فرصت و تهدید رشد جمعیت سالمند در مسن‌ترین شهر خراسان رضوی

به گزارش شهرآرانیوز؛ براساس تعریف سازمان بهداشت جهانی، سالمندی به معنای عبور فرد از مرز ۶۰ سالگی است که بخشی از روند طبیعی زندگی انسان محسوب می‌شود و نیاز‌های خاص جسمی، روحی و مراقبت‌های ویژه دارد.

از سوی دیگر سالمندی دوران پختگی و ورزیدگی است و سالمندان، ارزش‌های با تجربه خانواده و جامعه هستند.

در فرهنگ اسلامی و ایرانی، پیر شدن و سالمندی مرحله‌ای موثر و گرانقدر در زندگی به شمار می‌رود.

در کشور‌های پیشرفته و در حال رشد به دلیل عواملی از قبیل افزایش امید به زندگی و کاهش موالید، سالمندی و پیری جمعیت در حال افزایش است و علاوه بر آن بهبود شاخص و فاکتور‌های سلامتی، تغذیه و مراقبت‌های صحیح پزشکی و ارتقای خدمات درمانی موجب افزایش طول عمر بشر شده است.

سالمندی به عنوان یک پدیده اجتماعی می‌تواند به عنوان فرصت یا تهدید جامعه را درگیر کند و آگاهی و شناخت کامل از ظرفیت‌های سالمندی می‌تواند آن را به فرصتی عظیم مبدل کند و در این مسیر سالمندی پویا یا سالمندی فعال می‌تواند محور اصلی برنامه‌ریزی‌های مرتبط با این قشر قرار گیرد.

در این میان افزایش جمعیت سالمندان در گناباد به دغدغه مهم مسوولان تبدیل شده است به طوری که به گفته رییس اداره بهزیستی گناباد ۱۲.۳۰ درصد جمعیت بیش از ۹۰ هزار نفری گناباد را سالمندان تشکیل می‌دهند و این شهرستان دومین شهرستان سالمند کشور به شمار می‌رود.

افزایش پیری جمعیت گناباد علاوه بر تاثیر منفی در روند توسعه موجب افزایش هزینه‌ها و خدمات تامین اجتماعی می‌شود، چون سرانه خدمات در جمعیت سالخورده به مراتب بیشتر از جمعیت جوان است.
از سوی دیگر بیشترین افزایش جمعیت و زاد و ولد گناباد مربوط به مناطق کمتر توسعه یافته و اقشار آسیب پذیر این شهرستان است که این امر موجب افزایش مشکلات اقتصادی این خانوار‌ها و لزوم حمایت‌های اقتصادی از آن‌ها می‌شود.

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی گناباد گفت: با توجه به افزایش جمعیت سالمند در این شهرستان وحدت در ارایه خدمات به این قشر ضروری است.

دکتر علی محمدپور افزود: موازی کاری و جزیره‌ای عمل کردن نهادها، دستگاه‌های اجرایی و بخش‌های مرتبط با خدمات به سالمندان از مشکلات مهم به شمار می‌رود و باید با تجمیع و سازماندهی ظرفیت‌های موجود بانک اطلاعات جامع برای برنامه‌ریزی میان مدت و بلند مدت برای خدمات رسانی مطلوب به سالمندان ایجاد شود.

وی ادامه داد: در بانک اطلاعاتی جامع در قالب سامانه مشخص باید اولویت‌ها متناسب با مسائل و مشکلات و وضعیت اقتصادی خانوار و توانمندی‌های این بخش طبقه بندی شده و متناسب با آن‌ها برنامه ریزی جامع و خدمات رسانی نمود.

رییس دانشکده پرستاری دانشگاه علوم پزشکی گناباد افزود: باید در ساخت و ساز‌های محیط شهری و اماکن عمومی، بوستان‌ها و مساجد و حتی منازلی که دارای سالمند هستند به مساله رفت و آمد این قشر توجه داشت، زیرا هم اکنون در بیشتر منازل، سالمندان برای تردد با مشکلاتی مواجه هستند.

