تکتم جاوید | شهرآرانیوز؛ میان همه نگرانی‌ها و مراقبت‌های سخت، عده‌ای پذیرفته اند که به شرایط جدید تن بدهند. زندگی کردن و تحصیل با کرونا. همین است که برخی مدارس کلاس‌ها را حضوری برگزار کردند و برخی والدین فرزندانشان را به مدرسه بردند. مهرماه امسال در واقع دومین بازگشایی مدارس در ایام شیوع کروناست. زمزمه‌های بازگشایی رسمی کلاس‌های درس از تابستان به گوش می‌رسید و پیش از آنکه بازگشایی شکل رسمی به خود بگیرد، کلاس‌ها راه افتادند، آن هم بعد از حدود ۱۹ ماه تعطیلی.
این بازگشایی البته در همه مقاطع و مناطق شهر عملی نشده است. براساس دستورالعمل آموزش و پرورش، مدیران اختیار پیدا کرده اند برای دانش آموزان پایه اول ابتدایی، دروس عملی هنرستانی‌ها و مدارس روستایی و عشایری، کلاس حضوری برگزار کنند. گزارشی از تجربه حدود یک ماه از این تغییر پیش روی شماست.
روز‌های زوج مقنعه سفید گلدوزی شده صورتی و مانتوی سورمه‌ای اش را می‌پوشد تا درست مانند یک بچه محصل روانه مدرسه شود. هلیا امسال کلاس اولی است و براساس توافق مدرسه با اولیا، سه روز کلاس حضوری دارد و سه روز در فضای مجازی آموزش می‌بیند. باوجوداینکه هفته‌ای سه روز دو ساعت به مدرسه رفته، هنوز حال و هوای فضای جدید دستش نیامده و تعریفش از مدرسه این است: «باید ماسک بزنیم و برویم مدرسه. هرکس روی صندلی خودش بنشیند و دست به جایی نزند و به حرف خانم معلم گوش کند.
زنگ که خورد، برمی گردیم خانه.» هلیا دختر دوم خانواده است و مادرش تجربه مدیریت یک فرزند محصل دیگر را هم دارد. عظیمی می‌گوید: از پارسال که مدرسه‌ها تعطیل شد مدام نگران هلیا بودم. شنیده بودم مادر‌های دیگر چقدر برای آموزش بچه‌های کلاس اولی مشکل دارند. نمی‌دانستم با کار بیرون چطور برای آموزشش وقت بگذارم که خداراشکر مدرسه‌ها بازشد. به همین سه روز هم قانعیم تا مدرسه‌ها به طور کامل باز شود.
علی دانش آموز کلاس یازدهم هنرستان است. در هنرستان نمونه دولتی دارالفنون ناحیه ۶ رشته الکتروتکنیک می‌خواند. سال تحصیلی گذشته هم گاهی به مدرسه رفته است و تجربه کلاس‌های حضوری در کرونا را دارد: امسال هفته‌ای دو روز برای شرکت در کارگاه برق، به مدرسه می‌روم. او می‌گوید: همان موارد بهداشتی سال گذشته را رعایت می‌کنیم و برایمان کمی عادی شده است.
تعداد هم کلاسی هایش ۲۵ نفر است که به گفته او با وجود دانش آموزان غایب حدود ۲۰ نفر می‌شوند و شیوه نامه‌ها هم تاحدودی رعایت می‌شود: فاصله میزهایمان حدود یک متر است و کلاس‌ها از ساعت ۷ و ۳۰ دقیقه تا ۱۱ و ۳۰ دقیقه با ساعت استراحت بین آن ادامه دارد.
او از اینکه دست کم دو روز در هفته به بهانه مدرسه از خانه خارج می‌شود، خوشحال است: بعد از این همه مدت تحمل صبح تا شب ماندن در خانه خیلی سخت بود. هرچند که هنوز از بیماری می‌ترسم، اما حاضرم همه قوانین را رعایت کنم که مدرسه‌ها باز شود.
هم علی و هم خواهر دانشجویش یک دز واکسن زده اند و خیال اعضای خانواده شان از بابت بیماری کرونا کمی آسوده است. راضی به بازگشایی مدرسه هستند و برای بازگشایی آبان ماه لحظه شماری می‌کنند.
فهیمه مادر یک دوقلوی کلاس چهارمی است. می‌گوید: معلم پسرهایم اول مهر جلسه آشنایی با مادر‌ها برگزار کرد و من هم بچه هایم را بردم که معلمشان را ببینند. ولی برای کلاس حضوری و آموزش به مدرسه نفرستادمشان.
