پیگیری‌های زیادی توانستم آن باکتری را در بانک ژنتیک آمریکا ثبت کنم. پژوهش و نوشتن مقالات علمی بخشی از علاقه‌ام است. طوری که سال ۹۶ توانستم به‌دلیل نگارش مجموعه مقالاتم عنوان پژوهشگر برتر باشگاه پژوهشگران و نخبگان استان آذربایجان شرقی را کسب کنم.»
او اکنون در جوامع علمی ملی و بین‌المللی مانند جامعه جهانی ادیتور‌های پزشکی، شورای عالی ادیتور‌های قاره آسیا، جامعه جهانی ادیتور‌های دامپزشکی، انجمن جهانی ضدپیری در کشور فرانسه، جامعه جهانی سم‌شناسی و باشگاه پژوهشگران و نخبگان عضو است. در حوزه نشر بین‌الملل نیز فعالیت دارد. او در این باره بیان می‌کند: «فعالیت در حوزه دامپزشکی و پرندگان سبب شد به نشر نیز روی آورم و تجربیات مختلفم را منتشر کنم؛ بنابراین از سال ۲۰۱۱ به عنوان یک فرد عادی فعالیت در حوزه نشر را شروع کردم، اما بسیار تلاش کردم تا فعالیتم گسترده شد. از همان ابتدا با انتشارات بسیاری در کشور‌های ترکیه، آمریکا، اندونزی و انگلیس همکاری کردم مانند نشریات E-cronicon، Science and Education، Science Alert و Journal of Biology and today's World.
همچنین مجری ۶ پروژه تحقیقاتی در ۴ دانشگاه ایران (شیراز، تبریز، تهران و مشهد) بودم. از سال ۲۰۱۳ تاکنون سردبیر ۲ نشریه تخصصی دامپزشکی و پرندگان در ترکیه هستم. در طول این سال‌ها به عنوان مدیر، سردبیر و ادیتور و عضو برد نشریه، همه تأییدات علمی نهاد‌های نظارتی بین‌المللی نشریات را دریافت کرده و بالغ بر ۱۰۰۰ مقاله داوری کردم و نشر دادم. این‌کار باعث اشتغالزایی ۳۰ دانش‌آموخته رشته‌های دامپزشکی شده است و همه در ایران برای این نشریات کار می‌کنند.» این دامپزشک ساکن محله سجاد همچنین جانشین سردبیر در یک نشریه تغذیه در آمریکا و نامزد پست مدیریت جامعه جهانی ادیتوریال پزشکی در این کشور است. ضمن اینکه یکی از مقالاتش از سال ۲۰۱۸ تا کنون به عنوان مرجع‌ترین مقاله از سوی یکی از برترین نشریات داروشناسی اروپا و جهان انتخاب شده است.
بابازاده که از سال ۹۶ بیمارستان دامپزشکی در منطقه یک را تأسیس کرده است، مدیریت آن را به عهده دارد و در این زمینه برای حدود ۱۰۰ نفر اشتغالزایی کرده است: «بیش از ۱۰ سال است که درباره بیماری‌های پرندگان مطالعه می‌کنم و تجربه‌های زیادی به دست آورده‌ام. در این مدت پرندگان بی‌شماری را معاینه کرده‌ام.»
با او به بخش ویزیت پرندگان بیمارستان می‌رویم. پرندگانی با جثه‌های متفاوت و رنگ‌های بی‌نظیر که وقتی نگاهشان می‌کنی دلت نمی‌خواهد از آن‌ها چشم برداری. نوبت به یک طوطی کوچک می‌رسد. دکتر او را در دست می‌گیرد و با دستگاه اصلاح، نوک منقار پرنده را ترمیم می‌کند. می‌گوید: اگر نوک و ناخن پرندگان غیراصولی اصلاح شود به پرنده آسیب می‌رسد. اینجا خودم اصلاح را انجام می‌دهم تا خطر آسیب به حداقل برسد.
