الهام مهدیزاده | شهرآرانیوز؛ بر اساس اعلام مرکز آمار ایران، استان‌های خراسان رضوی و سیستان وبلوچستان بیشترین تعداد تبعه خارجی را در خود جای داده اند. همین موضوع، اهمیت نگاه و توجه ویژه مسئولان به استان خراسان رضوی و به ویژه مشهد را برای سامان دهی وضعیت اتباع دوچندان می‌کند.
دولت نیز در نخستین جلسه استانی خود در سال جدید که دوازدهم فروردین ماه به میزبانی مشهد تشکیل شد، موضوع سامان دهی اتباع را یکی از محور‌های اصلی جلسه قرار داد. تأکید رئیس جمهور در این نشست ایجاد سازوکاری برای رفع مشکلات اتباع افغانستانی و پیشنهادش ایجاد یک سازمان جدید با عنوان سازمان امور مهاجرین بود، برای دنبال کردن مسائل و مشکلات امور افغانستانی ها.
یک ماه پس از این صحبت‌ها و با تحولات سیاسی اخیر افغانستان که به مهاجرت قانونی و غیرقانونی افغانستانی‌های زیادی به مشهد دامن زده است، حالا احمد وحیدی، وزیر کشور، از «طرح شناسایی اتباع افغانستانی» و سرشماری تازه وارد‌ها گفته که شرکت همه در آن اجباری است و از روز گذشته در دفتر‌های کفالت، اشتغال و اقامت اتباع خارجی شروع شده است. مجموع این عوامل سبب شده است دفتر‌های کفالت، اشتغال و اقامت اتباع خارجی مشهد این روز‌ها شلوغ‌تر از قبل باشند. به یکی از این دفتر‌ها رفته ایم تا ضمن آگاهی از دلایل مراجعه همسایگان افغانستانی از مشکلات و مهم‌ترین دغدغه‌های آن‌ها نیز بپرسیم.
ساعت ۱۳ و ۱۵ دقیقه است و چیزی به پایان ساعات کاری نمانده است، اما مقابل دفتر کفالت، اشتغال و اقامت اتباع میدان شهدا جمعیت بسیاری ایستاده اند. یکی از کارکنان در مقابل ورودی دفتر سعی می‌کند با راهنمایی افراد از انتظار طولانی و شلوغی جلوی در ورودی جلوگیری کند. هرکس سؤالی دارد؛ «چقدر دیگر باید صبر کنیم؟»، «شوهرم کارت پناهندگی ندارد. همین جا بمانیم درست می‌شود؟» و «تمدید پاسپورت همین جاست؟» لابه لای سؤال‌های جمعیت می‌پرسیم سرشماری اتباع همین جاست؟
همان مرد جلو در این طور پاسخ می‌دهد: بله. باید نوبت بگیرید و در زمان نوبت به دفتر‌های کفالت مراجعه کنید.
اتاقی که برای دفتر کفالت، اشتغال و اقامت اتباع در محدوده در نظر گرفته شده است، به نسبت مراجعانش اصلا بزرگ نیست. کوچکی دفتر بیشتر مراجعه کنندگان را به خارج از اتاق و تکیه دادن به دیوار‌های بیرون دفتر کشانده است. در این بین تعداد بچه‌ها درخور توجه است. تقریبا هر خانواده یک یا دو بچه همراه خودش آورده است. سمیه یکی از همین افرادی است که با فرزندی در آغوش، بیرون از دفتر در انتظار ایستاده است.
او می‌گوید پناهنده است و برای «تمدید کارت اقامت» مراجعه کرده است. شلوغی دفتر کفالت اتباع خارجی برایش زیاد آزار دهنده نیست. فرزند بی تابش را با تکان‌هایی آرام می‌کند و می‌گوید: هر چند وقت برای تمدید کارت به دفتر کفالت می‌آیم. ماه رمضان زیاد شلوغ نبود، اما نشد بیایم، حالا آمده ام تا اعتبار کارت اقامت را تمدید کنم تا خدای نکرده برایم مشکلی درست نشود.
نگرانی او بابت تصمیم احتمالی دولت ایران در قبال ورود مهاجران جدید است که می‌ترسد برای او و خانواده اش نیز چالش‌هایی درست کند. اکنون تنها چیزی که از نظر سمیه می‌تواند شرایط را برای او و دیگر افغانستانی‌ها قدری راحت کند، افزایش این مراکز است. او می‌گوید: تعداد افغانستانی‌هایی که در مشهد زندگی می‌کنند خیلی زیاد است؛ پس اگر تعداد این مراکز بیشتر شود، نه تنها بی مراجع نمی‌مانند بلکه کار مردم هم سریع‌تر انجام می‌شود و ما مجبور نیستیم چند ساعت در انتظار بایستیم.