مدرسه پسر‌های او، ابتدایی دوره اول و دوم در ناحیه ۷ است که به صورت هئیت امنایی اداره می‌شود. فهیمه هنوز هم تمایلی به فرستادن بچه هایش به مدرسه ندارد و دلیلش را رعایت نشدن موارد بهداشتی می‌داند: هر کلاس ۴۲ یا ۴۳ دانش آموز دارد که نسبت به سال‌های قبل بیشتر است. فکر می‌کنم این تعداد زیاد به خاطر مجازی بودن آموزش در سال قبل باشد. برای همین هم تاکنون کلاسی برگزار نشده است.
به عقیده او رعایت شیوه نامه‌های بهداشتی، به ویژه در مدارس ابتدایی و بین بچه‌ها ممکن نیست: همه چیز ظاهرسازی است. از ماسک زدن بچه‌ها بگیرید که یا ماسک را از صورتشان برمی دارند یا کامل روی بینی و دهانشان نیست تا دست زدن به هر چیزی. بچه‌ها توانایی رعایت کردن موارد بهداشتی را ندارند. فراموش می‌کنند دستشان را به چشمانشان نزنند. مداد و پاک کن را از روی زمین برمی دارند و ضدعفونی نمی‌کنند. چه کسی در مدرسه این موارد را کنترل می‌کند؟
او البته این نکته را قبول می‌کند که برخی بچه‌ها در رعایت کردن بهداشت وضعیت بهتری دارند و طبیعی است که خانواده‌ها راضی به بازشدن کلاس‌ها باشند: روحیه بچه‌ها فرق دارد. پسر‌های من از در و دیوار مدرسه بالا می‌روند و خودشان را زمین می‌زنند و به راحتی کنترل پذیر نیستند.
اوایل مهرماه که صحبت از بازگشایی نصف و نیمه مدارس به میان آمد اصل را بر این گذاشتند که مدارس با جمعیت کمتر و به تدریج بازگشایی شوند و روز‌های هفته را بین دانش آموزان تقسیم کنند که البته این قانون شامل مدارس غیرانتفاعی می‌شد که به جز تعدادی اندک، بیشترشان دانش آموزانی کمتر از ۱۰۰ نفر دارند و رعایت موارد بهداشتی برای آنان امکان پذیرتر است.
دبستان غیردولتی پسرانه مهرسجاد نیز یکی از آن غیرانتفاعی هاست که کلاس‌ها را حضوری برگزار می‌کند. علی نژاد پس از ۳۸ سال خدمت حالا شرایطی را مدیریت می‌کند که به قول خودش تجربه بی نظیری است. کلاس هایشان ۱۶ یا ۱۷ دانش آموز دارد که بین روز‌های زوج و فرد هفته و ساعات روز تقسیم شده اند و در هر شیفت ۷ یا ۸ دانش آموز سرکلاس هستند. او توضیح می‌دهد: بچه‌ها را تقسیم بندی کردیم و حتی صندلی هایشان هم مشخص است که از هم جدا بنشینند و بعد از هر کلاس میز‌ها را ضدعفونی می‌کنیم. در روز‌هایی هم که وضعیت هوا مناسب است صندلی‌های بچه‌ها را به حیاط آورده ایم و آنجا کلاس برگزار کرده ایم.
خودش و همه معلم‌های مدرسه دو دز واکسن تزریق کرده اند تا برای حضوری شدن کلاس‌ها آماده باشند: هم دانش آموزان و هم اولیا به شدت از حضوری بودن کلاس‌ها استقبال می‌کنند و خوشحال اند. خانواده‌های دانش آموزان ما اصرار دارند که همه روز‌های هفته کلاس‌ها برقرار باشد، اما تا زمان اعلام رسمی آموزش و پرورش احتیاط می‌کنیم.
با این اوصاف او و کارکنان مدرسه برای بازگشایی کامل و سر و کله زدن با بچه‌ها حاضرند؛ زیرا معتقدند مدت زیادی طول خواهدکشید تا عقب ماندگی چندماهه درسی دانش آموزان جبران شود.
