به گزارش شهرآرانیوز؛ مردم افغانستان در دو دهه گذشته تجربیات تازه‌ای در عرصه‌های مختلف داشتند. فرصتی که به‌واسطه ایجاد یک دموکراسی نوپا در این کشور ایجاد شده بود.
هرچند که با سقوط دولت اشرف غنی و بازگشت طالبان به قدرت با آن کیفیتی که همه می‌دانیم، این فرصت نو از مردم افغانستان گرفته شد و حالا این مردم که تجربه روزهای آزادی بیان، آزادی مطبوعات و مواردی ازین دست را در حافظه دارند، در قفسی به نام طالبان دربند مانده‌اند.
در سال‌های ۲۰۰۱ تا ۲۰۲۱ در افغانستان فرصتی فراهم شد تا مردم بتوانند فضای باز فرهنگی را تجربه کنند و در این بین یکی از عرصه‌هایی که فرصت رشد و نمو پیدا کرد، عرصه چاپ و نشر کتاب بود.
در این سال‌ها در کنار آنکه ناشران کهنه‌کار جانی تازه گرفتند، ناشران جوان هم جرئت کردند وارد بازار نشر شوند و این باعث رونقی بی‌سابقه در بازار کتاب افغانستان شد. رونقی که به کتاب‌های چاپ افغانستان محدود نبود و در واقع بازار کتاب افغانستان فرصتی برای ناشران ایرانی بود تا آخرین کتاب‌های خود را در اختیار مخاطب تشنه افغانستانی قرار دهند.
تقاضای مخاطب افغانستانی عرضه کتاب‌های ناشران ایرانی را به بازار کتاب افغانستان افزایش داد و در واقع فرصتی مهم و بی‌مانند را برای انتقال تجربه فرهنگی میان این دو همسایه هم‌زبان فراهم کرد.
حالا با بازگشت دوباره طالبان به قدرت در افغانستان، بهار باشکوه کتاب و کتاب‌خوانی در افغانستان به خزان رسیده و سرمای برف کسادی بر بازار کتاب بر تن رنجور ناشران نشسته است.
افزایش بیکاری، فقر و ناامیدی در جامعه امروز افغانستان سبب شده است که مردم نه پولی برای خرید کتاب داشته باشند، نه انگیزه‌ای برای خواندن آن.
ناشران و کتاب‌فروشان در کابل از نبود بازار و رکود در کارشان شکایت دارند. به‌گفته آنان پس از سقوط جمهوریت با ورشکستگی روبه‌رو شده‌اند.
در چند ماه گذشته درب کتاب‌فروشی‌های زیادی در شهر کابل و استان‌های افغانستان بسته شده است.
«عبدالوهاب واعظی» تنها کتاب‌فروش افغانستانی در مشهد است که سال‌ها‌ست در گوشه‌ای از پاساژ مهتاب در کتاب‌فروشی «هیواد» فرصتی برای نزدیکی هر‌چه بیشتر مردم افغانستان و مردم ایران ایجاد کرده و در واقع کتاب‌فروشی او محلی برای تعامل ایرانی‌ها و افغانستانی‌هاست.
واعظی که خودش در این سال‌ها نقش یک پُل ارتباطی میان ناشران ایرانی و کتاب‌فروش‌های افغانستانی را بازی کرده است، خبرهای خوبی از بازار کتاب در افغانستان ندارد. او در گفت‌وگو با شهرآرانیوز می‌گوید: «با روی‌کار‌آمدن دوباره طالبان در افغانستان دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی تقریبا نیمه‌تعطیل هستند و این روی فروش کتاب تأثیر زیادی گذاشته است. همکارانی که در کابل، هرات و دیگر شهرهای افغانستان هستند، از این موضوع شکایت دارند. آن‌ها می‌گویند بازار خوابیده است.»
او با اشاره به اینکه بخش عمده‌ای از کتاب‌های موجود در بازار افغانستان از طریق ایران تأمین می‌شد، خاطرنشان کرد: «حالا تقاضا از طرف همکاران ما در افغانستان به صفر رسیده است و آن‌ها می‌گویند که کتاب‌های ما در انبار مانده و هیچ تقاضایی برای خرید کتاب وجود ندارد. این موضوع روی صادرات هم تأثیر خود را می‌گذارد. الان موردی مگر کسی کتابی بخواهد که ما بفرستیم.»
