کیفرخواست و شرایط صدور آن در دادگاه

فرزانه عمادی | شهرآرانیوز؛ کیفرخواست ادعایی است که دادستان درباره مجرمیت، شخص متهم بیان می‌کند و از دادگاه می‌خواهد تا به آن رسیدگی کند و حکم لازم را صادر نماید.

در حقیقت دادستان با صدور کیفرخواست، بیان می‌دارد که تحقیقات دادسرا به این نتیجه رسیده است که متهم پرونده، مجرم است و از دادگاه درخواست می‌کند تا متهم را مجازات نماید؛ بنابراین در توضیح کیفرخواست می‌توان گفت، زمانی که بازپرس تحقیقات را راجع به جرمی انجام می‌دهد، در نهایت باید درباره اینکه آن عمل جرم است یا خیر اظهار نظر کند و نظر او نقش بسیار پررنگی در پرونده خواهد داشت؛ بنابراین نظر بازپرس در زمان کشف جرم، سرنوشت ساز است، در صورتی که بازپرس تشخیص دهد که عمل متهم جرم نیست، قرار منع تعقیب صادر می‌کند تا رسیدگی پایان یابد.

اما اگر عمل متهم را با توجه به شواهد و مدارک جرم تشخیص دهد در این صورت قرار جلب به دادرسی صادر می‌کند و این قرار برای دادستان ارسال می‌شود و دادستان باید ظرف مدت ۵ روز درباره این قرار نظر بدهد. در نهایت اگر دادستان با جرم بودن عمل متهم موافق باشد، کیفر خواست صادر می‌کند. نظر به اهمیت موضوع کیفرخواست و پاسخ به سؤالات شهروندان در این باره به سراغ احمد حسینی، وکیل دادگستری آمده ایم که شرح آن را در ادامه می‌خوانید.

آیا شاکی حق اعتراض به کیفرخواست را دارد؟

بله، شاکی حق اعتراض دارد، اعتراض او به همراه پرونده به دادگاه ارسال می‌شود. چنانچه دادگاه اعتراض او را پذیرفت، قرار دادسرا را فسخ و پرونده را جهت ادامه تحقیقات و صدور کیفرخواست به دادسرا اعاده می‌دهد و اگر اعتراض را وارد ندانست با رد آن، قرار را تأیید می‌کند.

آیا قرار مجرمیت که برای شخص صادر می‌شود در دادسرا قابل اعتراض است؟

قرار مجرمیت دادسرا قابل اعتراض نیست. به این دلیل که اگر متهم دلیلی بر بی گناهی خود داشته باشد، در مرحله بعد که دادگاه است می‌تواند ارائه دهد.

در صورتی که بازپرس قرار موقوفی تعقیب را صادر کند، آیا می‌توان به صدور این قرار اعتراض کرد؟

بله. زمانی که بازپرس اقدام به صدور قرار موقوفی تعقیب صادر می‌کند می‌توان به آن اعتراض کرد، اما در قرار جلب و در نهایت صدور کیفرخواست، اعتراض ممکن نیست.

برای شکایت درباره منع تعقیب متهم آیا دادگاه رسیدگی می‌کند؟

بله. دادگاه در صورتی که اعتراض شاکی به قرار منع یا موقوفی تعقیب را موجه بداند، آن را نقض و قرار جلب به دادرسی صادر می‌کند. دراین صورت شاکی می‌تواند ظرف ۱۰ روز از تاریخ ابلاغ به آن اعتراض کند و موضوع در دادگاه صالحه در جلسه اداری خارج از نوبت و بدون حضور دادستان مطرح می‌شود. رأی صادره از دادگاه در این خصوص قطعی خواهد بود. در مواردی که به نظر دادگاه، تحقیقات دادسرا کامل نباشد، بدون نقض قرار می‌تواند تکمیل تحقیقات را از دادسرا بخواهد یا خود اقدام به تکمیل تحقیقات کند.

آیا می‌توان به پرونده‌ای که در دادسرا مطرح است، در صورتی که کیفرخواست صادر شده باشد از آن گذشت کرد و رضایت داد؟

بله. پس از صدور کیفرخواست و قبل از ارسال به دادگاه، هرگاه شاکی در جرائم قابل گذشت، رضایت قطعی خود را به دادستان اعلام کند، در صورت وجود پرونده در دادسرا، دادستان از کیفرخواست عدول می‌کند. قرار موقوفی تعقیب از سوی بازپرس صادر می‌شود.

آیا تغییر عنوان اتهامی، چنانچه مفید برای متهم باشد امکان پذیر است؟

طبق قانون، رسیدگی دادگاه به پرونده در محدوده کیفرخواست است. یعنی اگر جرمی در کیفرخواست مطرح نشده باشد، دادگاه حق ورود ندارد. اما این امر مانع از تغییر عنوان اتهامی نیست و دادگاه می‌تواند به تشخیص خود، عنوان اتهامی مندرج در کیفرخواست را تغییر دهد.

آیا شاکی با طرح شکایت می‌تواند پرونده را مطالعه کند و کپی بگیرد؟

شاکی می‌تواند در هنگام تحقیقات حضور یابد، صورت مجلس تحقیقات مقدماتی یا دیگر اوراق پرونده را که با ضرورت کشف حقیقت منافات ندارد، مطالعه کند و یا به هزینه خود از آن‌ها تصویر یا رونوشت بگیرد، اما چنانچه بازپرس مطالعه یا دسترسی به همه یا برخی از اوراق پرونده را منافی با ضرورت کشف حقیقت بداند، با ذکر دلیل، قرار رد درخواست را صادر می‌کند. این قرار، حضوری به شاکی ابلاغ می‌شود و ظرف سه روز قابل اعتراض در دادگاه صالح است. دادگاه مکلف است در وقت فوق العاده به اعتراض رسیدگی و اتخاذ تصمیم کند. تصمیم دادگاه قطعی است. همچنین ارائه اسناد و مدارک طبقه بندی شده و اسناد حاوی مطالب مربوط به تحقیقات جرائم منافی عفت و جرائم علیه امنیت داخلی و خارجی به شاکی ممنوع است.

در صورتی که دلایل به سود متهم باشد، آیا می‌توان از دادستان خواست کیفرخواست را مسترد نماید؟

چنانچه پرونده، به دادگاه ارسال شده باشد، دادستان نمی‌تواند، از اصل اتهام یا ادله آن عدول و بر این اساس کیفرخواست را مسترد یا اصلاح کند و فقط می‌تواند دلایل جدید به سود متهم را که کشف یا حادث می‌شود به دادگاه اعلام نماید.

در صورت جرم غیرقابل گذشت چنانچه شاکی رضایت دهد، آیا می‌توان تعلیق تعقیب متهم را درخواست کرد؟

در جرائم غیر قابل گذشت، چنانچه شاکی رضایت قطعی خود را اعلام کند، دادستان در صورت فراهم بودن شرایط صدور قرار تعلیق تعقیب، می‌تواند از کیفرخواست عدول و تعقیب را معلق کند. توجه داشته باشید که حتما متهم باید شرایط تعلیق تعقیب را که در قانون آمده است دارا باشد و در صورتی که در نتیجه رضایت شاکی نوع مجازات تغییر کند، دادستان از کیفرخواست قبلی عدول و بر این اساس کیفرخواست جدید صادر می‌کند.