چرا با وجود منفعت نصب نیروگاه‌های خورشیدی خانگی، از آن استقبال نشده است؟

طنین همتی|شهرآرانیوز، تازه‌ترین گزارش سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌وری برق ایران نشان می‌دهد که در مهرماه امسال مجموع تولید نیروگاه‌های انرژی‌های تجدیدپذیر کشورمان به عدد ۹۰۴/۰۷ مگاوات رسیده است، درحالی‌که براساس آمار سازمان ساتبا سهم انرژی‌های تجدیدپذیر در تولید برق جهان به ۳۷درصد افزایش یافته و تعدادی از کشورهای پیشرفته نیز زمان پایان استفاده از انرژی‌های فسیلی برای تولید برق را اعلام کرده‌اند.
از مجموع کل نیروگاه‌های موجود انرژی‌های تجدیدپذیر کشور، نیروگاه‌های خورشیدی با تولید ۴۵۵/۵ مگاوات برق و سهم ۵۰/۳۸ درصدی مقام نخست را به خود اختصاص داده‌اند.
براساس قانون پنج‌ساله برنامه ششم توسعه (۱۴۰۰-۱۳۹۶) دولت باید سهم نیروگاه‌های تجدیدپذیر و پاک را تا پایان اجرای آن به دست‌کم ۵ درصد برساند.
ماده۵۰ قانون برنامه ششم توسعه تأکید می‌کند که دولت مکلف است سهم نیروگاه‌های تجدیدپذیر و پاک را با اولویت سرمایه‌گذاری بخش غیردولتی (داخلی و خارجی) با حداکثر استفاده از ظرفیت داخلی تا پایان اجرای قانون برنامه (سال۱۴۰۰) به‌ حداقل ۵درصد ظرفیت برق کل کشور برساند. اما با وجود این الزام قانونی، آن‌گونه که باید و شاید استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر جدی گرفته نشد.

مهدی تقوایی، مدیرکل دفتر اشتغال و سرمایه‌گذاری استانداری خراسان‌رضوی، در گفتگو با شهرآرانیوز، درباره وضعیت سرمایه‌گذاری روی نیروگاه‌های خورشیدی گفت: ظرفیت بهره‌برداری‌شده نیروگاه‌های تجدیدپذیر در استان خراسان ۶۱.۴۴ مگاوات است که حدود ۶.۷ درصد سهم کشور را به خود اختصاص داده است؛ اما آمار تفکیکی از نیروگاه‌های خورشیدی اعلام نشده است.

افزایش قیمت ارز مانع اصلی به‌انجام‌نرسیدن طرح‌های خورشیدی

به‌گفته این مقام مسئول، مانع اصلی پیش‌روی این طرح‌های خورشیدی در سال‌های اخیر افزایش قیمت ارز بوده است که با‌توجه‌به وارداتی‌بودن تجیهزات و قطعات اولیه، احداث این نیروگاه‌ها توجیه اقتصادی ندارد. اگرچه عملکرد استان در دو سال اخیر موفق بوده و ظرفیت نیروگاه‌های تجدیدپذیر استان نسبت به سال ۹۸ بیش از ۴۰.۷ درصد رشد داشته است.

توسعه نیروگاه‌های خورشیدی در روستاها به حمایت‌های دولتی منوط است

وی درباره توسعه نیروگاه‌های خورشیدی در روستاها و ایجاد درآمد پایدار در این مناطق گفت: توسعه نیروگاه‌های کوچک‌مقیاس خورشیدی در مناطق روستایی به توجیه اقتصادی آن‌ها منوط است. با توجه به اینکه احداث این نیروگاه‌ها صرفا نیازمند یک سازه مناسب است و از سویی استان خراسان رضوی از تابش آفتاب بسیار مناسبی نیز برخوردار است، در صورتی که ارائه حمایت‌های مناسب از سوی دولت فراهم شود، ممکن است ایجاد این نیروگاه‌ها رشد بیشتری به خود بگیرد.
به‌گفته مدیرکل دفتر اشتغال و سرمایه‌گذاری استانداری خراسان‌رضوی، توسعه چنین نیروگاه‌هایی را صرفا به اقتصادی‌شدن هزینه احداث و ارائه حمایت‌های مناسب دولت منوط دانست که البته در سال‌های اخیر با افزایش نرخ تضمینی برق تحقق یافته است؛ اما هنوز باعث نشده است که بانک‌ها برای تأمین مالی طرح‌های این حوزه ترغیب شوند.
محسن شادمان، رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی خراسان‌رضوی، در گفت‌وگو با شهرآرانیوز لازمه سرعت‌بخشی و تشویق مشترکان خانگی و صنعتی برای نصب نیروگاه‌های خورشیدی را فرهنگ‌سازی و تبلیغات در این حوزه اعلام کرد.
وی اضافه کرد: در کنار این موضوع باید در جهت تأمین منابع هم کمک شود. باید شرکت‌ها و مؤ‌سساتی که در این موضوع ذی‌صلاح هستند، معرفی شوند تا افراد بتوانند طرحشان را با مشورت آن‌ها انجام دهند. به‌نظر این اقدام از سوی شرکت برق منطقه‌ای مشهد انجام شده است.

