محمد کاملان | شهرآرانیوز؛ تقریبا از سال ۱۳۱۸ که «اداره عتیقات» وقت بنای ایوان طرق را واجد ارزش شناخت و آن را در فهرست میراث ملی ایران ثبت کرد تا امروز، به این بنای ششصدساله آن طور که باید و شاید رسیدگی نشده است تا در این سال‌ها روز به روز بر ویرانی این بنای ارزشمند افزوده شود.
ایوان طرق فقط یک بار در سال ۱۳۶۴ و بار دیگر در سال ۱۳۹۰ رنگ مرمت را به خودش دید؛ مرمت‌هایی که البته چندان جدی نبود و تنها برای این منظور انجام شد که روند تخریب ایوان طرق را به تأخیر بیندازد و بعد از آن هم به دلیل اختلافات میان آستان قدس رضوی و میراث فرهنگی و بی نتیجه بودن مذاکرات این دو سازمان، مرمت و احیای این بنای تاریخی در هاله‌ای از ابهام فرو رفت و هیچ اقدامی برای حفظ و بازسازی دوباره ایوان طرق انجام نشد و این سازه ارزشمند با ۶ قرن عمر به حال خودش رها شد.
اما اختلافات میان میراث فرهنگی و آستان قدس از سال گذشته رفع شد و بالاخره برای مرمت ایوان طرق به توافق‌هایی رسیدند و میراث فرهنگی در اولین قدم حریم این بنا را مشخص و ابلاغ کرد و حالا با اعلام آمادگی آستان قدس رضوی برای مرمت ایوان طرق و قدم‌هایی که برای تهیه نقشه‌های مرمتی بنا برداشته شده است و بودجه‌ای که احتمالا میراث فرهنگی در سال آینده برای بازسازی و مرمت ایوان طرق پیش بینی خواهد کرد، میراث و آستان قدس رضوی در یک کار مشارکتی بالاخره این بنای ششصدساله را از خطر ویرانی نجات خواهند داد.
اولین گام برای احیا و مرمت ایوان طرق در خردادماه ۱۴۰۰ و با تصویب سند توسعه محله طرق برداشته شد. در این سند که محمدرضا هاشمی، فرماندار پیشین مشهد، لازم الاجرا بودن آن را به همه سازمان‌ها و نهاد‌ها اعلام کرده بود، با صراحت تمام بر بازسازی و احیای ایوان طرق که زمین‌های آن در اختیار آستان قدس رضوی بود تأکید شده بود.
بعد از تصویب این سند بود که بالاخره آستان قدس رضوی، میراث فرهنگی و شهرداری مشهد برای رسیدگی به وضعیت نابسامان ایوان طرق بر سر یک میز نشستند و مرتضی حقیقی، معاون بهره وری املاک و اراضی آستان قدس رضوی چهارم خرداد ماه در نشستی خبری از اعلام آمادگی این نهاد برای اجرای تعهداتش در قبال ایوان تاریخی و ششصدساله طرق خبر داد؛ خبری که ابوالفضل مکرمی فر، مدیرکل سابق اداره کل میراث فرهنگی خراسان رضوی هم آن را تأیید کرد و گفت که توافق‌ها با آستان قدس رضوی برای مرمت سریع‌تر این بنای ارزشمند انجام شده است.
۱۱ آذر امسال معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی در گفتگو با شهرآرا با اعلام برگزاری جلسه مشترک میان این اداره و آستان قدس رضوی برای تعیین تکلیف وضعیت ایوان طرق گفت که آستان قدس مشکل ضابطه حریم این بنای تاریخی را داشت که این ضابطه تهیه و به آن‌ها ابلاغ شد. تعیین وضعیت حریم کمک می‌کند فضای سبز و ساخت وساز‌های اطراف آن تعیین تکلیف شود.
حمید رضامحمودی قوژد، رئیس وقت اداره میراث فرهنگی و صنایع دستی مشهد، هم در آن زمان از اعلام موافقت آستان قدس رضوی برای بازسازی و مرمت ایوان طرق این گونه گفت: آستان قدس رضوی با توجه به پروژه زائرشهری که در آنجا دارد، پیش از این اعلام کرده بود که حاضر است مرمت ایوان طرق را در دست بگیرد و ما در میراث مشهد هم به همین دلیل پیگیر تهیه حریم این بنای تاریخی و ابلاغ آن شدیم.
