از رسوم خراسانی «شب چلّگی» تازه داماد‌ها چه می‌دانیم؟

به گزارش شهرآرانیوز؛ در همین خصوص یک پژوهشگر بومی منطقه ترشیز عنوان کرد: شب اول دی‌ماه، اولین شب آغاز چله بزرگ زمستان است و تا دهم بهمن به مدت چهل روز ادامه دارد. در این نخستین شبی که در آن مردم فصل پاییز را پشت سر گذاشته و می‌خواهند با فصل سرد زمستان روبرو شوند مردم کاشمر و اکثر روستا‌های آن آداب و رسومی دارند که خوشبختانه هنوز این آداب و رسوم کم و بیش به اجرا در می‌آید.

وی ادامه داد: مردم کاشمر عقیده دارند هر یک از میوه‌ها، خواص مخصوص دارند و هر نوع میوه‎ای که در شب چله بخورند خواص و فایده آن تا سال آینده همان وقت در بدن آن‌ها خواهد ماند و آن‌ها را از گزند بسیاری از حشرات و جانوران و حتی بعضی بیماری‌ها نیز حفظ خواهد کرد.

این پژوهشگر بومی منطقه ترشیز اظهار کرد: در روستا‌ها از میان انواع میوه‎ها، هندوانه بیش از میوه‌های دیگر مورد توجه است، قبل از اینکه فصل این میوه تمام شود، روستاییان چند هندوانه بالای کاه می‌گذاشتند تا سالم بماند و یا اینکه در تور کرده و از سقف اتاق یا زیر زمین برای شب چله آویزان می‌کردند.

وی گفت: کاشمری‎ها برای هندوانه خواص زیادی ذکر می‌کنند و عقیده دارند هندوانه گرمی مغز و سوزندگی جگر را دفع می‌کند و عقیده دارند هر کس در شب چله هندوانه بخورد، جگرش لک بر نمی‌دارد و در تابستان سال بعد گرما در او تاثیر نخواهد کرد و اگر کرم روده داشته باشد، کرم روده دفع خواهد گردید.

خلیلی اظهار کرد: از میوه‌های دیگر شب چله انار، گلابی، به و هویچ است، مردم منطقه اعتقاد دارند هر کس این میوه‌ها را در شب چله بخورد از نیش عقرب و زنبور در امان خواهد ماند، همچنین هر کس در شب چله انگور بخورد، گرمازده نخواهد شد و اگر حلوا ارده بخورد درد چشم نمی‌گیرد، اگر سیر ترشی بخورد تا سال آینده درد مفاصل نخواهد گرفت.

وی همچنین بیان کرد: در روستا‌های کاشمر مرسوم بود در روز آخر آذر که شب آن چله است، از سوی خانواده داماد برای نامزدش خوانچه ببرند، این گونه که هفت سینی آماده می‎کردند، هفت پارچه الوان در یک سینی، هندوانه، یکی سیب قرمز، یکی گلابی، یکی انار، یکی هم برنج و گوشت یکی دیگر لباس از قبیل پارچه پیراهن، چادر، گردنبند یا انگشتری طلا، این هفت سینی را هفت نفر بر روی سر گذاشته و به خانه عروس می‎بردند.

این پژوهشگر بومی منطقه ترشیز افزود: جلو درب منزل عروس اسپند دود می‎کردند و به هر نفر که سینی برداشته بود، یک عدد دستمال که خود عروس بافته بود با یک جفت جوراب می‌دادند و در یکی از این سینی‌ها یک دست لباس برای داماد گذاشته و به خانه داماد می‌فرستادند و داماد، پدر، مادر، خواهر و برادرانش را دعوت می‌کردند که شب چله برای شام به خانه عروس بیایند که از طرف خانواده داماد نیز پذیرفته شده و می‌آمدند.

وی مطرح کرد: روستاییان کاشمر همان طور که به پیشواز ماه محرم و رمضان و عید نوروز می‌روند به استقبال زمستان نیز می‌روند، پشت بام‌های اتاق و آغل و طویله گوسفند و گاو را گل اندود می‌کنند که در کاشمر به گل اندود کردن "کاه گِل" می‌گویند.

خلیلی ادامه داد: بردن گندم و جو به آسیاب و آرد کردن آن‌ها برای زمستان خود و دام‌ها، آوردن کاه و علوفه یونجه برای دام‌ها و ذخیره علوفه برای زمستان به خصوص در روز‌های بارانی و برفی، خریداری زغال و نفت برای کرسی و چراغ، آوردن کُنده، شاخه و بوته برای پخت نان و گرم شدن، رفتن به شهر و خریداری قند، چای، کبریت، روغن و لباس گرم و کفش و کلاه، کشتن گوسفند‌های پرواری و قرمه کردن گوشت آن‌ها برای زمستان، آماده کردن طویله و آغل برای دام‌ها از دیگر کار‌هایی است که برای استقبال از زمستان انجام می‎دادند.

وی عنوان کرد: جوانان و نوجوانان و حتی مردها، چون روز‌ها کوتاه و سرد است و شب‌ها بلند، به صورت دسته جمعی با هم قرار می‌گذارند که هر شب به خانه یکی بروند و به هر خانه که رفتند به طور معمول بزرگ خانواده پدر یا پدربزرگ نیز حضور دارد.

خلیلی افزود: شب نشینی شب چله مردم کاشمر نیز با نی‌نوازی و دوبیتی خوانی همراه است، بدین ترتیب که اگر کسی نواختن نی را بلد بود می‌زد و شخص خوش صدای مجلس نیز دوبیتی می‌خواند که به این خواندن، کله فریادی هم می‌گفتند.

وی گفت: در کاشمر نیز قرائت دیوان حافظ، طوفان کربلا، مختارنامه، امیر ارسلان، امیر حمزه، و یوسف و زلیخا رونق داشت، آغاز کتابخوانی اگرچه در شب چله بود، اما در ادامه آن در شب‌های بعد بخشی از شب نشینی مردم را به خود اختصاص می‌داد.

 

منبع: ایسنا