قیمت برق خریداری‌شده باید با سرمایه‌گذاری تناسب داشته باشد

وی تأکید کرد: بانک‌ها برای توسعه نیروگاه‌های خورشیدی باید منابع خود را به کار گیرند و به کسانی که به سرمایه‌گذاری در این امر تمایل دارند، تسهیلات ارائه دهند.
به‌گفته شادمان، قیمت برق خریداری‌شده باید با سرمایه‌گذاری تناسب داشته باشد و در مدت مشخص پول این سرمایه‌گذاری به حساب مشترک برگردد. هرچند ما سرمایه‌گذاری و دلال‌بازی‌هایی داریم که در مدت کمی با وجود اینکه هیچ نقشی در چرخه تولید و اشتغال ندارند، به فرد برمی‌گردد، اما برای سرمایه‌گذاری‌هایی که نقش راهبردی دارند، به آن توجه نمی‌شود.
رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی خراسان‌رضوی می‌گوید: اگر این بستر همراه با فرهنگ‌سازی ایجاد شود، این کار به‌شدت رواج پیدا می‌کند و می‌توانیم بخش چشمگیری از برق داخل شهرها را از این طریق تأمین کنیم. در کل  فرهنگ‌سازی و تبلیغات، شناسایی و ‌معرفی مجموعه‌های ذی‌صلاح و مجوزدار برای انجام این کار به‌عنوان مجری، به‌کارگیری منابع بانکی در این زمینه و ایجاد مشوقی مثل خرید تضمینی برق متناسب با سرمایه‌گذاری مشترک باید مدنظر باشد.

هدررفت انرژی در کشور زیاد است

شادمان همچنین یادآور شد: در کشور منابع انرژی فراوانی داریم و از این لحاظ در دنیا به‌عنوان یکی از کشورهای منحصربه‌فرد هستیم. بنابراین، تبلیغات و راه‌حل‌های کشورهای اروپایی که منابع انرژی ندارند، خیلی نمی‌تواند برای ما کاربردی باشد.
به‌گفته وی، متأسفانه از منابع انرژی کشورمان درست استفاده نمی‌شود و هدررفت منابع انرژی معمولا در کشور زیاد است که باید راه‌حلی برای این موضوع یافت. اکنون بحث انرژی خورشیدی از لحاظ اینکه چقدر می‌تواند در صنعت برق کشور ما مؤثر باشد، با توجه به قیمت زیاد انرژی، با منابعی که داریم هم‌خوانی ندارد.

تولید به‌ شدت از میزان مصرف عقب‌مانده است

وی با بیان اینکه به‌هیچ‌وجه بسترهای تولید فراهم نشده است، افزود: ما کمبود برق داریم و اکنون این‌ موضوع بر هیچ‌کس پوشیده نیست که تولید به‌شدت از میزان مصرف عقب مانده است.
وی ادامه داد: اکنون در شرایطی هستیم که دولت برای اینکه بتواند این کمبود تولید برق را جبران کند، منابع مالی ندارد. ما سال قبل نزدیک به ۱۲هزار مگاوات کمبود برق داشتیم. امسال احتمالا حدود ۴هزار مگاوات رشد خواهیم داشت و حتما سال آینده این کمبود به ۱۶هزار مگاوات می‌رسد. جبران این کمبود به حدود ۲۶۰هزار میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد که در یک‌سال عملیاتی نمی‌شود. مسلما دولت نیز منابعی برای تأمین ندارد. بنابراین، باید به منابع نقدینگی که در دست مردم است، مراجعه کرد.
این مقام مسئول گفت: متأسفانه به‌هیچ‌وجه بستر تولید و سرمایه‌گذاری در این زمینه فراهم نشده است. حتی متأسفانه در این جهت حرکت هم نکرده‌ایم و بهتر است بگوییم حرکت منفی هم داشته‌ایم. دلیل آن هم این است که در شهرک‌های صنعتی مشاهده می‌کنید مردم برای هر نوع کالایی سرمایه‌گذاری می‌کنند؛ اما در صنعت برق و تولید برق کسی رغبتی به سرمایه‌گذاری ندارد. ما موردی یافت نکرده‌ایم که فرد تمایل داشته باشد دوباره در این حوزه سرمایه‌گذاری کند.

زمینه برای سرمایه‌گذاری خارجی فراهم شود

شادمان گفت: اگر سرمایه‌گذار داخلی حاضر نمی‌شود برای تولید برق در این صنعت سرمایه‌گذاری کند، آیا سرمایه‌گذار خارجی که فقط به منافع ریالی فکر می‌کند حاضر است سرمایه‌گذاری کند! در شرایط موجود بسیار بعید است و اینکه چقدر تضمین و امنیت سرمایه‌گذاری برای سرمایه‌گذار خارجی فراهم شده نیز مهم است. وقتی سرمایه‌گذار داخلی تمایلی به انجام این کار ندارد، سرمایه‌گذار خارجی هم مسلما این نگاه را ندارد. ما باید ابتدا زمینه را برای سرمایه‌گذار داخلی فراهم کنیم تا سرمایه‌گذار خارجی تمایل پیدا کند در این امر سرمایه‌گذاری کند.