مدیر انتشار بدخشان تصریح کرد: «ادامه این روند نوید‌بخش روزهای خوبی برای آینده بازار کتاب در افغانستان نیست.»
واعظی ادامه داد: «من دو ناشر در کابل می‌شناختم که هم‌زمان با سقوط کابل کتاب‌هایی را چاپ کرده بودند. آن‌ها می‌گویند نتوانسته‌اند این کتاب‌ها را بفروشند و همه تیراژ چاپ‌شده روی دستشان مانده است.»
او در ادامه خاطرنشان کرد: «اوضاع امروز افغانستان برای همه مردم چه آن‌هایی که در داخل کشور هستند و چه آن‌ها که در مهاجرت به سر می‌برند، ناگوار است. ما همه نگران آینده هستیم. قشر کتاب‌فروش و ناشر امروز برای گذران زندگی با مشکل مواجه شده‌اند. یکی از دوستان ما تعریف می‌کرد که شرایط پیش‌آمده باعث شده است کتابخانه‌های شخصی زیادی در افغانستان به فروش گذاشته شوند. اما مردم قدرت خرید این کتاب‌ها را ندارند. شنیدن این خبر برای من خیلی ناگوار بود.»
قاسم فرزام، یکی از ناشران جوان کابل که در سال‌های گذشته حضور تأثیرگذاری در بازار کتاب افغانستان داشته است، درباره وضعیت بازار کتاب به تلویزیون آمو گفته است: «بعد از سقوط جمهوریت، مشتریان کتاب به‌طور چشمگیری کاهش یافته‌اند. متأسفانه ما شاهد هستیم که کتاب‌فروشان زیادی به کار خود پایان داده‌اند و چاپخانه‌ها هم به حالت نیمه‌تعطیل درآمده است.»
او دلیل اصلی این موضوع را کاهش درآمد مردم و ناتوانی‌شان در خرید کتاب می‌داند و می‌افزاید: «بعد از سقوط جمهوریت، بیشتر نویسندگان کشور را ترک کرده‌اند و انگیزه‌ای برای نوشتن ندارند. ناشران هم توان نشر کتاب جدید را ندارند. این مشکلات سبب شده است روزانه تعداد کتاب‌فروشان و ناشران کتاب در افغانستان کم شوند.»
این ناشر و وارد‌کننده کتاب در کابل، در ادامه با اشاره به افزایش مشکلات در زمینه صادرات و واردات کتاب به افغانستان، تأکید کرد و گفت: «در یک‌ونیم سال گذشته، نتوانسته‌ایم به هیچ کشوری کتاب صادر کنیم. در این مدت، واردات کتاب هم نزدیک به صفر رسیده است. قیمت کتاب‌ها بالا رفته و واردات آن‌ها هم با مشکلات زیادی مواجه شده است.»
وی در ادامه افزود: «در یک‌سال اخیر، مالیات بر واردات کتاب بالا رفته و در کنار آن، ممنوعیت چاپ برخی از کتاب‌ها هم تأثیر بدی بر بازار کتاب داشته است.»
حتما شما هم در خبرها شنیده‌اید که نهادهای بین‌المللی مدام درباره شرایط دشوار مردم افغانستان از نظر اقتصادی هشدار می‌دهند. نبود کار، افزایش بیکاری و فقر باعث شده است مردم در تأمین نیازهای اساسی زندگی‌شان با مشکلات اساسی روبه‌رو شوند.
عبدالکریم جویا، یکی از مشتریانی که برای خرید کتاب به محله «جوی شیر» که بورس کتاب‌فروشی‌های کابل است، رفته و می‌گوید که قبلا در هر ماه دو جلد کتاب می‌خرید، اما اکنون به‌دلیل دشواری‌های اقتصادی، توان خرید کتاب را ندارد.
این شهروند کابل تأکید کرد: «مشکلات اقتصادی باعث شده است انگیزه‌ای برای کتاب‌خوانی نداشته باشم. من علاقه زیادی به مطالعه دارم؛ اما مشکلاتی مثل بیکاری و بی‌پولی سبب شده است نتوانم مانند گذشته کتاب بخرم.»
عکس نمایه و یکی از عکس‌های درون خبر از نیویورک‌تایمز
منبع متن: تلویزیون آمو