«برخی افراد برای علاقه شخصی و سرگرمی، حیوان نگه می‌دارند. این در حالی است که به دلیل ناآگاهی ممکن است سلامت حیوان به خطر بیفتد.» این جملات نشان می‌دهد بابازاده چقدر روی نگهداری درست از حیوانات حساس است.
این پزشک پرندگان می‌گوید: «فردی که برای اولین بار نگهداری از پرنده‌ای را به عهده می‌گیرد باید حس کند او هم عضوی از خانواده‌اش است. باید برای معاینه اولیه پرنده به دامپزشک مراجعه کند. چون ممکن است پرنده بیماری پنهان داشته باشد و با بی‌اطلاعی از آن بیماری، مشکل به مرور وخیم‌تر شود. علاوه بر این باید در همان روز‌های اول، پرنده را نزد متخصص پرندگان برده و از توصیه‌های رفتاری و تغذیه‌ای لازم و همچنین شرایط نگهداری استاندارد اطلاع یابند. متأسفانه در مشهد تنها ۳ تا ۴ نفر متخصص پرندگان مشغول به کارند و سایر فعالان بخش پرندگان زینتی به‌طور تجربی فعالیت دارند. براین اساس گاهی ممکن است به‌دلیل نبود آگاهی مشکلاتی برای این موجودات ظریف ایجاد شود.
بابازاده در تمام ویزیت‌های اولیه‌اش یک ربع تا ۲۰ دقیقه آموزش‌های لازم را به صاحب پرنده می‌دهد. حتی اگر آن فرد بر این امور تسلط داشته باشد باز هم تأکید دارد آموزش نگهداری از آن پرنده را به صاحبش گوشزد کند. رفتار‌ها و تغذیه ایده‌آل پرندگان را برای صاحبانشان یادآوری می‌کند تا به زیست این مخلوقات زیبا کمک کند: «در دنیا پرندگانی که زندگی طبیعی دارند به هیچ شکل از مکمل دارویی استفاده نمی‌کنند بلکه از طبیعت تغذیه می‌کنند. با این حال گاهی می‌بینم که افراد از سر ناآگاهی برای پرندگانشان از مکمل‌های دارویی استفاده می‌کنند که کاری اشتباه است و سبب بروز مشکلاتی مانند کوتاه‌شدن عمر پرندگان می‌شود.»
بابازاده به‌شدت معتقد است که هرگاه به این موجودات کمک می‌کند پرنده‌ها برایش دعا می‌کنند: «به طور قطع افراد با کمک به حیوانات نتایج آن را در زندگی خود و حتی نزدیکانشان در این دنیا خواهند دید.»
مردی با یک عروس‌هلندی در قفس منتظر است نوبتش شود. دکتر بابایی او را نشانم می‌دهد و می‌گوید: «این خانواده یک عروس هلندی با شکستگی جمجمه را نزد من آورده‌اند. پرنده علاوه بر شکستگی مشکلات دیگری هم از قبل داشت. در همان ابتدا به آن‌ها گفتم که باید با صبر پرنده را مداوا کنند و آن‌ها نیز همین کار را کردند. چند سالی از آن روز می‌گذرد و هنوز در رفت‌و‌آمد هستند. ما توانسته‌ایم پرنده را نجات دهیم. صاحبش می‌گوید خودش و خانواده‌اش به دعای خیر آن پرنده احتیاج دارند و نمی‌خواهند به هیج وجه او را از دست بدهند.»
این پزشک پرندگان توصیه‌هایی هم به شهروندان دارد و می‌گوید: «بعضی پرندگان نباید در قفس باشند مانند گنجشک‌سانان و پرندگان بومی شهرمان. آن‌ها باید در آسمان شهر آزادانه پرواز کنند. پرنده‌های شکاری نیز باید در طبیعت باشند تا شکار کنند و آن‌ها را هم نباید در قفس نگهداری کرد. اما طوطی‌سانان را در همه جای دنیا می‌توان در قفس یا منزل نگه داشت، زیرا با انسان‌ها خو پیدا کرده و ارتباط برقرار می‌کنند.»
