تکتم جاوید | شهرآرانیوز؛ بیشترشان کار می‌کنند، اما نه کاری که بتوانند با مزد آن روزگارشان را به آسانی بگذرانند. روز به روز زندگی شان سخت‌تر می‌شود و وضعیت مالی شان خراب تر. کارگری می‌کنند برای این و آن. امروز برای مغازه نانوایی، فردا در یک کارگاه خیاطی و شاید ماه دیگر در یک تعمیرگاه خودرو. کسی نمی‌داند جمعیت کارگران ساده چند نفر است و سرنوشتشان بعد از سال‌ها کار سخت چه می‌شود. البته اگر بدون نقص عضو یا بیماری ناشی از کار سخت، دچار از کارافتادگی یا مرگ زودهنگام نشوند. تکلیف آن کارگرانی که در شرکت یا کارخانه‌ای حقوق بگیرند و حق بیمه دارند با تأمین اجتماعی است و دلخوش به حقوق بازنشستگی هستند برای خرید مایحتاج خود، اما کسانی که همان پشتوانه اندک را ندارند چه؟
همین است که از چندسال پیش عده‌ای با دغدغه سامان دهی وضعیت کاگران ساده و رساندن مایحتاج روزانه ارزان قیمت به آن ها، دست به کار شده و اولین مرکز خدمات رفاهی و آموزشی کارگری کشور را در مشهد راه اندازی کرده اند. حاصل عملکردشان از سال ۱۳۹۵ تا امروز تهیه بانکی از اطلاعات ۳۵ هزار خانوار مشهدی و تهیه ارزان ارزاق و پوشاک برای آن هاست. به بهانه معرفی مرکز خدمات رفاهی و آموزشی کانون انجمن‌های صنفی و کارگری خراسان و اطلاع رسانی به کارگرانی که هنوز از وجود چنین امکانی باخبر نیستند، این گزارش را تهیه و چاپ کرده ایم.
جواد عباسی روزی یکی از همان کارگر‌های ساده بود، اما حالا کارفرمای خودش است و هم زمان به عنوان مشاور مرکز خدمات رفاهی و آموزشی کانون انجمن‌های صنفی و کارگری خراسان در امر تجهیز فعالیت می‌کند. او به دفتر روزنامه آمده است تا به صورت حضوری برای معرفی شرکت اطلاع رسانی کند و دلیلش را شنیدن خبر خودسوزی همسر یک پاکبان در دهدشت اعلام می‌کند؛ زنی که به دلیل ناتوانی مالی شوهرش برای تهیه لوازم تحریر فرزندانشان یک روز قبل از شروع سال تحصیلی خودسوزی کرد و جان سپرد. عباسی می‌گوید: وقتی خبر را شنیدم افسوس خوردم که‌ای کاش شرکتی مانند آنچه در مشهد داریم در محل زندگی آن‌ها بود. برای همین تلاش می‌کنیم این شرکت را معرفی کنیم که تعداد بیشتری از خانواده کارگران را تحت پوشش بگیریم.
مرکز خدمات رفاهی و آموزشی آن‌ها زیرمجموعه انجمن صنفی کارگران است و درباره علت تشکیل آن تأکید می‌کند: فرهنگیان، کارمندان و بسیاری از کارگران شرکت‌ها و سازمان‌های مختلف شرکت تعاونی دارند، اما کارگر‌های ساده که به هیچ سازمانی وابسته نیستند، چنین امکانی نداشتند. ما با همین هدف این مرکز را تشکیل دادیم و از این طریق اجناس را کمتر از قیمت بازار به دست آن‌ها می‌رسانیم.
او می‌گوید: برای کارگری که یک حقوق ثابت ماهانه دارد، پرداخت هزینه‌های اجاره و کمترین مایحتاج روزانه قدرت انتخاب دیگری نمی‌گذارد. برآورد هزینه کرده ایم که یک خانواده متوسط مشهدی در دو هفته چه نیاز‌هایی دارد و بر آن اساس یک سبد غذایی و بهداشتی تدارک دیده ایم که با قیمت‌های بازار تفاوت شایان توجهی دارد.
عباسی این را هم یادآوری می‌کند که مرکز خدمات رفاهی و آموزشی کانون انجمن‌های صنفی و کارگری خراسان محلی برای درآمدزایی و سرمایه گذاری نیست، بلکه مکانی است که کالا را بدون واسطه از سرمایه دار به سفره کارگر برساند. به این ترتیب هم تولیدکننده منتفع می‌شود و هم مصرف کننده.
البته آن‌ها مکان مشخص و منسجمی برای توزیع کالا‌ها ندارند و بسته‌های آماده شده را باید به سرعت بین اعضا توزیع کنند؛ به همین دلیل افراد را با فراخوان خبر می‌کنند. قرار است به زودی فروشگاهی را در مفتح ۵ راه اندازی کنند. این روز‌ها صبح تا شب درحال بسته بندی بسته‌های لوازم تحریر هستند که تا پایان مهر به دست دانش آموزان خانواده کارگران برسد.
سال ۱۳۹۵ تلاش هایشان اجرایی و مرکز با حضور معاون وزیر کار وقت و مدیرکل کار و امور اجتماعی به طور رسمی با عنوان «مرکز خدمات رفاهی و آموزشی کانون انجمن‌های صنفی و کارگری خراسان» افتتاح شده که در واقع یک سازمان مردم نهاد بوده است. از همان زمان ساختمان اداره کار نبش چهارراه گاز را دراختیار گرفتند و فعالیتشان را شروع کردند. در این مرکز هادی ابوی، دبیرکل کانون عالی انجمن‌های صنفی کارگران، در همه مراحل راه اندازی تعاونی حامی آن‌ها بوده است. علی میرمقدم نیز در جایگاه دبیر کانون انجمن‌های صنفی و کارگری استان همراهی شان می‌کند و رضا پناهی نیز مدیرعامل این مرکز است.
