طنین همتی|شهرآرانیوز، چالش‌های حوزه برق در چند سال گذشته در ایران بیشتر به چشم می‌خورد. به‌گفته کارشناسان، ضعف زیرساخت‌های موجود در این حوزه از مشکلات عمده است. استفاده از انرژی طبیعی خورشید برای تولید برق که به آن انرژی پاک گفته میشود، از راه‌هایی است که آلودگی‌های زیست‌محیطی نیروگاه‌های برق را به حداقل می‌رساند و حتی با نصب این نیروگاه‌های خورشیدی در ابعاد کوچک در خانه‌ها، می‌توان از انرژی پاک درآمدزایی کرد.
نیروگاه‌های خورشیدی به ۲ دسته تقسیم می‌شوند: نیروگاه‌هایی که در مناطق دورافتاده و صعب‌العبور قرار دارند و شبکه برق ندارند و نیروگاه‌های خورشیدی در بافت شهری که به شبکه برق متصل‌اند و مالک با نصب این نیروگاه، ضمن درآمدزایی به تأمین برق کمک می‌کند.
دولت برای تشویق مردم به تولید انرژی خورشیدی یک قانون تشویقی دارد که افراد با ایجاد نیروگاه خورشیدی در ملکشان می‌توانند ۲۰ سال انرژی خورشیدی را به شبکه بفروشد. قیمت خرید برق تولیدشده از انرژی خورشیدی حدود ۲۰ برابر قیمت برقی است که از شبکه می‌خریم.
آقای بخشی یکی از مجریان نصب پنل‌های خورشیدی خانگی در مشهد درباره نحوه و نصب این نیروگاه‌ها گفت: هر مشترک بسته به انشعاب برقش می‌تواند در پشت‌بام خانه‌اش نیروگاه خورشیدی نصب کند. مالکان خانگی که معمولا برق آن‌ها ۵ کیلووات است، طبق قانون تا دوبرابر آن می‌توانند نیروگاه نصب کنند. از نظر هزینه، نصب یک نیروگاه ۵ کیلوواتی با تجهیزات استاندارد حدود ۱۰۰ میلیون تومان هزینه دارد که حدود ۲۷ درصد این مبلغ در سال اول برمی‌گردد. به این معنی که برق از مشترک خریده و مبلغش برای او واریز میشود.
او ادامه می دهد: در سال بعدی کسب درآمد به حدود ۳۰ درصد می‌رسد و به همین ترتیب ادامه دارد. از نظر بار هم اگر ساختمان مقاوم باشد، تجهیزات به‌راحتی روی پشت‌بام نصب میشود. معمولا، چون پنل‌ها در سطح نصب می‌شوند، حجم زیادی در یک مترمربع ندارند و فشاری روی ساختمان وارد نمی‌کنند. معمولا نیروگاه خورشیدی طوری نصب میشود که هیچ خللی در ساختمان ایجاد نکند. این پنل‌های خورشیدی در مقابل باد هم مستحکم‌اند.
این مجری نصب نیروگاه خورشیدی در مشهد درباره بازگشت سرمایه نصب نیروگاه خورشیدی خانگی می گوید: بسته به محل نصب پنل های خورشیدی که از تابش نور خوبی برخوردار باشد، مثل جنوب خراسان، برگشت پول حدود ۳ سال زمان می‌برد. در جایی مثل شهر مشهد این بازگشت شاید سه‌سال‌ونیم زمان ببرد.
شروطی که برای ایجاد نیروگاه‌ها وجود دارد، این است که ملک باید حتما انشعاب برق داشته باشد و اینکه مشترک حتما باید مالک محل باشد و اگر هم مالک نیست، باید اجازه سایر ساکنان را داشته باشد. بعد از آن هم باید با مراجعه به دفتر اسناد، نصب نیروگاه را در محلی که مشاعات زیادی دارد اعلام کند.
این کارشناس درباره نصب این نیروگاه‌ها در برج‌ها گفت: برج‌ها هیئت‌امنایی اداره می‌شوند و اجازه هیئت شرط است. برج‌ها به‌دلیل اینکه فضای بیشتری دارند و معمولا خودشان مصرف‌کننده بزرگ هستند، تولید چشمگیری هم خواهند داشت.
به‌گفته فعالان حوزه نصب پنل‌های خورشیدی، با نصب نیروگاه یک کنتور مجزا برای آن تعبیه میشود و هرچه انرژی تولید میشود، به شبکه فروش می‌رود و خود مشترک از برق تولیدی استفاده نمی‌کند. برق استفاده‌شده شهری از نیروگاه‌های خارج شهر منتقل میشود که کلی مسیر انتقال دارد تا به‌دست مشترک برسد و همراه با کلی تلفات هم هست. وقتی برقی در محل تولید میشود، باعث حذف تلفات انتقال و افزایش کارایی میشود؛ این یکی از مزایای نیروگاه‌های انرژی خورشیدی است که تلفات انتقال برق را به حداقل می‌رساند.
