آمار‌ها نشان می‌دهد میزان زادوولد در مشهد طی ۴ سال ۱۲/۴ درصد کاهش یافته است
مهدی عسکری - درست است که برخی افراد تلاش می‌کنند به خبر منتشر‌شده بی‌تفاوت باشند، اما ماجرا عجیب و قابل‌تأمل است. طبق گزارش کمیته پایش سیاست‌های جمعیتی، سال۹۸ رکورددار کمترین میزان زادوولد کشور در ۵۰سال گذشته است. ششم آذر امسال بود که شورای عالی انقلاب فرهنگی، طی گزارشی اعلام کرد: «در سال۱۳۹۸ نرخ زاد و ولد با ۱۴.۵تولد به‌ازای هر هزار نفر جمعیت کشور به کمترین حد خود در ۵۰سال گذشته خواهد رسید.» در این گزارش همچنین قید شد که از سال ۱۳۸۰ تا سال۱۳۹۴ در کشور، میزان موالید افزایش داشت، اما پس‌از سال۱۳۹۴ به‌علت خالی‌شدن توان درونی جمعیت، تعداد تولد‌ها با شیب تقریبا تندی شروع به کاهش کرد.
مقایسه آمار‌ها نشان می‌دهد در سال۱۳۹۷ میزان تولد‌ها در کشور نسبت‌به سال۹۶ با کاهش بیش از ۸درصدی مواجه شد که این آمار در ۲ دهه اخیر بی‌سابقه بوده است. همین بررسی‌ها بر‌طبق آمار درج‌شده در سازمان ثبت احوال کشور نشان می‌دهد در شش‌ماهه اول سال۱۳۹۸ نسبت‌به شش‌ماهه اول سال۱۳۹۷ این میزان با ۱۳درصد کاهش مواجه شده است؛ یعنی حدود ۹۲ هزار تولد کمتر و باز بر‌طبق همین آمار، تخمین زده می‌شود در پایان امسال، میزان تولد کشور به رقم یک‌میلیون و ۲۰۵هزار و ۹۵۴تولد برسد که کاهش بی‌سابقه‌ای نسبت‌به سال‌های گذشته را نشان می‌دهد.
بررسی‌های آماری میان تعداد تولد‌های سال۱۳۹۷ و در مقایسه با سال۱۳۹۴ نشان‌دهنده کاهش ۲۰۳هزار و ۷۱۰نفری موالید است. طبق برآورد‌های انجام‌شده بر‌مبنای نتایج سرشماری، جمعیت ایران در پایان نیمه اول امسال به ۸۲میلیون و ۷۷۶هزار و ۲۷۰نفر رسیده است و این نشان می‌دهد مطابق نتایج سرشماری، نرخ رشد جمعیت ایران از ۲۴/۱ درصد در سال۱۳۹۰ به ۹۲/۱ درصد در سال۱۳۹۵ رسید، نرخی که امسال به حدود یک‌درصد رسیده است و پیش‌بینی می‌شود در سال‌های آینده با کاهش بیشتری نیز رو‌به‌رو شود.
همچنین طبق خبر منتشر شده از سوی مرکز خبر شورای عالی انقلاب فرهنگی، تعداد تولد‌های سال ۷۹۳۱ در مقایسه با سال ۴۹۳۱ نشان دهنده کاهش ۰۱۷۳۰۲ نفری است. همچنین، میزان موالید از حدود ۰۲ در هر هزار نفر جمعیت در سال ۴۹۳۱ با کاهشی محسوس به ۷/ ۶۱ در هر هزار نفر جمعیت در سال ۷۹۳۱ رسیده که این مسئله حکایت از کاهش ۵/ ۶۱ درصدی میزان زاد و ولد طی ۴ سال یاد شده دارد و تخمین زده می‌شود در سال ۸۹۳۱ نرخ زاد و ولد با ۵/ ۴۱ تولد به ازای هر هزار نفر جمعیت به کمترین حد خود در طی ۰۵ سال گذشته رسیده باشد.