پناهی درباره مهم‌ترین دستاورد این تعاونی می‌گوید: اطلاعات و آمار ۸۰ درصد مردم که نه حقوق بگیرند و نه استخدام سازمانی هستند هیچ جایی ثبت نشده است و ما موفق شدیم با عضوگیری، بانکی شامل اطلاعات ۳۵ هزار خانوار مشهدی را در اختیار بگیریم.
در این مرکز برای اعضای خود که پیش از آن عضو هیچ سازمان و گروهی نبوده اند کارت عضویت هم صادر کرده اند که اعتبار یک ساله دارد و بر مبنای شاغل بودن کارگر اقلام را بین آن‌ها توزیع می‌کنند. درعین حال مراجعه دیگر افراد و خرید اقلام شرکت برای عموم آزاد است. بسته‌های مختلف مبالغ عجیبی دارد. این قیمت‌ها در ابتدا باورکردنی نیست، اما ادعا می‌کنند که از بهترین تولیدی هاست. به عنوان مثال سال گذشته کفش چرم مردانه را ۲۰۰ هزار تومان می‌فروختند و پیراهن جعبه‌ای مردانه را ۳۰ تا ۵۰ هزار تومان. پوشاک بچگانه و موادغذایی هم همین است. هرروز کارشان این است که از تولیدی‌های مختلف پوشاک و موادغذایی قیمت بگیرند و قرارداد ببندند برای شرکت.
مدیر عامل مرکز خدمات رفاهی کارگران از تجربه چندساله کار در این حوزه راضی است، اما از هدفی می‌گوید که هنوز به ثمر نرسیده است: «پیشنهاد راه اندازی این تعاونی ایده ما بود و قرار بود در صورت موفقیت دیگر شهر‌های کشور نیز الگوبرداری و از تجربه ما استفاده کنند، اما هنوز چنین اتفاقی نیفتاده است.»
دبیر کانون انجمن‌های صنفی و کارگری استان هم در این گفتگو همراه ماست و درباره دیگر برنامه هایشان توضیح می‌دهد: تصمیم داریم در حوزه رستوران و غذاخوری‌ها هم وارد شویم تا سهمیه‌ای برای هرکارگر در نظر گرفته شود و بتوانند چندبار در ماه برای خانواده شان از رستوران غذا بگیرند. با چندغذاخوری هم گفتگو و توافق کرده ایم، اما منتظر پشتیبانی سایت هستیم.
میرمقدم از دوسالی حرف می‌زند که در ایام شیوع کرونا بر خانواده‌های کارگران سخت گذشت و تنها وظیفه آن‌ها همراهی بود: به جرئت می‌گویم اوج کارمان از زمان افتتاح، نوروز ۹۹ بود. تعطیلی بسیاری از کسب و کار‌ها در شهر زائرپذیر مشهد مشکلات معیشتی زیادی پدید آورد. به همین دلیل از شب عید توزیع بسته‌های معیشتی رایگان را با کمک آستان قدس رضوی و کمیته امداد امام خمینی (ره) بین افرادی که بیکار شده بودند آغاز کردیم. این رقم تا به امروز به حدود ۱۲ تا ۱۳ هزار بسته رسیده است.
وی همچنین از راه اندازی مرکز خیریه نیکوکاری کار و تلاش در حاشیه مرکز نام می‌برد که وظیفه اش رسیدگی و کمک ویژه به خانواده‌های کارگران خاص است: این خیریه را به کمک کمیته امداد امام (ره) راه اندازی کردیم و در ایام شیوع کرونا توانستیم برای تعداد زیادی از خانواده‌ها مؤثر باشیم. به عنوان مثال برای خانواده‌های بیمار کپسول اکسیژن فرستادیم و همین طور در چندین نوبت حدود ۴ تا ۵ هزار پرس غذای گرم توزیع کردیم.
این عضو مرکز خدمات رفاهی کارگران بازهم به درآمدزا نبودن کارهایشان اشاره می‌کند و تأکید دارد که برای انجام کار‌ها از اعضا کمک می‌گیریم. کارگران را در گروه‌های واتساپ دسته بندی کردیم و برای انجام کار‌ها همچون رساندن غذا به منازل بیماران از آن‌ها یاری می‌طلبیم.
توانمندسازی زنان سرپرست خانواده با کلاس‌های آموزشی، تهیه ابزار کار درمنزل (مانند چرخ خیاطی)، کمک به هزینه‌های درمانی و مورادی از این دست از دیگر اقدامات مجموعه آن هاست.
دستمزد پایین دارند، امنیت شغلی ندارند، قدرت خرید ندارند، گاهی شغل هم ندارند، آسیب شغلی هم دارند. این‌ها برخی ویژگی‌های زندگی کارگری است. علاوه بر این‌ها کرونا شغل دوم وحتی اول خیلی‌ها را هم تعطیل کرد؛ یعنی سختی اوضاع دیگر توصیف پذیر نیست. اما اعضای شرکت امیدوارند و پس از چندسال تجربه مدیریت یک مجموعه کارگری و رساندن کالا به دست ضعیف‌ترین اقشار جامعه حرفشان این است که در کشور ما نه مشکل تولید وجود دارد، نه اشتغال و نه پول بلکه جای مدیریت خالی است.