اکنون سرپرست اداره میراث فرهنگی و صنایع دستی شهر مشهد از برگزاری مجدد جلسات مشترک با آستان قدس رضوی برای سروسامان دادن به وضعیت ایوان طرق خبر داد و به خبرنگار ما گفت: برای مرمت و احیای رباط طرق و پروژه‌هایی که قرار است با آستان قدس رضوی به صورت مشترک کار کنیم جلسات و گفتگو‌های خوبی با این سازمان داشتیم و به تازگی با معاون املاک آستان قدس رضوی جلسه مشترکی درباره همین مسائل و به ویژه مرمت ایوان طرق داشتیم. ایوان طرق از نظر حفظ اثر وضعیت نامطلوبی دارد که قرار است طی یک کار مشترک از ظرفیت آستان قدس برای مرمت ایوان طرق استفاده کنیم.
سیدحسین امیرکلالی با اشاره به تلاش میراث فرهنگی استان برای اختصاص اعتبار برای مرمت این بنای ششصدساله بیان کرد: در شهرستان مشهد بودجه و اعتبار خاصی برای مرمت و بازسازی بنا‌های تاریخی نداریم و به همین دلیل از مدیرکل میراث استان درخواست کردیم که بودجه‌ای عمرانی خاصی برای مرمت ایوان طرق در نظر بگیرند.
البته رویکرد ما در احیای بنا‌هایی مثل ایوان طرق مشارکتی خواهد بود، چون در مشهد ۲۴۳ اثر ثبتی داریم و اوضاع مالی که با آن درگیر هستیم، اجازه مرمت و احیای این بنا‌ها را به میراث فرهنگی نمی‌دهد و برای همین باید به سمت رویکرد مشارکتی احیای بنا‌ها برویم.
وی در ادامه افزود: البته ما قانونی در ایران داریم که دستگاه‌هایی مثل آستان قدس رضوی و ... اگر در محوطه‌های متعلق به آن‌ها اثری تاریخی وجود داشته باشد، باید بخشی از هزینه‌های مرمت آن را پرداخت کنند.
امیرکلالی از مرمت مطلوب ایوان طرق با همکاری آستان قدس رضوی خبر داد و بیان کرد: با توجه الزام قانونی که ذکرش رفت، بودجه‌ای که درخواست آن را داده ایم و کمک مشارکتی آستان قدس رضوی، برنامه خوبی برای احیا و مرمت ایوان طرق در سال آینده خواهیم داشت تا این بنای ارزشمند به نحو مطلوبی بازسازی شود. احیای دوباره ایوان طرق و فضاسازی‌های اطراف آن برای مردم طرق هم نفع بسیار زیادی خواهد داشت.
سرپرست اداره میراث فرهنگی و صنایع دستی شهر مشهد ادامه داد: تیم و کارشناسان فنی میراث فرهنگی بررسی‌های لازم را برای مرمت ایوان طرق انجام داده اند و حریم بنا و محوطه سازی‌ها مشخص شده است و برای پیشبرد امور و تدوین طرح مرمتی این بنا جلسات مستمر و مشترکی با آستان قدس رضوی برگزار کردند و کار این تیم فنی در بنای مصلای طرق همچنان ادامه دارد.
وی با بیان اینکه مرمت ایوان طرق از مهم‌ترین برنامه‌های میراث مشهد است افزود: برای مرمت ایوان طرق باید طرحی آماده شود و آستان قدس رضوی هم ظرفیت خوبی برای احیای این بنا دارد.
مرمت ایوان طرق یکی از مهم‌ترین و اصلی‌ترین اولویت‌های اداره میراث مشهد در سال آینده است. آستان قدس رضوی پای کار و با ما همراه است.
از آنجا که برای مرمت ایوان طرق باید طرحی آماده شود، اکنون با همراهی آستان قدس مشغول کار کردن بر روی طرح‌های مرمتی ایوان طرق هستیم تا بعد از تأیید این طرح‌ها کار احیا و مرمت آن به سرعت آغاز شود.