البته همه این اشتیاق را ندارند. مثلا زهرا هم که معاون اجرایی یک دبیرستان دولتی دخترانه در ناحیه یک است، به دلیل تعداد زیاد دانش آموزان مدرسه اش ترجیح می‌دهد کلاس‌ها غیرحضوری باشند. با این حال او هم به دلیل مشکلات تدریس در فضای آموزشی سامانه شاد، از بازشدن مدرسه‌ها ابراز رضایت می‌کند: بخش زیادی از ساعات روز را درگیر قطع و وصل شبکه شاد هستیم. همین عامل استرس و نگرانی زیادی در بچه هاست، به خصوص برای کلاس دوازدهمی ها. سبب دلخوری والدین می‌شود و مدام درباره حضوری شدن مدارس می‌پرسند. البته ناگفته نماند که ما هم از شیوه کنترل از راه دور بچه‌ها خسته شده ایم.
خبر‌های رسمی از تاریخ بازگشایی مدارس در آبان ماه در حالی به گوش می‌رسد که عده‌ای از ابتدای آبان و برخی از نیمه این ماه سخن می‌گویند. رضا صابری تولایی، معاون آموزش متوسطه اداره کل آموزش و پرورش استان، اگرچه زمان بازگشایی آبان ماه را تأیید می‌کند، اما تأکید دارد که درصورت آماده نبودن شرایط یک مدرسه، این تاریخ به تعویق خواهد افتاد و اصراری به برگزاری کلاس‌های حضوری در زمان اعلام شده نیست.
او نیز آغاز به کار آموزش حضوری برخی مدارس از تاریخ سوم مهرماه را یادآوری می‌کند و درباره دستورالعمل آن می‌گوید: براساس ابلاغ دستور ستاد مقابله با کرونا، امسال مدارس طی چهار مرحله برای آموزش حضوری آماده شدند. گروه اول مدارس روستایی و عشایری با جمعیت کمتر از ۱۵ نفر در کلاس بودند که از سوم مهرماه فعالیت خود را آغاز کردند. گروه دوم مدارسی با جمعیت بین ۱۵ تا ۳۰ دانش آموز بودند. آن‌ها هم از نیمه دوم مهرماه فعالیت حضوری خود را شروع کردند. مدارس فنی و حرفه‌ای و کار و دانشِ دولتی و غیردولتی هم در کارگاه‌های عملی حضوری بودند.
او ادامه می‌دهد: به علاوه دانش آموزان پایه اول ابتدایی نیز از روز‌های های اول سال تحصیلی به صورت شیفت بندی در مدرسه حضور پیدا کردند. گروه سوم مدارسی با جمعیت کمتر از ۳۰۰ نفر هستند که برنامه آموزش حضوری خود را از شنبه اول آبان ماه آغاز خواهند کرد و گروه چهارم مدارسی با جمعیت بالای ۳۰۰ نفرند که از نیمه دوم آبان ماه به شکل حضوری آموزش‌ها را ادامه می‌دهند.
معاون آموزش متوسطه اداره کل آموزش وپرورش استان تفاوت بازگشایی مدارس در دو زمان مختلف در آبان ماه را روش تدریجی، ترکیبی بیان می‌کند که برای مدیریت شرایط، افزایش واکسیناسیون دانش آموزان و بررسی مشکلات پیش رو تعیین شده است.
صابری درعین حال این نکته را یادآور می‌شود که تجربه چندماهه حضور در شرایط شیوع کرونا کمک کرد که مدیران و مسئولان مدارس نکته‌های مراقبتی را آموزش ببینند و رعایت کنند، اما درصورتی که مدرسه‌ای به دلایل مختلف آمادگی برگزاری کلاس‌های حضوری را نداشته باشد، از چرخه خارج می‌شود و تا زمان فراهم شدن شرایط، آموزش دانش آموزان را به صورت مجازی ادامه خواهد داد.
این مقام مسئول در پاسخ به اینکه اگر والدینی باوجود همه شرایط به دلیل بیماری فرزند یا ترس از ابتلا به کرونا حاضر به فرستادن فرزند خود به کلاس‌های حضوری نشوند چه می‌شود، می‌افزاید: با توجه به استقبال فراوان والدین از آموزش حضوری در مهرماه پیش بینی ما این است که تعداد این خانواده‌ها بسیار کم باشد، اما دانش آموزان چنین خانواده‌هایی می‌توانند باز هم از آموزش مجازی استفاده کنند.
باوجوداینکه صابری به خانواده‌ها توصیه می‌کند برای حفظ سلامتی خود و اولیای مدرسه واکسیناسیون دانش آموز خود را در دستور کار قرار دهند، تاکید دارد که واکسیناسیون اجباری نیست: براساس آمار بیش از ۶۵ درصد دانش آموزان ۱۲ تا ۱۷ ساله دز اول واکسن را دریافت کرده اند، اما داشتن کارت واکسن برای حضور در مدرسه الزامی نیست، مگر اینکه ستاد کرونا تصمیم جدیدی بگیرد.