چند خانم با بچه‌های قد ونیم کنار هم نشسته اند. یکی از آن‌ها که بچه شیرخواری در آغوش دارد، می‌گوید: همراه خانواده اش از ابتدای ماه رمضان و از شهر کابل به مشهد آمده است.
او این طور ادامه می‌دهد: ما پناهنده شده ایم و هیچ مدرکی برای اقامت نداریم. از چند نفر از اقوام که در ایران داشتیم پرس وجو کردیم؛ گفتند باید اول سرشماری انجام دهیم. ۱۰ روز قبل که آمدیم، تاریخ امروز را دادند. امروز برای سرشماری آمدیم تا با ثبت نام کارت پناهندگی بگیریم.
بعد برگه‌ای را نشان می‌دهد که شماره نوبتش روی آن ثبت شده است. او امیدوار است با ماندن در مشهد زندگی بهتری به دست آورد.
به چند نفر دیگر از مراجعان هم برگه‌های تاریخ داری داده شده است. از یکی که خود را «ممدجان» معرفی می‌کند می‌پرسم: این برگه چیست؟ می‌گوید: اطلاعاتمان را گفتیم و مدارک را نشان دادیم. این برگه را دادند و گفتند باید بررسی شود و به شما خبر داده می‌شود که باید بمانیدیا برگردید.
برای پرسیدن شرایط سرشماری دفتر‌ها سراغ مسئول دفتر کفالت می‌روم. حاضر به گفتگو نیست و می‌گوید: هر نوع گفتگو باید از سمت اداره کل اتباع استان صورت بگیرد.
اداره کل امور اتباع و مهاجران خارجی وزارت کشور دو روز پیش در اطلاعیه‌ای خواسته بود که مهاجران جدید به دفتر‌های پیش خوان دولت مراجعه کنند. براساس تأکید اداره کل امور اتباع و مهاجران خارجی وزارت کشور، افرادی که در این طرح نام نویسی نکنند، هیچ گونه خدماتی به آن‌ها ارائه نمی‌شود و غیر مجاز تلقی می‌شوند.
وزیر کشور تأکید کرده بود که «پس از سرشماری، اتباع افغانستانی به نحو مناسب با مقتضیات ملی و منطقه‌ای کشور سامان دهی می‌شوند.»
نکته‌ای که در اطلاعیه اداره کل اتباع و مهاجران آمده، مراجعه اتباع افغانستانی به دفتر‌های پیش خوان دولت بود. برای اطلاع از کم وکیف روند سرشماری به چند دفتر پیش خوان در محدوده بولوار‌های طبرسی، شهید بابارستمی و هدایت مراجعه می‌کنیم. هر سه دفتر پاسخ مشابهی دارند؛ اینکه کار سرشماری اتباع را انجام نمی‌دهند.
موضوع را از اداره کل امور اتباع و مهاجرین خارجی خراسان رضوی جویا می‌شویم. مهدی واحدی، مدیر روابط عمومی این اداره کل، اگرچه جزئیات این طرح را نمی‌گوید، اما توضیح می‌دهد که بنا بوده است دفتر‌های پیش خوان ثبت نام اولیه را انجام دهند و سپس باقی امور در دفتر‌های کفالت، اشتغال و اقامت اتباع صورت بگیرد، اما در تصمیم جدید بنا شد از امروز همه کار‌ها در دفتر‌های کفالت انجام شود. همین باعث شده است که مراجعه به دفتر‌های کفالت بیشتر از قبل شود.
او تصریح می‌کند: در این مرحله از سرشماری به مهاجران و پناهندگان جدید برگه مهلت داری بین ۱ تا ۳ ماه داده می‌شود که حضورشان را در ایران رسمی می‌کند و بعد از آن باید ببینیم وزارت کشور چه تدبیر تازه‌ای برای این افراد خواهد داشت.
واحدی این اقدام را برای شناسایی اتباع قانونی بیان می‌کند و متعاقب آن می‌گوید: قطعا برای اتباعی که حضورشان در کشور غیر قانونی و غیرمجاز تلقی می‌شود، سخت گیری‌های متعددی اعمال می‌شود و هیچ گونه خدماتی نیز به آن‌ها ارائه نمی‌شود.