او ادامه می‌دهد: «برخی افراد برای پرندگان در شهر لانه‌سازی می‌کنند که کاری خوب است، اما باید توجه داشته باشند که شرایط پرندگان در هر منطقه متفاوت است. برای مثال لانه‌سازی در حوالی فرودگاه با محله سجاد تفاوت دارد. متأسفانه قوانین شهری برای حیوانات وجود ندارد. بعضی حیوان‌ها باید هر چند وقت یک‌بار در محیط بیرون از خانه قرار بگیرند و از فضای بیرون استفاده کنند. در حال حاضر بیشتر خانه‌ها آپارتمانی است و افراد مجبور هستند برای پیاده‌روی حیوان، آن را به پارک ببرند در نتیجه برای سایر شهروندان مزاحمت ایجاد می‌شود؛ بنابراین ضرورت دارد فضایی خاص حیوانات ایجاد شود.»
سلامتی پرندگان آنچنان برای بابازاده اهمیت دارد که می‌گوید: «وقتی حال پرنده‌ای خوب می‌شود گویی چندین سال به عمرم اضافه می‌شود. در مقابل بیماری و مرگ هریک از آن‌ها من را به‌شدت ناراحت و غصه‌دار می‌کند. شبی در شیراز، یک فلامینگو را برای ویزیت و درمان نزد من آوردند. او در دریاچه مهارلو در استان فارس با تفنگ ساچمه‌ای شکارچی غیرمجاز، به شدت آسیب دیده بود و خونریزی بسیاری داشت. زمان بدی بود و درمانگاه دامپزشکی دانشگاه تعطیل شده بود. مجبور شدم وسایل لازم را بردارم و تا نصف شب جلوی در درمانگاه آن را مداوا کنم. برخی از همکاران نیز من را همراهی کردند. در نهایت توانستیم پرنده را نجات بدهیم. نصف شب فلامینگو توانست روی پای خودش راه برود. تا صبح در کنارش بودم و به پرنده رسیدگی می‌کردم. به یاد دارم نزدیک صبح، قبل از طلوع خورشید فلامینگو شروع به دویدن در محوطه کرده و سپس پرواز کرد. تمام افراد آنجا از دیدن چنین صحنه‌ای خدا را تسبیح کردند. آن لحظه زیبا را که پرنده‌ای نایاب و بسیار جذاب در آسمان محو می‌شد هرگز فراموش نخواهم کرد.»
بابازاده خاطرات بسیاری از رویارویی با پرندگان دارد. با لبخند به یکی از آن‌ها اشاره می‌کند و می‌گوید: «سال ۹۶ یک طوطی را برای معاینه نزد من آوردند. بسیار سرفه می‌کرد. خیلی تلاش کردم تا عامل بیماری را پیدا کنم. آزمایش‌های بسیاری انجام شد، اما نتیجه‌ای نداشت. پس از مدتی به‌طور اتفاقی متوجه شدم این طوطی بیمار نیست. ادای همسایه محل زندگی‌اش را در می‌آورد. گویا همسایه بیمار است و مدام سرفه می‌کند.»
تجربه ورزشی او به ۶ سالگی‌اش برمی‌گردد که تا زمان کنکور ادامه داشت و به‌دلیل درس و دانشگاه به همان‌جا ختم شد. می‌گوید: «فوتبال را به‌طور حرفه‌ای تا ۱۶- ۱۷ سالگی ادامه دادم و در تیم‌های خوبی مانند فجر سپاه بازی کردم. در کنار آن دوره‌های ورزش‌های رزمی مانند کونگ‌فو و نینجوتسو را گذراندم. همچنین در رشته تنیس فعالیت داشتم که تا شرکت در مرحله نیمه‌نهایی مسابقات استان هم پیش رفتم، اما به‌دلیل مصدومیت موفق به حضور در آن نشدم. خانواده پدری و مادری‌ام ورزشکار بودند و بیشتر در حوزه کشتی فعالیت داشتند. من نیز به دنبال راه آن‌ها در مقطعی کشتی و پس از آن بسکتبال را هم تجربه کردم. ورزش را دوست داشتم و به همین دلیل در کنار درس ورزش می‌کردم. این روند تا زمان کنکور ادامه داشت و برای آماده‌شدن در دانشگاه تمام فعالیت‌های ورزشی را کنار گذاشتم.»