معاون آموزش متوسطه اداره کل آموزش و پرورش استان گزارش یک ماه گذشته آموزش‌های حضوری برخی مدارس را خوب و والدین را راضی توصیف می‌کند: برخلاف سال گذشته که خانواده‌ها و دانش آموزان رغبتی برای آموزش حضوری نداشتند از ابتدای امسال با اشتیاق و درخواست فزاینده والدین برای آموزش حضوری مواجه بودیم. نه تنها انتقادی جدی از شرایط وجود نداشت، اصرار به برگزاری حضوری همه کلاس‌ها هم فراوان بود.
صابری در آستانه حضوری شدن مدارس به دانش آموزان توصیه می‌کند: لازم است همه دانش آموزان با ماسک وارد مدرسه شوند و فاصله اجتماعی را رعایت کنند. البته دستورالعمل‌هایی نیز برای رعایت شیوه نامه‌ها در مدارس اعمال خواهد شد.
بازشدن مدرسه‌ها و حضور در مدرسه برای دانش آموزانی که یک سال و نیم است در خانه مانده اند یا برای کودکانی که سال گذشته کلاس اولی بوده اند و رنگ مدرسه و هم کلاسی را ندیده اند چندان هم ساده نیست. جداشدن از بی قانونی و بی نظمی خانه و بیدار شدن صبح و نشستن سرکلاس درس در مقابل معلم -اگر اغراق نباشد- برای همه دانش آموزان دلهره آور است.
به همین دلیل شیرین شاهی خانه مقدم، روان شناس بالینی و مشاور خانواده، توصیه‌هایی برای والدین دارد. او ابتدا از شرایطی می‌گوید که اوضاع زندگی را پیچیده کرد: شیوع بیماری کرونا سبک زندگی، کار کردن و حتی تفریحات ما را تغییر داد و این دگرگونی به زندگی کودکان و نوجوانان هم سرایت کرد. تعطیلی مدارس و مهدکودک‌ها باعث دوری از گروه دوستان، فضا‌های بازی، سرگرمی و ورزش و باعث ایجاد پریشانی و استرس در همه اعضای خانواده شد.
او ادامه می‌دهد: حالا جداشدن از آن فضای کوچک و محدود که درحال خو گرفتن با آن بودند دوباره باعث ایجاد ترس و نگرانی در فرزندان ما خواهد شد و والدین باید به این موضوع آگاه باشند.
این روان شناس با اشاره به شرایط بحرانی در بزرگ سالان می‌گوید: بزرگ سالان وقتی در وضعیت سخت و ناگهانی قرار می‌گیرند، با صبر و تحمل یا روش‌های دیگر احساسات خود را کنترل می‌کنند، اما کودکان چه در سن کم و چه در نوجوانی، دچار سردرگمی، وابستگی به دیگران و بروز رفتار‌های نامطلوب می‌شوند.
به گفته او با شروع فرایند کلاس‌های درس خانواده‌ها باید بیشتر مراقب تغییرات رفتاری فرزند خود باشند: کودکان در هنگام تجربه احساس ترس پاسخ‌های متفاوتی همچون جیغ زدن، پرخاشگری، سکوت، انزوا و غم از خود نشان می‌دهند که باید برای مدیریت آن آگاه باشیم.
شاهی خانه مقدم یادآور می‌شود: به کارگرفتن روش‌های ساده‌ای همچون ارتباط مستقیم با کودک و قراردادن زمان مشخصی در روز برای اختصاص دادن وقت به او باعث تقویت اعتماد به نفس و بهبود خلق وخو می‌شود. وقتی کودکتان رفتار‌های پرخاشگرانه دارد، توجه او را به مسائل شاد یا سرگرم کننده جلب کنید و تا می‌توانید به او زمان بدهید که درباره احساساتش سخن بگوید.
این مشاور خانواده اصلاح رفتار‌های والدین را برای آموزش فرزندان کافی می‌داند: یکی از مسائل و نگرانی‌های مهم فرزندان برای حضور در مدرسه نحوه رعایت بهداشت است که والدین باید رفتار درست مانند شستن دست‌ها را انجام دهند تا الگوی رفتاری کودک صحیح باشد.
شاهی خانه مقدم درعین حال تأکید می‌کند که سن فرزند شما هرچه باشد باید محیط خانواده را آرام و بدون استرس حفظ و مدیریت کنید. در حضور فرزند از بیان نگرانی‌ها و دلواپسی‌های خود خودداری کنید و اخبار منفی گوش نکنید.