سید مصطفی بهشتی|شهرآرانیوز؛ بیش از ۱۰ سال است که نوروز‌های مشهد فقط با سرسبزی و طراوت بهاری زیبا نمی‌شوند بلکه المان‌های استقبال از بهار بخشی از شاخصه‌های نوروزی شهر شده‌اند که به این ایام زیبایی بیشتری می‌بخشند. نماد‌هایی که از دیوار‌های ساختمان‌ها گرفته تا معابر و تقاطع‌ها خودنمایی می‌کنند و نشاط و شادابی را به شهر هدیه می‌دهند. منطقه۱۲ هم در این سال‌ها میزبان طرح‌ها و آثار مختلفی از هنرمندان مشهدی بوده است که قصد داریم در این گزارش تعدادی از این طرح‌های خاطره‌ساز در پنج سال اخیر را مرور کنیم.
نماد‌ها و برنامه‌های استقبال از بهار شهر مشهد در چند بخش تعریف می‌شوند. المان‌های شهری، آذین‌بندی، نقاشی دیواری و هنرهای نمایشی بخش‌هایی از برنامه استقبال از بهار هستند که در معابر و فضا‌های عمومی شهر اکران می‌شوند و در مقابل دیدگان شهروندان قرار می‌گیرند. در این بین معمولا المان‌های شهری بیشترین توجه‌ها را معطوف خود می‌کنند. اما نکته‌ای که درباره المان‌های شهری منطقه ۱۲ وجود دارد، این است که میزان این نماد‌های نوروزی در مجموع ۵ سال اخیر به تعداد انگشتان یک دست هم نمی‌رسد و با این شرایط می‌توان استدلال کرد که در این سال‌ها منطقه نوپای ۱۲ در برنامه‌های استقبال از بهار در حاشیه قرار گرفته است و سهم چندانی از المان‌های نوروزی نداشته است. البته در سایر بخش‌های جشنواره نوروزی عدالت بیشتری حاکم بوده است.
«ماهی» اثر زهرا سهاک و «نشانه‌ای برای خاطره» اثر مهدی روحانی‌پور تنها المان‌های موقت منطقه ۱۲ در ۵ سال اخیر بوده‌اند که اشاره به رسم و رسوم و بازی‌های مردمان ایران‌زمین در سال‌های دور داشته‌اند. علاوه بر این‌ها در مدت یادشده از دو المان دیگر هم رونمایی شد که در همان فضای اولیه ماندگار شدند و تبدیل به یادمان‌های دائمی شهر شدند.
هرچه در سال‌های اخیر تعداد المان‌های کار شده در منطقه کم بوده است، اما نقاشی‌های زیبای بسیاری بر دیوار‌های منطقه نقش بسته‌اند. نقاشی‌هایی که مانند معدود المان‌های کار شده رنگ و بوی تاریخی و مذهبی دارند و از دل هویت این شهر و سرزمین بیرون آمده‌اند. «طرح ایرانی» و «سهراب» دو نقاشی دیواری هستند که در سال‌های ۹۶ و ۹۷ به ترتیب توسط مهدیه باغبانی و فریبا بروفه ترسیم شدند که یکی بیانگر بخشی از تاریخ ایران بود و دیگری هم برگرفته از حماسه‌های فردوسی. شهروندان منطقه ۱۲ در نوروز ۹۸ بیشترین تعداد نقاشی دیواری استقبال از بهار را در معابر منطقه دیدند. «سلطان ابالحسن (ع)»، «یا امام رضا (ع)»، «معین‌الضعفا» و «آسمان هشتم» آثاری بودند که به ترتیب توسط مبین یزدی، مانیاد فروتنراد، امیرمعتضدی و هادی برهانی نقاشی شدند و زیبابخش نوروز ۱۳۹۸ در منطقه شدند.