فعالیت او در بخش پرندگان سبب شده از پرندگان شناخت کافی داشته باشد. او نظریاتی هم درباره پرندگان شهرمان دارد و می‌گوید: «متأسفانه در مشهد بالغ بر ۷۰ درصد پرندگان دچار بیماری روحی و روانی هستند. بخش کوچک این موضوع به نگهداری از آن‌ها در قفس برمی‌گردد، اما بخش مهم‌تر و بزرگ‌تر آن مربوط به آموزش ندیدن افرادی است که از آن‌ها نگهداری می‌کنند. از طرف دیگر تعداد پرندگان مشهد نسبت به گذشته کم شده است. در قدیم در هر محله و خیابانی صدای پرندگان به گوش می‌رسید، اما اکنون فقط در پارک‌ها می‌توان آن‌ها را مشاهده کرد. علت اصلی آن نیز آلودگی هوا و کم‌بودن فضای‌سبز است. از تمام محلات به ما مراجعه می‌کنند. مناطق پایین‌شهر بیشتر پرنده نگه می‌دارند و مناطقی مانند محله سجاد به نگهداری از حیواناتی مانند سگ و گربه علاقه‌مند هستند.»
به واسطه خدمت سربازی با بسیج مهندسین آشنا می‌شود و از آن‌زمان تاکنون از هیچ کمکی برای خدمت به مردم دریغ نکرده است. او توضیح می‌دهد: «بخشی از خدمت سربازی‌ام را در کانون بسیج مهندسین شهید طرحچی گذراندم و از این طریق با جوانان بااستعداد و پرانرژی که تخصص و پول خود را بدون هیچ مزد و منتی برای رفاه مردم و کاهش مشکلات آنان در طبق اخلاص گذاشته‌اند آشنا شدم. آشنایی با آن‌ها و فعالیتشان سبب شد ارتباطم با این مجموعه پس از پایان سربازی هم ادامه داشته باشد. کانون در اشتغالزایی و خدمت‌رسانی به مردم حتی در شرایط کرونا موفق عمل کرده است. جامعه دامپزشکی هم با آن‌ها همراه شده‌اند و زیر نظر بسیج مهندسین در مناطق شهری و روستا‌های اطراف حضور دارند و کمک‌رسانی می‌کنند. من نیز در حد توان هر کاری لازم باشد انجام می‌دهم. با توجه به تخصص خود در حوزه پرندگان تصمیم داریم سمیناری رایگان برای آموزش افرادی که تمایل به پرورش پرندگان دارند برگزار کنیم.»
حامیان و تشکل‌های حمایت از حیوانات وجود دارند که به دنبال سلامتی و حفظ حیوانات نادر و همچنین بومی شهر هستند. دکتر بابازاده معتقد است برای مدیریت بهتر این تشکل‌ها و جلوگیری از سوءاستفاده‌های شخصی انجمن حمایت از حیوانات باید تشکیلاتی‌تر و سازمان‌یافته‌تر از قبل شود و ارتباط جدی‌تری با مراکز درمانی بزرگ داشته باشد. او بیان می‌کند: «متأسفانه پناهگاه‌هایی که برای حیوانات در نظر گرفته می‌شود زیرنظر سازمان دامپزشکی نیست.»
بابایی همچنین به ظرفیت پذیرش دانشجویان رشته دامپزشکی در دانشگاه اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: «در حال حاضر بیش از ظرفیت دانشگاه دانشجو پذیرش می‌شود. این افراد باید در محل‌های مرتبط مشغول به کار شوند، اما به اندازه کافی برایشان شغل وجود ندارد. در نتیجه این نحوه پذیرش مشکلاتی برای دام‌پزشکان به وجود می‌آورد.»