کاهش ۱۲/۴ درصدی تولد مشهدی‌ها
اگر وضعیت مشهد را طی مدت ۴سال اخیر بررسی کنیم، می‌بینیم وضعیت و میزان زادوولد در مشهد نیز متأثر از آمار‌های ثبت‌شده ملی است. بررسی داده‌های آماری نشان می‌دهد از سال۹۴ تا سال۹۷، رشد جمعیت مشهد با کاهش محسوسی رو‌به‌رو بوده است یعنی ۸۳ هزارو ۲۶۳ تولد در پایان سال۹۴ و ۷۲ هزارو ۹۷۳ تولد در پایان سال۹۷ و به عبارتی ۱۰ هزارو ۲۹۰ تولد کمتر یا ۱۲.۴درصد کاهش تولد طی ۴ سال.
این آمار البته برای هشت‌ماه اول امسال و مقایسه آن با زمان مشابه سال گذشته نیز نگران‌کننده است. ۴۴ هزارو ۲۰۵ تولد از ابتدا تا پایان آبان امسال و ۵۰ هزارو ۴۶۰ تولد از ابتدا تا پایان آبان سال ۹۷ به ثبت رسیده است و این یعنی ۶۲۵۵تولد کمتر یا کاهش ۱۲ درصدی تولد در هشت‌ماهه امسال و در مقایسه با سال گذشته.
اگر میزان ازدواج را فقط در ۴ سال اخیر که جمعیت مشهد سال‌به‌سال با رشد منفی مواجه بوده است بررسی کنیم، به رابطه مستقیمی از کاهش تعداد ازدواج در همین سال‌ها نیز می‌رسیم یعنی ۳۰ هزارو ۵۶۵ ازدواج برای سال۹۴ و ۲۳ هزارو ۵۶۷ ازدواج برای سال۹۷ و به‌عبارتی ۶۹۹۸ازدواج کمتر یا ۹/۲۲ درصد ازدواج کمتر طی ۴ سال. بد نیست به آمار فوت در همین ۴سال بحرانی مشهد نگاهی بیندازیم. آمار فوتی‌ها در سال۹۴، ۱۴ هزارو ۹۲۸ نفر و در سال۹۷، ۱۵ هزارو ۳۷۳ نفر بوده است و به‌عبارتی ۴۴۵ فوت بیشتر یا افزایش ۲.۸ درصدی آمار فوت در ۴ سال اخیر.
همه آمار‌ها به ضرر رشد جمعیت
حالا این ۳ شاخص آمار حیاتی مشهد را مرور کنیم. طی ۴سال اخیر، میزان تولد در مشهد ۱۲.۴درصد و ازدواج ۲۲.۹درصد کاهش داشته و آمار فوتی‌ها نیز با رشد ۲.۸درصدی مواجه بوده است. در هشت‌ماهه ابتدای امسال نیز شاهد کاهش ۱۲ درصدی در آمار زادوولد در مشهد بوده‌ایم. همه این موارد نشان می‌دهد که جمعیت مشهد رو به پیری بیشتر است و این زنگ خطر و هشداری است تا لااقل مشهد از موج گسترده کاهش میزان زادوولد در کشور فاصله بگیرد. حال بهتر است آنچه را باعث کاهش انگیزه فرزندآوری در کشور و به‌تَبَع آن مشهد می‌شود، مرور کنیم.
منتفی‌شدن افزایش زمان مرخصی زایمان
اوایل مرداد امسال بود که محمدحسن زدا، قائم‌مقام سازمان تأمین اجتماعی، به‌طور تلویحی لغو مرخصی نُه‌ماهه بارداری را اعلام کرد: «بار مالی مربوط برای افزایش مرخصی از ۶ ماه به ۹ماه در سال۹۸ حدود ۳۶۰میلیاردتومان بود که تاکنون تأمین نشده است. طبق قانون برنامه ششم توسعه و قوانین دیگر تا‌زمانی‌که بیمه‌ها تأمین مالی نکرده باشند، نمی‌توانند قانونی را اجرا کنند. فعلا ناچاریم همان ۶ ماه مرخصی را بپذیریم و غرامت آن را بپردازیم.» شاید یکی از اولین گله‌های زنان کارمند از رویه موجود و بیم از بارداری یا بارداری مجدد نیز همین مسئله باشد. خیلی ساده و بدون شرح و بسط دادن، می‌توان به موارد بازدارنده فوق، هزینه‌های ۵ و ۸ میلیونی زایمان طبیعی و سزارین و هزینه‌های ۳.۵میلیونی پیش از زایمان در بیمارستان‌های بخش خصوصی را نیز اضافه کرد.