سمیرا شاهیان | شهرآرانیوز؛ مشهد جزو کلان‌شهر‌های پاکیزه ایران است و ۲ میلیون تن زباله‌ای که شهروندانش روزانه تولید می‌کنند، در کوچه و خیابان‌ها به چشم نمی‌آید، اما دلهره‌ای به‌نام زباله را از ذهن دوستداران محیط‌زیست و افراد مسئولیت‌پذیر این شهر پاک نمی‌کند. با بیشترشدن رفاه و آسایش مردم، زباله‌ها نیز بیشتر و بیشتر شده‌اند و دغدغه اینکه پسماند‌ها همه‌جا را اشغال خواهند کرد، مانند بسیاری از دغدغه‌ها ازجمله بحران آب و آلودگی هوا، آرامش را از ما مردم این جهان گرفته است.
دیگر از این صحبت‌ها که زباله هر شهروند چندهزارتومان خرج برمی‌دارد، گذشته است و اگر مدیریت زباله‌ها به‌درستی انجام نشود، ازبین‌رفتن منابع طبیعی، آلودگی محیط‌زیست، شیوع انواع بیماری‌ها و عفونت‌ها و مرگ موجودات زنده حتمی است. ما نیز با داشتن چنین دغدغه‌ای سعی کردیم با تکیه بر آمار و ارقام، اطلاعاتی مفید در زمینه مدیریت پسماند در مشهد و شناخت انواع زباله‌ها و چگونگی کاهش میزان آن‌ها ارائه کنیم.
آگاهی از ماهیت زباله‌ها و تأثیر آن‌ها بر محیط کمک می‌کند تا بتوانیم پسماند‌ها را در دسته مناسبش قرار دهیم و به‌درستی تفکیک کنیم.
به همه پسماند‌هایی که به‌طور معمول از فعالیت‌های روزمره انسان‌ها در شهرها، روستا‌ها و خارج از آن‌ها تولید می‌شوند، از قبیل زباله‌های خانگی و نخاله‌های ساختمانی گفته می‌شود.
با افزایش جمعیت مناطق شهری، مشکلاتی مانند تولید مقدار زیاد زباله، آلودگی محیط‌زیست و درمعرض‌خطرقرارگرفتن سلامت انسان‌ها و موجودات زنده نیز افزایش داشته است. زباله‌های شهری بزرگ‌ترین گروه پسماند‌ها هستند. این گروه از زباله‌ها به دو دسته کلی زباله‌های خشک و‌تر تقسیم می‌شوند.
موادی که خانواده‌ها آن‌ها را مصرف کرده‌اند و دیگر کارایی ندارند، زباله‌های خانگی را تشکیل می‌دهند. همان‌طور که از نام این گروه برمی‌آید، زباله‌هایی حاصل از مصارف خانگی هستند. زباله خانگی شامل زباله‌های خشک، تر، بهداشتی، الکترونیکی، دارویی و خطرناک (مانند زباله‌های تیز و برنده یا باتری‌ها و لامپ‌ها) است. میزان و انواع زباله‌های خانگی از محلی به محل دیگر متفاوت است و به عواملی مانند سطح درآمد مردم، فرهنگ، ویژگی‌ها، عادات غذایی و آداب و رسومشان بستگی دارد.
شهرداری مشهد در سه حوزه اصلی مدیریت پسماند، کاهش تولید زباله و استفاده دوباره از پسماند فعالیت می‌کند. در ارتباطات این سازمان شهری با سازمان‌های جهانی، دو راهکار به مدیریت پسماند این شهر پیشنهاد شده است؛ نخست تغییر نگاه مردم به بازیافت پسماند که معنای آن کاهش تولید زباله است و دوم استفاده از ابزار‌های میانی در مراحل تولید زباله تا زمان دفن آن که باتوجه‌به وضعیت مشهد، بهترین راهکار تبدیل زباله به انرژی و استفاده از زباله‌سوز است.
۲.۰۰۰.۰۰۰ تُن زباله
روزانه بیش از ۲ میلیون تن زباله در مشهد تولید می‌شود.
۷۰%
از مقدار زباله روزانه جمع‌آوری‌شده در مشهد، ۷۰درصد را مواد آلی و پسماند‌تر تشکیل می‌دهد.
۳۰%
۳۰درصد زباله‌های روزانه مشهد شامل زباله خشک است که از این حجم فقط ۲۰درصد از زباله‌های خشک امکان بازیافت دارند و ۱۰درصد باقی‌مانده وارد چرخه بازیافت نمی‌شوند.
۲۴۰ تُن
حدود ۲۴۰تن از مجموع زباله‌های روزانه مشهد بازیافتی است.
۹ شب
در شهر مشهد جمع‌آوری پسماند هرشب ساعت ۲۱ از در منازل انجام می‌شود.
۶.۲۰۰ پاکبان
در شهر ما بیش از ۶ هزارو۲۰۰ پاکبان برای حفظ نظافت و پاکیزگی فعالیت می‌کنند.