مرضیه جمالی از شهروندان فعال اجتماعی منطقه ۱۲ درباره حجم زیاد نقاشی دیواری‌ها در برنامه‌های استقبال از بهار منطقه می‌گوید: اجرای این نقاشی‌ها در منطقه‌ای که تا چشم کار می‌کند ساخت و ساز در آن دیده می‌شود، رویداد مثبتی است و موجب نشاط می‌شود. اما نکته مهم این است که از وظیفه شهرداری در برقراری عدالت برای نصب المان‌های شهری کم نمی‌کند من به‌عنوان شهروند این منطقه اجرای نقاشی دیواری در تعداد زیاد را دوست دارم، اما فکر می‌کنم تعداد المان‌ها هم باید به همان میزان نصب شود.
منطقه ۱۲ یکی از ورودی‌های مشهد را از سمت غرب شهر در خود دارد و با توجه به حضور پرشمار مسافران نوروزی در این شهر، زیباسازی منطقه در آغاز سال جدید از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. این موضوع سبب شده است زیباسازی معابر و فضا‌های سبز منطقه در این سال‌ها در اولویت برنامه‌های استقبال از بهار قرار بگیرد. گل‌آرایی بیشترین سهم را در طرح‌های زیباسازی دارند. از سال قبل، اما این گل‌آرایی‌ها در قالب نماد‌ها شکل متفاوت‌تری به خود گرفته است به‌گونه‌ای که گل‌کاری‌ها در قالب شکل پرندگان و وسایل سنتی نمایان شده است. تمرکز شهرداری منطقه بر این حوزه سبب شده است که در سال گذشته بیش از ۲۰۰ هزار شاخه گل فصلی در برنامه استقبال از بهار کاشته شود.
هرچقدر در این سال‌ها منطقه ۱۲ از نصب المان‌های نوروزی کم‌بهره برده است، اما متناسب با هویت تاریخی ناحیه منفصل توس، میزبان هنرهای نمایشی زیادی بوده است. نمایش «پاییز هفت‌خوان» به نویسندگی محمد برومند و «پیام‌آوران صلح و دوستی» به نویسندگی سعید یزدان‌مهر دو اثر هنری جذاب این سال‌ها بوده‌اند که در جلوخان آرامگاه فردوسی برای مردم به اجرا درآمدند و با استقبال خوب شهروندان هم روبه‌رو شدند. علاوه بر این دو اثر، آثار نمایشی دیگری هم در نوروز‌های گذشته در این مکان و همچنین بقعه هارونیه اکران شد که اکثرا برآمده از دل داستان‌های تاریخی به‌ویژه حماسه‌سرایی‌های فردوسی بزرگ بودند. شاهنامه‌خوانی هم یکی از برنامه‌های نمایشی بوده است که در این سال‌ها همواره در جلوخان آرامگاه و سایر مکان‌های تاریخی ناحیه منفصل توس برای عموم با هدف آشنایی بیشتر مردم با ادبیات حماسی اجرا شده است.
منطقه ۱۲ در ابتدای سال ۱۴۰۰ یکی از بهترین نماد‌های نوروزی سال‌های اخیرش را به خود دید. در روز‌های پایانی سال ۹۹ بود که شهرداری منطقه ۱۲ با به‌کارگیری یک گروه هنری اقدام به نقاشی کردن روی دیوار‌های رنگ و رو رفته محله وکیل‌آباد کرد، اما با گذشت زمانی کوتاه مردم هم پای کار آمدند و دست به چرتکه شدند تا نشاط را به معابر محله بیاورند این طرح به حدی مورد استقبال مردم بود که حتی بعد از ایام نوروز هم ادامه یافت و بسیاری از معابر هنوز هم طرح و نقش‌های آن روز‌ها را با خود دارند و این اقدام نوروزی در کوچه‌های محله قدیمی وکیل‌آباد تا به امروز ماندگار شده است. در اجرای این طرح نوروزی بیش از ۴۰۰۰ متر مربع از دیوار‌های محله نقاشی شدند. به واسطه مشارکت زیاد شهروندان در ایجاد این نماد بانشاط نوروزی می‌توان آن را یکی از مردمی‌ترین طرح‌های نوروزی منطقه در سال‌های اخیر نامید.