تکتم جاوید | شهرآرانیوز؛ شهری که حدود ۳۵۱ کیلومترمربع وسعت دارد و نزدیک به ۳ میلیون و ۲۰۰ هزار نفر جمعیت ثابت و میلیون‌ها نفر جمعیت زائر و مسافر. این شهر براساس آمار‌ها مساحتی بالغ بر ۶ هزار و ۴۰۵ هکتار فضای سبز دارد با ۶۸۸ پارک و ۵۹۰ پارک محلی. به بهانه روزی به نام گل و گیاه به جزئیات این فضا‌های سبز شهری پرداخته ایم.
به تفکیک از میزان فضای سبز مناطق سیزده گانه گفته ایم و البته پاسخ به این سؤال مهم که باوجود کم آبی در شهر وقتی از آبیاری می‌گوییم چه شیوه‌ای را برای آب رسانی به این حجم از پوشش گیاهی اعمال می‌کنیم.
حسین مختاری، مدیرعامل سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری مشهد، درباره یکی از نقاط قوت در فضای شهری به پارک‌های خطی و سبزراه‌ها اشاره می‌کند: پارک‌های خطی در امتداد طول خیابان، رودخانه، کانال یا به صورت نواری طراحی می‌شوند و معمولا دارای فضایی برای پیاده روی و دوچرخه سواری اند و با مناطق مسکونی و اداری مجاور ارتباط کافی برقرار می‌کنند.
وی با اشاره به اینکه مشهد دارای ۱۶۶ گذرگاه سبز به مساحت ۲۳۹ هکتار است، می‌افزاید: مواردی همچون کاهش آلودگی هوا، افزایش ارتباط انسان با طبیعت، ایجاد سبز راه‌ها و پیاده راه‌های پیوسته، زیباسازی و مناسب سازی محیط شهری از مزایای ایجاد این گذرگاه هاست.
مختاری با اشاره به اینکه گذرگاه سبز فکوری به عنوان بزرگ‌ترین پارک خطی به مساحت هفت و نیم هکتار از ابتدای میدان جوان تا تقاطع خیابان هاشمیه به مرحله اجرا رسیده، توضیحاتش را این گونه کامل می‌کند: اکنون پارک‌های خطی سرافرازان، نامجو، گل داوودی، واقع در دروی، امیرآباد، اقبال، حاشیه بزرگ راه آیت ا... هاشمی رفسنجانی و پارک خطی خیام در حال تکمیل و توسعه هستند.
وی با بیان اینکه وجود سبزراه‌ها در فضای شهری حیات اجتماعی ساکنان شهر را تحت تأثیر قرار می‌دهد، می‌گوید: تفاوت کارکرد‌های گذرگاه سبز در طول شبانه روز، فصول سال و امکان استفاده از آن از سوی گروه‌های سنی، جنسیتی و قومی مختلف با اهداف گوناگون در میزان حضور مردم در سبز راه‌ها مؤثر است؛ از این رو باید به این موضوع بیش از گذشته توجه شود.
«اصلاح الگوی کاشت و بهینه سازی مصرف آب با استفاده از گونه‌های با نیاز آبی کم در فضای سبز مشهد و درخت کاری‌های پراکنده به ویژه توسعه کمربند سبز شهر، اهم سیاست‌های مدیریت شهری در ایجاد فضا‌های سبز است.» مدیرعامل سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری مشهد این جمله را در پاسخ به اینکه سیاست مدیریت شهری برای ایجاد فضا‌های سبز چیست، بیان می‌کند و می‌گوید: سیاست‌های ایجاد فضای سبز در مدیریت شهری نسبت به گذشته تغییر کرده و طرح‌ها با درنظرگرفتن بحران کم آبی، اجرایی می‌شوند؛
در حال حاضر برای اصلاح الگوی کاشت با همکاری مراکز تحقیقاتی، دانشگاهی و تولیدکنندگان بخش خصوصی، حدود سیصد گونه گیاهی جدید مناسب فضای سبز مشهد در گروه‌های مختلف درخت، درختچه، گیاهان رونده، گیاهان گل دار و بوته‌ای و گیاهان پوششی شناسایی و معرفی شده اند که روند اضافه شدن آن‌ها به فضای سبز مشهد و تولید انبوه آن‌ها در حال انجام است.
وی می‌افزاید: برای مثال در توسعه کمربند سبز از گونه‌های کم نیاز و ترجیحا بومی نظیر سرو کوهی (ارس)، پسته وحشی، بنه، عناب، سنجد، بادامشک، سماق، توت، بلوط، زرشک وحشی، ارغوان، داغداغان و... که بومی استان و ایران هستند استفاده شده است.
مختاری در پایان یادآور می‌شود که در موازات اقدامات صورت گرفته و در راستای ایجاد منابع آبی پایدار اقداماتی از قبیل احداث تصفیه خانه‌های لوکال و به کارگیری از پساب قابل استفاده در آبیاری فضای سبز مشهد نیز صورت گرفته است.
ممکن نیست به توسعه فضای سبز شهری و ایجاد آن فکر کنیم، اما درباره نحوه آبیاری آن و استفاده نکردن از آب شرب، راه حلی نیافته باشیم. البته عبدا ... سلطان احمدی، معاون تأمین و توزیع منابع آبی سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری مشهد، با ذکر عددی خیالمان را راحت می‌کند که «بخش اعظم آبیاری بدون استفاده از آب شرب است» و ادامه می‌دهد: شهرداری مشهد در راستای جداسازی آب خام از آب شرب برای اجرای پروژه‌های متعدد خرد و کلان در شهر اقدام می‌کند و اکنون ۹۲ درصد از فضای سبز به صورت مکانیزه و نیمه مکانیزه آبیاری می‌شوند.
وی با تأکید بر اینکه تأمین و توزیع مناسب منابع آبی و استفاده حداکثری و بهینه از منابع آب موجود، از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است می‌گوید: تأمین آب فضا‌های سبز از طریق چاه‌های غیرقابل شرب و روان آب هاست و بخش محدودی نیز با استفاده از پساب تصفیه خانه‌ها صورت می‌گیرد.
وی تصریح می‌کند: بخش اعظم آب مصرفی فضا‌های سبز شهری که به انشعابات شهری متصل است، برای شرب و موارد بهداشتی بوستان‌ها اختصاص یافته است.
احمدی این را هم خاطرنشان می‌کند که تأمین آب از بند گلستان فقط برای بخشی از فضای سبز بوستان وکیل آباد اختصاص یافته و آن هم به صورت برداشت از قنات است و به طور مستقیم برداشتی از این سد وجود ندارد، مگر در مواقعی که این سد پرازآب باشد و مازاد آب سرریز آن در رودخانه چهل بازه جاری شود.
پوشش گیاهی استفاده شده در فضای سبز شهر مشهد شامل انواع درختان، درختچه ها، گل‌های دائمی و فصلی و بخش محدودی چمن است. معاون تأمین و توزیع منابع آبی سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری مشهد در ادامه یادآور می‌شود: برای کاهش تبخیر آب و صرفه جویی در مصرف آن، آبیاری فضای سبز در ساعت‌های خنکی هوا و در شب بین ساعات ۱۷ عصر تا ۹ صبح انجام می‌شود. درعین حال در محل‌هایی که تأمین آب در زمان‌های اشاره شده امکان پذیر نیست، آبیاری خارج از این زمان انجام می‌شود.