محمدمعین وطن‌خواه کارشناس حقوق | شهرآرانیوز؛ وصیت امری حقوقی است که به موجب آن، وصیت‌کننده (موصی) به طور مستقیم یا به واسطه شخص دیگری، تکلیف اموال و دارایی خود را برای بعد از فوت مشخص می‌کند. اگرچه تنظیم وصیت‌نامه به علایق دینی و حقوقی فرد بستگی دارد، اگر کسی بخواهد از اجرایی شدن وصیت‌نامه خود پس از فوت مطمئن شود، باید شرایط و تشریفات قانونی تنظیم آن را رعایت کند.
البته افراد تنها می‌توانند تا یک‌سوم از اموال خود را وصیت کنند و وصیت بر بیش از این مقدار به تأیید وراث نیاز دارد. در این شماره، ابتدا انواع وصیت‌نامه را بررسی می‌کنیم، سپس به بحث تقسیم ترکه و شرایط یک وصیت‌نامه صحیح می‌پردازیم.
به طور کلی، وصیت‌نامه به شکل خودنوشت، سری و رسمی نوشته می‌شود. رایج‌ترین نوع وصیت‌نامه به شکل خودنوشت است که وصیت‌کننده به خط خود مى‌نویسد و دارای تاریخ روز، ماه و سال به همراه امضای اوست.
وصیت‌نامه سرى ممکن است به خط هر شخصی نوشته شده باشد ولى در هر صورت، باید به امضاى وصیت‌کننده برسد و به ترتیبى که براى امانت اسناد در قانون ثبت اسناد مقرر شده است، در اداره ثبت حوزه اقامتگاه وصیت‌کننده به امانت گذاشته می‌شود.
تـرتـیـب تنـظـیم و اعــتــبار وصیت‌نامه رسمى به نحوى است که بیشتر براى اسناد تنظیم‌شده در دفاتر اسناد رسمى مقرر می‌شود و از نظر رسمیت، در مقایسه با دو نوع دیگر بهتر است. اگر کسى وصیت خود را به طور رسمى تنظیم کند، دیگر هیچ خدشه‌اى به آن وارد نیست.
ابتدا باید توجه داشته باشید وصیت‌کننده باید دارای پنج شرط باشد: بلوغ، عقل، اختیار، رشد و خودکشی نکردن. به عبارت دیگر، وصیت‌کننده باید اهلیت داشته و مجاز به تصرف در اموال خود باشد.
گـــاهــی وراث وصیــت‌نامه خودنوشت را انکار می‌کنند که برای رسیدگی به این ادعا باید به دادگاه حقوقی مراجعه کنند. این در حالی است که اگر افراد وصیت‌نامه رسمی را قبول نداشته باشند، باید با ادعای جعل به دادگاه مراجعه کنند.
نکته بسیار مهم این است که در وصیت‌نامه نمی‌توان کسی را از ارث محروم کرد، اما ابتدا باید مجموع بدهی‌های متوفی تسویه شود و پس از آن، می‌توان مابقی اموال را بین وراث تقسیم کرد.
یکی از بیــشترین دعــاوی وراث این است که متوفی چند وصیت‌نامه نوشته است. باید این را بدانید که نوشتن چند وصیت‌نامه به طور کلی نامعتبر است و قانون تنها براساس آخرین وصیت‌نامه‌ای که نوشته‌اید عمل می‌کند.
پس از نوشــتن وصیــت‌نامه، مهم‌ترین کار نگهداری از آن است. سعی کنید وصیت‌نامه‌تان را به یکی از اقوام درجه یک خود مثل همسر یا شخص مورد اعتماد خود بسپارید.
به خاطر داشته باشید وصیت شفاهی در مراجع قانونی پذیرفته نمی‌شود و با شهادت نمی‌توان آن را اثبات کرد. هم‌چنین مهر و اثر انگشت وصیت‌کننده جایگزین امضای او نمی‌شود و وصیت‌نامه خــودنوشــت یــا ســـری را کامل نمی‌کند.
بهتر است بدانید فقط اموالی را می‌توان وصیت کرد که قابلیت معامله کردن داشته باشند، مانند منزل شخصی، زمین و خودرو. هم‌چنین از آنجایی که نمی‌توان اموال عمومی و اوقافی را معامله کرد، وصیت بر این موارد صحیح نیست.
برخورداری از حقوق مالی با زنده متولد شدن انسان شروع و با فوت او تمام می‌شود. درباره جنین نیز می‌توان به نفع او وصیت کرد، اما زمانی اموال و حقوق به او تعلق می‌گیرد که زنده متولد شود؛ لذا باید بر این نکته تأکید کرد که می‌توان به نفع جنین وصیت کرد، اما مالکیت او بر مال مورد وصیت منوط است به اینکه زنده متولد شود. به این ترتیب، جنین به محض تولد، مالک همه مال وصیت‌شده می‌شود؛ بنابراین شرط ارث بردن زنده بودن در زمان فوت کسی است که اموال او به ارث می‌رسد. جنین نیز در صورتی ارث می‌برد که زنده متولد شود، حتی اگر فورا پس از تولد بمیرد.