به‌گفته این مدیر اجرایی، راه‌اندازی پنل‌های خورشیدی، این امکان برای مشترکان وجود دارد که از برق تولیدشده پنل‌های خورشیدی برای مصارفشان استفاده کنند؛ اما این نکته مهم است که برای مشترک به‌صرفه نیست. مشترکان برق را از شرکت برق کیلوواتی ۱۰۰ تومان می‌خرند، درحالی‌که برق خورشیدی تولیدشده را می‌توانند کیلوواتی ۲۰۰۰ تومان به شرکت برق بفروشند. مسلما با این اختلاف قیمت صرف بر این است که انرژی خورشیدی به‌جای استفاده فروخته شود.
نیروگاه‌های خورشیدی باتوجه‌به اینکه عضو مکانیکی ندارند، نگهداری راحتی هم دارند و تقریبا هزنیه و نیاز به نگهداری آن‌ها صفر است و فقط کافی است هر ۳ سال این پنل‌ها شست‌وشو شود تا کارایی آن زیاد شود.
همچنین عمر مفید این پنل‌ها ۲۰ سال است و هرسال فقط نیم‌درصد افت کارایی دارند. به این معنی که مشترک در ۲۰ سال فقط ۱۰ درصد افت کارایی دارد که به‌عنوان یک ویژگی خوب نیروگاه‌های خورشیدی است.
مدیر اجرایی یکی از شرکت‌های پیمان‌کار ذی‌صلاح شرکت توزیع برق مشهد دراین‌باره گفت: قطعات بخش زیادی از نیروگاه‌های خورشیدی وارداتی است. در نیروگاه‌های خورشیدی ۲ عضو اصلی داریم؛ یکی پنل خورشیدی و دیگری اینورتر یا همان تبدیل‌کننده انرژی.
به گفته وی، در پنل خورشیدی مواد خام اولیه آن از کشور‌هایی مثل چین و تایوان که تولیدکننده سلیکون هستند وارد میشود، ولی مونتاژ اتومات آن را یک شرکت داخلی انجام می‌دهد. در هر صورت وارداتی‌بودن مواد خام آن تأثیر مستقیمی بر قیمتش می‌گذارد. تجهیزات دوم نیروگاه خورشیدی اینورتر یا همان تبدیل‌کننده است که برق پنل‌ها را با برق شهری متناسب می‌کند که آن هم وارداتی است.
این پیمان‌کار گفت: هزینه تجهیز نیروگاه‌های خورشیدی پنج‌کیلوواتی که به‌عنوان کوچکترین نیروگاه‌های خورشیدی مطرح هستند، در سال ۱۳۹۵، ۲۵ میلیون تومان بود، ولی اکنون هزینه نصب این نیروگاه‌ها به ۱۰۰ میلیون تومان رسیده است. رویکرد شرکت برق برای جبران نوسانات قیمتی این بود که تعرفه برق خورشیدی را سال‌به‌سال افزایش دهد. اگر برق خورشیدی ۵ سال پیش حدود ۶۰۰ تومان خریده می‌شد، اکنون به حدود ۱۵۰۰ تومان می‌رسد و سعی شده است این نوسانات ارزی از این طریق جبران شود.
به‌گفته حمیدی، مدیر شرکتی فعال در حوزه پنل‌های خورشیدی، آن‌طور که باید به حوزه انرژی خورشیدی پرداخته نشده است. مسلما براورد هزینه نصب این نیروگاه چه در سال ۱۳۹۵ که حدود ۲۵ میلیون تومان بود و چه اکنون که به ۱۰۰ میلیون تومان رسیده است، برای مشترکان بخش خانگی مبلغ چشمگیری است و حقوق چندماه یک کارمند است. همین امر باعث شده است بخش زیادی از مردم نتوانند وارد این حوزه شوند. بی‌اعتمادی به شرکت دولتی برای بازپرداخت ناشی از فروش برق، از دیگر موضوعاتی است که ممکن است باعث استقبال‌نکردن باشد.
این فعال حوزه انرژی خورشیدی درباره نحوه پرداختی‌ها به مشترکانی که برق خورشیدی تولید می‌کنند، گفت: مبالغی که برای خرید برق به حساب مشترکان واریز میشود، معمولا از خود مردم دریافت میشود. درصد مشخصی از قبض برق هر مشترک مستقیم به حساب سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌وری انرژی برق (ساتبا) واریز میشود و این اطمینان را به مشترک می‌دهد که پرداخت آن به‌طور مرتب انجام شود و زمان واریز برای مشترک از قبل مشخص باشد.