۳ نوبت جمع آوری
پاکبانان عزیز مشهد در برخی محله‌های اطراف حرم مطهر رضوی، در هر شبانه‌روز سه نوبت به جمع‌آوری زباله اقدام می‌کنند.
نخستین اقدام نوآورانه
ازجمله دیگراقدام‌های نوآورانه شهرداری مشهد ارائه دوچرخه برقی به پاکبان‌ها در هسته مرکزی شهر است.
۵.۱۰۰ مخزن زباله
هم‌اکنون ۵ هزارو ۱۰۰ مخزن زباله در شهر وجود دارد که از این میان قرار است مخازنی که در معابر اصلی قرار دارند، به مخزن‌های جدید که بهداشتی‌تر شده‌اند، تبدیل شوند. البته زمان اجرای کامل این طرح پیش‌بینی نشده و ممکن است مدت زیادی طول بکشد. زیرا اجرای آن نیازمند اعتبار است.
۲ مخزن زباله
در دو نقطه از شهر، دو مخزن جدید زباله که در آن‌ها دسترسی زباله‌گرد‌ها به زباله‌های داخلی محدود شده است، مستقر شده و نصب حدود سی مخزن دیگر در مناطق مختلف در دستورکار شهرداری است.
۲۰%
به گفته نجفی، معاون محیط‌زیست و خدمات‌شهری شهرداری مشهد، کاهش مخازن زباله یکی از سیاست‌های شهرداری است. زیرا وجود این مخازن تأثیر منفی در تفکیک زباله از مبدأ دارد. هرسال ۲۰درصد کاهش تفکیک زباله از مبدأ را با وجود مخازن زباله شاهد خواهیم بود.
صد‌ها تُن پسماند
رویکرد سازمان مدیریت پسماند شهرداری مشهد، جمع‌آوری پسماند شهری به روش پیشرفته و نجات زمین از آسیب‌های دفن زباله است. در این راستا با جمع‌آوری هوشمند پسماند خشک شهری از دفن صد‌ها تن پسماند قابل‌انتقال به چرخه مصرف جلوگیری می‌شود.
۲۰۰.۰۰۰ شهروند
به گفته رئیس اداره نظارت تفکیک از مبدأ سازمان مدیریت پسماند شهرداری مشهد، ۲۰۰هزار شهروند مشهدی در سامانه‌های جمع‌آوری هوشمند پسماند خشک ثبت‌نام کرده‌اند.
منطقه ۱۲
منطقه ۱۲ که جزو مناطق نو و به‌روز مشهد است، در طرح جمع‌آوری زباله‌های‌تر و خشک با سازمان مدیریت پسماند شهرداری مشهد همکاری می‌کند. این طرح هم‌زمان با آموزش مستقیم شهروندان در حال انجام است.
مخازن ۲۴۰ لیتری پسماند
در این طرح و در راستای آسان‌سازی فرایند ذخیره‌سازی پسماند خشک، مخازن ۲۴۰لیتری پسماند در اختیار مجتمع‌های مسکونی قرار می‌گیرد.
۳ شرکت دانش‌بنیان
هم‌اکنون سه شرکت دانش‌بنیان «اکو» و «به‌روب» و «بازیست» با مجوز سازمان مدیریت پسماند در همه مناطق شهر مشهد خدمات‌رسانی می‌کنند.
۲۵ تُن زباله خشک
شهروندان با بهره‌گیری از این سامانه‌ها روزانه حدود ۲۵تن انواع زباله خشک شامل کاغذ، پلاستیک و شیشه را به این شرکت‌ها تحویل می‌دهند.
باشگاه «شپا»
باشگاه «شپا» شهرداری مشهد روش‌های کاهش زباله و تفکیک از مبدأ را به بانوان خانه‌دار آموزش می‌دهد و هدف آن پاکیزگی شهر و
حفظ محیط زیست است.
۴۰ تُن کاغذ
کارخانه بازیافت کاغذ شهرداری مشهد در فضایی به گستردگی ۸هزار مترمربع، روزانه چهل تن رول کاغذ تولید می‌کند که می‌تواند نقش مؤثری در جلوگیری از قطع روزانه بیش از ۶۸۰ اصله درخت تنومند داشته باشد. هر تن کاغذ به قطع بیش از هفده اصله درخت با ارتفاع بیش از دوازده متر و قطر میانگین تنه ۱/۲ متر و مصرف شصت مترمکعب آب نیاز دارد. این آمار زنگ خطری جدی برای محیط‌زیست کشورمان به‌ویژه در وضعیت بحرانی منابع آبی است.
تا یک ماه آینده
بزرگ‌ترین نیروگاه بیوگاز کشور تا یک ماه آینده در محل دفن شماره ۲ سازمان مدیریت پسماند شهرداری مشهد با مشارکت ۱۰۰ درصدی بخش خصوصی کلنگ‌زنی می‌شود. کارخانه بیوگاز سیستمی مصنوعی است که در آن می‌توان زباله‌ها را به انرژی پایدار و کود‌های شیمیایی با اثر‌های مثبت بر محیط‌زیست تبدیل کرد.