شرایط برای سرمایه‌گذاری همشهریان فراهم است

حسن حشمتی، سخنگوی صنعت برق خراسان‌رضوی، درباره وضعیت و ظرفیت نیروگاه‌های خراسان‌رضوی در گفتگو با شهرآرانیوز گفته بود: در استان خراسان‌رضوی حدود ۸۰۰ تا ۱۰۰۰ مگاوات ظرفیت تولید انرژی خورشیدی داریم. در نگاه اول انرژی خورشیدی فناوری گرانی است، اما با توجه به درنظرگرفتن موضوعاتی مثل صرفه‌جویی در مصرف سوخت و نگهداری و تعمیرات ارزان، مسائل زیست‌محیطی بسیار مهم است. اگر موضوعات اقتصادی تولید برق پاک توجیه‌پذیر باشد، بسیار مقرون‌به‌صرفه است. تولید انرژی خورشیدی باعث پایداری شبکه می‌شود و تلفات انرژی را می‌کاهد. همچنین، سهم خوبی در کاهش آلاینده‌های زیست‌محیطی دارد.
به‌گفته وی، در شهر مشهد در بیش از ۵۰۰ نقطه حدود ۷ مگاوات تولید در نیروگاه خورشیدی داریم که مردم با سرمایه‌گذاری فراهم کرده‌اند. تولید انرژی سالانه آن ۱۱۵۰۰ مگاوات‌ساعت است. بر همین اساس ما رتبه اول نصب نیروگاه‌های خورشیدی پشت‌بامی را در کشور داریم. سهم کمی است و خیلی جای کار دارد؛ اما با همین عدد ۷ مگاوات نیز رتبه اول را در نصب نیروگاه‌های خورشیدی پشت‌بامی در کشور داریم.
وی اضافه کرد: اگر مردم به سرمایه‌گذاری در این موضوع علاقه‌مندند، شرکت توانیر ضوابط و چارچوبی قرار داده است که مشترکان می‌توانند در سطح ۲۰۰ کیلووات محدود به دوبرابر انشعاب خودشان برای ساخت نیروگاه‌های خورشیدی در محل سکونتشان اقدام کنند. 
به گفته وی|، خرید برق نیروگاه‌های خورشیدی تضمین ۲۰ ساله دارد و اگر نیروگاه احداث شود، دولت بین ۱ تا ۲۰ کیلووات به قیمت ۱۴۵۶ تومان خرید تضمینی انجام می‌دهد. اگر نیروگاه بین ۲۱ تا ۲۰۰ کیلووات ظرفیت داشته باشد، خرید تضمینی آن ۱۲۷۴ تومان خواهد بود.
همشهریان می‌توانند با مراجعه به سایت توزیع برق مشهد و بخش نیروگاه خورشیدی، مراحل ثبت‌نام را انجام دهند.
به‌گزارش شهرآرانیوز، در آخرین خبر‌ها از سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان‌رضوی درباره وضعیت نیروگاه‌های خورشیدی، سرپرست سازمان صمت خراسان‌رضوی بیان کرد: واحد‌های صنعتی تولید پنل‌های خورشیدی در استان با ظرفیت تولید سالانه ۴/۹ میلیون انواع پنل، نیاز به این محصول در استان را برطرف کرده‌اند و واردات آن را به صفر رسانده‌اند.
جواد خزاعی گفته است: هم‌اکنون دو واحد صنعتی درمجموع با ظرفیت تولید ۴/۹ میلیون پنل خورشیدی تک و چندکریستال و همچنین پنل خورشیدی فیلم‌نازک درحال فعالیت‌اند و ۸ طرح صنعتی نیز با پیش‌بینی ظرفیت تولید سالانه ۷ میلیون پنل خورشیدی در دست اجراست.
جواد خزاعی در ادامه با اشاره به رویکرد وزارت صمت در جلوگیری از واردات اقلامی که امکان تولید و تأمین نیاز در داخل کشور را دارند، گفت: در همین راستا و برای حمایت از تولید، در یک‌سال گذشته واردات پنل‌های خورشیدی در استان به صفر رسیده است.
به‌گزارش شهرآرانیوز، به‌گفته کارشناسان فعال در این حوزه، مواد اولیه ایجاد پنل‌های خورشیدی وارداتی است که نوسانات ارزی قیمت این محصول را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد، به‌طوری‌که باعث شده است در سه سال هزینه نصب نیروگاه‌های کوچک‌مقیاس سه‌برابر افزایش یابد. اما با این تفاسیر شرایط خرید برق از مشترکان فراهم است.