وی گفت: خراسان‌رضوی در زمینه نصب نیروگاه‌های خورشیدی وضعیت خوبی در کشور دارد. معمولا بیشتر مشترکان پنل خورشیدی استان روستا‌هایی هستند، به‌دلیل اینکه شرایط تابشی در آن مناطق بهتر است. مشترکان ما بیشتر در جنوب خراسان‌رضوی هستند.
در طرح «برکت آفتاب» که در چند سال گذشته در استان اجرا شد، کمیته امداد به مشترکان زیر پوشش خودش برای راه‌اندازی نیروگاه‌های خورشیدی وام داد که باعث درآمدزایی ماهانه برای آن‌ها شد.
سخنگوی صنعت برق خراسان درباره وضعیت نیروگاه‌های خورشیدی در استان اظهار کرد: ایران با ۳۰۰ روز آفتابی در سال ظرفیت خوبی برای ایجاد نیروگاه‌های خورشیدی دارد. در نگاه اول انرژی خورشیدی فناوری گرانی است، اما با درنظرگرفتن موضوعاتی مثل صرفه‌جویی در مصرف سوخت، نگهداری و تعمیرات ارزان و مسائل زیست‌محیطی بسیار مهم است و اگر موضوعات اقتصادی آن توجیه‌پذیر باشد، بسیار مقرون‌به‌صرفه است.
این مقام مسئول گفت: شهر مشهد با احداث بیش از ۵۰۰ نیروگاه خورشیدی به ظرفیت بیش از ۷ مگاوات و تولید انرژی سالانه ۱۱۵۰۰ مگاوات‌ساعت از پیشتاز‌های این حوزه است. بر همین اساس، ما رتبه اول نصب نیروگاه‌های خورشیدی پشت‌بامی در کشور را در بین شهر‌های ایران داریم. سهم ما کم است و خیلی جای کار دارد، اما با همین عدد ۷ مگاوات رتبه اول را در نصب نیروگاه‌های خورشیدی پشت‌بامی در کشور داریم.
وی گفت: در جغرافیای مشهد تقریبا احداث هر یک کیلووات نیروگاه خورشیدی به میزان ۱۶۵۰ کیلووات‌ساعت در سال برق تولید می‌کند. بنابراین، با احتساب نرخ‌های خرید نهایی سال ۱۴۰۰ در نیروگاه‌های با ظرفیت یک تا ۲۰ کیلووات با قیمت پایه ۱۴۵۶ تومان و با ظرفیت ۲۱ تا ۲۰۰ کیلووات با قیمت پایه ۱۲۷۴ تومان به‌ازای هر کیلووات‌ساعت و با درنظرداشتن ضرایب افزایشی، سود خالص این سرمایه‌گذاری ۲۵ درصد سالانه است و دوره بازگشت سرمایه چهارساله تضمین میشود.
حسن حشمتی گفت: به دلایل مختلف ظرفیتهای خورشیدی ما در استان زیاد نیست. یکی از دلایل آن هم قیمت‌های سرمایه‌گذاری زیاد است که به‌طبع می‌باید سرمایه‌گذار وارد موضوع شود.
به‌گفته وی کندی موضوع به هزینه‌بربودنش برمی‌گردد و اینکه سرمایه‌گذار چقدر از این موضوع استقبال می‌کند. درهرحال، ظرفیت خوبی در این زمینه در ایران داریم. براورد‌ها نشان می‌دهد تقریبا ۱۰۰ هزار مگاوات توان تولید انرژی خورشیدی ماست که ۵۰ درصد آن در کشور دست‌یافتنی است، به‌شرط اینکه سرمایه‌گذار وارد موضوع شود.
سخنگوی صنعت برق خراسان اضافه کرد: مردم اگر به سرمایه‌گذاری در این زمینه علاقه‌مندند، شرکت توانیر ضوابط و چارچوبی قرار داده است که مشترکان می‌توانند در سطح ۲۰۰ کیلووات محدود به دوبرابر انشعاب خودشان، برای ساخت نیروگاه‌های خورشیدی در محل سکونتشان اقدام کنند.
همشهریان برای پیگیری این موضوع می‌توانند به سایت توزیع برق مشهد به‌نشانی meedc.ir و بخش نیروگاه خورشیدی مراجعه کنند که در آنجا مراحل ثبت‌نام به‌طور کامل مشخص است.