محمد کاملان | شهرآرانیوز؛ مجموع بافت تاریخی مشهد، آن طور که میراث فرهنگی می‌گوید فقط یک‌دهم مساحت شهر و چیزی در حدود ۳۳۸ هکتار است؛ بافتی که البته از یک دهه پیش تا امروز بخش زیادی از آن و خانه‌های تاریخی و ارزشمندی که در آن وجود داشته در طرح‌های توسعه‌ای شهر از بین رفته است و فقط تعداد معدودی از خانه‌های تاریخی در این بافت باقی مانده‌اند. اما نکته نگران کننده این جاست که همان‌ها هم به‌دلیل اهمال کاری مالکان و مرمت نشدن در طی این سال‌ها، به حالت مخروبه درآمده اند و تا تخریب فاصله زیادی ندارند و نیاز جدی به رسیدگی دارند.
از اولین روز تشکیل سازمان بازآفرینی در شهرداری مشهد، آفرینش دوباره فضا‌ها و بافت‌های تاریخی به‌عنوان یکی از وظایف و اولویت‌های این سازمان تعیین شد و چندی بعد هم شورای شهر در مصوبه‌ای مشوق‌هایی برای مرمت و بازسازی و بازپیرایی خانه‌های تاریخی و واجد ارزش درنظر گرفت؛ مشوق‌هایی که به نظر می‌آید برای جلب نظر مالکان این بنا‌ها برای حفظ آن‌ها چندان کافی نیست و به‌همین‌دلیل هم رئیس کمیسیون معماری و شهرسازی می‌گوید قرار است مصوبه قبلی شورا در این کمیسیون دوباره بررسی و مشوق‌های جدیدتری به آن اضافه شود.
شورای اسلامی شهر مشهد تیرماه ۱۳۹۹ برای حفظ و بازسازی و نگهداری بنا‌های تاریخی گام مثبتی برداشت و بسته تشویقی تسهیلگری احیا و مرمت آثار تاریخی و بنا‌های واجد ارزش شهر مشهد در محلات تاریخی را تصویب کرد. براساس این مصوبه علاوه تشکیل کمیته بازآفرینی بافت‌ها و ابنیه تاریخی در مدیریت شهری برای شناسایی و اعطای مشوق به بنا‌های واجد ارزش و تاریخی، شهرداری مکلف کرد. به‌منظور احیا، مرمت و بهره‌برداری فعال از بافت‌ها، محور‌ها و ابنیه تاریخی مشهد، مبلغ ۱۰۰ میلیارد ریال در ردیف بودجه سالانه خود برای پرداخت مابه‌التفاوت سود تسهیلات بانکی با تسهیلات قرض‌الحسنه (مازاد بر ۴% و تا سقف ۱۸%) مطابق نرخ مصوب بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به مالکان و سرمایه‌گذاران مربوط پرداخت کند.
باوجود اینکه چیزی نزدیک به دو سال از تصویب این مصوبه می‌گذرد، به نظر می‌رسد که مشوق‌های پیش‌بینی‌شده در آن انگیزه کافی برای مالکان خانه‌های تاریخی شهر ایجاد نمی‌کند تا بناهایشان را حفظ و بازسازی کنند. به‌همین‌دلیل هم رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای ششم از بازنگری دوباره این مصوبه و توسعه مشوق‌ها خبر داد و گفت: هویت هر شهر مبتنی بر بنا‌های با قدمت و واجد ارزش و پهنه‌های تاریخی است و نیاز داریم که این بنا‌ها حفظ شود و شورای شهر باید مشوق‌هایی ایجاد کند که مالکان این بنا‌ها انگیزه احیا و بازسازی آن را داشته باشند.
حمید ضمیری با تأکید بر اهمیت توسعه مشوق‌ها برای حفظ و بازسازی خانه‌های تاریخی در مشهد افزود: پیش از این مشوق‌هایی به تصویب شورا رسیده است، اما به نظر من مواردی که در آن مصوبه پیش‌بینی شده است کافی نیست و انگیزه لازم را برای مالکان ایجاد نمی‌کند و مشوق‌هایی که برای خانه‌های واجد ارزش تاریخی تصویب می‌شود باید توسعه پیدا کند. وی در ادامه تصریح کرد: شورای شهر لازم است به مالکان بنا‌های تاریخی انگیزه کافی برای حفظ و بازسازی ملکشان بدهد تا با همراهی و کمک شورا و تسهیلاتی که بانک‌ها به آن‌ها می‌دهند برای احیا، بازسازی و بازپیرایی خانه‌های تاریخی اقدام کنند.
رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر با اشاره به لزوم برنامه‌ریزی برای فعال شدن بنا‌های تاریخی در زمینه‌های مختلف ادامه داد: به‌جز حفظ و بازسازی بنا‌های تاریخی، فعال کردن آن‌ها مهم است. این خانه‌ها می‌توانند در زمینه گردشگری به‌خوبی فعال شوند و در جذب گردشگر به شکلی کاملا مؤثر عمل کنند که به دنبال آن ایجاد اشتغال خوبی هم اتفاق می‌افتد.
ضمیری در ادامه از بازنگری مجدد مصوبه بسته تشویقی تسهیلگری احیا و مرمت آثار تاریخی و بنا‌های واجد ارزش و توسعه مشوق‌های پیش‌بینی‌شده در این مصوبه خبر داد و گفت: یکی از کار‌هایی ضروری، توسعه مشوق‌ها برای حفظ خانه‌های تاریخی است. ما در کمیسیون معماری و شهرسازی بنا داریم مصوبه قبلی را برای بازنگری در کمیسیون مطرح کنیم و تا جایی که امکان دارد مشوق‌های جدیدی را به لایحه قبلی اضافه کنیم؛ چون برخی از بند‌های مصوبه سابق شورا، مشوق لازم را برای مالک ایجاد نمی‌کند تا بنا را حفظ و بازسازی کند.