وی اظهار داشت: دانشگاه علوم پزشکی گناباد در قالب طرح‌های تحقیقاتی به این مساله توجه دارد و رشته کارشناسی ارشد پرستاری سالمندی از چند سال گذشته در این دانشگاه دایر شده و دکتری تخصصی این رشته نیز در آینده نزدیک در این دانشگاه راه‌اندازی می‌شود.

معاون پژوهشی دانشکده پرستاری دانشگاه علوم پزشکی گناباد هم حساس سازی و آگاه سازی جامعه در زمینه سالمندان را مهم دانست و گفت: به رغم افزایش جمعیت سالمند در گناباد مسوولان ذیربط توجه لازم و کافی به اکرام سالمندان در برنامه‌ریزی‌ها و همایش‌های خود ندارند و برنامه فرهنگی در این خصوص نیز تاکنون اجرا نشده است.

دکتر لیلا صادق مقدم افزود: تکریم خانواده‌هایی که از سالمندان مراقبت می‌کنند باید در دستور کار قرار گیرد و برنامه ریزی لازم در این خصوص انجام شود.

رییس مرکز تحقیقات توسعه اجتماعی و ارتقای سلامت دانشگاه علوم پزشکی گناباد نیز از آمادگی این مرکز برای برگزاری دوره‌های آموزشی سالمندیاری در این شهرستان خبر داد.

دکتر رضا اسماعیلی گفت: دانشگاه علوم پزشکی گناباد با هدف ارائه خدمات مطلوب به سالمندان و تکریم این قشر، جلسات هم اندیشی خدمات سالمندی را در طول سال برگزار می‌کند.

رییس اداره بهزیستی گناباد نیز گفت: افزایش جمعیت سالمندان و گسترش شکاف بین نسلی در این شهرستان به یک دغدغه مهم تبدیل شده است.

علی آراسته افزود: به خاطر تداوم پدیده خشکسالی و پیامد‌های اجتماعی و اقتصادی آن مهاجرت از این شهرستان به دیگر نقاط استان خراسان رضوی و شهر‌های دیگر کشور افزایش یافته و تعداد سالمندان گناباد طی سال‌های اخیر بسیار زیاد شده است.
وی ادامه داد: خانواده و بستگان بیشتر سالمندان گناباد در دیگر نقاط کشور ساکن هستند، اما این قشر به دلیل تعصب و علاقه به زادگاهشان در این شهرستان مانده‌اند لذا باید نسبت به مراقبت و تامین نیاز‌های آنان توجه بیشتر شود.
آراسته گفت: مشکل مهم سالمندان خلاء روحی و عاطفی است که آن‌ها را به حاشیه رانده بنابراین باید بیشتر در کانون خانواده با محوریت فرزندان و متناسب با فرهنگ و آداب و رسوم خاص خود نگهداری و مورد توجه قرار گیرند.

وی افزود: بر این اساس توجه به مسائل و مشکلات قشر سالمند به ویژه در عرصه‌های فرهنگی و اجتماعی باید در اولویت توجه مسوولان باشد.

وی ادامه داد: با وجود تعداد زیاد سالمندان در گناباد به دلیل نبود زیرساخت‌های لازم فقط یک مرکز نگهداری سالمندان در این شهرستان فعال است که عنایت بیشتر مسوولان نسبت به رفع این مشکل ضروری است.

آراسته افزود: کاهش مشکلات سالمندان از جمله افراد تحت مراقبت در مراکز نگهداری زیرپوشش بهزیستی با جلب همکاری خیران و مسوولان دستگاه‌های اجرایی مهمترین رویکرد اداره بهزیستی گناباد است و با هدف ساماندهی فعالیت‌های فرهنگی و ورزشی این قشر بنیاد فرزانگان گناباد راه‌اندازی شده است.

معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی فرماندار گناباد نیز گفت: با توجه به تعداد زیاد سالمندان در این شهرستان، استفاده از ظرفیت خیران برای حمایت از آنان ضروری است.

قاسمعلی طالبی افزود: با توجه به اینکه این شهرستان از مناطق دارای جمعیت زیاد سالمند نسبت به میزان متوسط آن است باید از ظرفیت خیران برای کمک و حمایت از سالمندان استفاده کرد.

وی تدوین برنامه کوتاه مدت و بلند مدت عملیاتی برای جهت دهی خدمات مسوولان و دستگاه‌های اجرایی ذیربط برای ارایه خدمات به سالمندان و حمایت از این قشر را ضروری دانست و اظهار داشت: باید با برنامه‌ریزی عملیاتی برای سال آینده و در افق برنامه پنج ساله سطح کیفی خدمات به سالمندان افزایش یابد.

وی همچنین خواستار تدوین آمار دقیق جمعیت سالمندان گناباد توسط دانشگاه علوم پزشکی با همکاری سایر دستگاه‌های اجرایی برای برنامه‌ریزی بهتر در زمینه خدمات‌رسانی به این قشر شد.

طالبی ادامه داد: باید با اقداماتی نظیر استفاده از تجارب سالمندان به عنوان مشاوران و فرهیختگان بخش‌های گوناگون، احساس تعلق خاطر و عزت نفس را در این قشر افزایش داد.

وی گفت: با عنایت به وضعیت جسمانی سالمندان، فرهنگ سازی و توجه به تغذیه سالم این قشر بسیار مهم است و اقدامات حمایتی در این زمینه ضروری است.

امام جمعه گناباد گفت: کمبود فرصت‌های شغلی در مناطق شهری و روستایی موجب تشدید مهاجرت از این شهرستان به دیگر نقاط کشور و افزایش جمعیت سالمندان آن شده است.

حجت الاسلام حسن صادقی نسب افزود: با توجه به استمرار معضل خشکسالی و کمبود فرصت‌های شغلی در این شهرستان بسیاری از جمعیت جوان جویای کار به شهر‌های بزرگ مهاجرت کرده‌اند و هم اکنون گناباد به نسبت جمعیت خود از پیرترین شهر‌های کشور به شمار می‌رود.

وی ادامه داد: افزایش مهاجرت از شهر‌های کوچک مانند گناباد به شهر‌های بزرگ موجب تشدید مسائل و مشکلات حاشیه نشینی و آسیب‌های اجتماعی در آن‌ها می‌شود لذا هر اندازه مسوولان مربوطه به توسعه و عمران و اشتغال شهر‌های کوجک بیشتر توجه داشته باشند، معضل حاشیه نشینی و تنگنا‌های شهرستان‌های بزرگ کاهش می‌یابد.

وی گفت: ایجاد زیرساخت‌ها و اجرای طرح‌های توسعه‌ای به تنهایی در ماندگاری جمعیت در گناباد موثر نیست و مسوولان باید در کنار آن‌ها با ایجاد اشتغال مولد و پایدار زمینه ماندگاری جمعیت را به خصوص در مناطق روستایی فراهم کنند.

امام جمعه گناباد افزود: اگر شغل کافی وجود داشته باشد سالمندان در کنار فرزندان خود راحت‌تر زندگی می‌کنند لذا باید با اجرای طرح‌هایی نظیر مثلث توسعه اقتصادی و تحقق اهداف و برنامه‌های معین‌های اقتصادی، راه‌اندازی واحد‌های تولیدی نیمه تمام، دارای مشکل و جدید و افزایش فرصت‌های شغلی ضمن افزایش ماندگاری جمعیت، معضلات اجتماعی و اقتصادی را کاهش داد.

شهرستان ۹۰ هزار نفری گناباد در ۲۸۷ کیلومتری جنوب مشهد واقع است.