آمنه‌مستقیمی | شهرآرانیوز؛ در سبک زندگی که اسلام به‌عنوان نقشه راه به انسان ارائه کرده است تا با پیمودن آن به حیات طیبه مدنظر قرآن دست یابد؛ معاشران، هم‌نشینان و دوستان نقش مهمی دارند، چنان‌که در لسان شعر آمده است: «پسر نوح با بدان بنشست، خاندان رسالتش گم شد...»؛ در عصر موسوم به غیبت و انتظار نیز معاشرت و کیفیت آن و راه‌های بهره‌مندی از ظرفیت هم‌نشینی و دوستی برای انس با امام زمان (عج) اهمیت دارد؛ مسئله‌ای که در گفتگو با حجت‌الاسلام والمسلمین محمدصادق کفیل، کارشناس مهدوی و رئیس مرکز تخصصی صحیفه سجادیه، بررسی شده است و مشروح آن در ادامه می‌آید.
ما گاهی تصور می‌کنیم پیوند با امام زمان (عج) توقف در امام است و بعضاً خود را امام‌زمانی و اهل‌بیتی می‌دانیم و با این نگاه، انس خود را به امام (ع) محدود می‌کنیم و تصورمان این است که همه عشق، علاقه و انس ما معطوف به امام (ع) است! درحالی‌که انسان وقتی به کسی علاقه‌مند است به محیط و اطرافیان او نیز علاقه دارد، برای مثال نمی‌شود ما عاشق پدر و مادرمان باشیم، اما به خواهر و برادرمان علاقه نداشته باشیم!
نشانه عشق به مادر آن است که به فرزندان او نیز توجه شود. شاخص اصلی در سبک زندگی مهدوی و امام زمانی آن است که انسان، روابط خود را بر مدار وجود مقدس امام عصر (عج) تنظیم کند. اساساً زندگی‌ای اهل بیتی است که شاخص ارتباطات در آن، شخص امام باشد؛ یعنی دوست‌داران امام را دوست داشته باشیم و برای علاقه‌مندشدن به فردی، میزان دوستی و پیوند او با امام را بسنجیم؛ این معیار در ادعیه و زیارات نیز تصریح شده است، چنان‌که در زیارت عاشورا می‌خوانیم: «وَلِیٌّ لِمَنْ وَالاَکُمْ».
با این نگاه، برخورد انسان با همه مطلوب و مثبت می‌شود؛ حتی دررابطه‌با فرزند، همسر و همسایه، چون امام را حلقه وصل رابطه می‌داند؛ با چنین مهندسی‌رفتاری، انسان هرگز در روابط خود با دیگران متوقع و خسته نمی‌شود؛ چراکه هر قدمی برمی‌دارد و هر خدمتی که می‌کند، به نیت امام است. اینکه بعضاً در رابطه‌ها خسته، کسل و پشیمان می‌شویم و خودخوری می‌کنیم، به دلیل این است که شاخص و محور ارتباط را خودمان تعریف می‌کنیم. اگر ارتباط ما توحیدی و اهل‌بیتی باشد، دیگر از دیگران متوقع نیستیم، مثل زمانی که برای خدا نماز می‌خوانیم و روزه می‌گیریم، اما از دیگر افراد انتظار جبران آن یا تحسین و تشویق نداریم. اگر در نظام ارتباطات با نگاه به امام زمان (عج) قدم برداریم و عمل کنیم، هرگز خسته، کسل و بی‌نشاط نمی‌شویم.
محور قراردادن امام عصر (عج) در سبک زندگی منتظرانه، سبب همدلی و اجتماع قلوب می‌شود و این اجتماع چنان برکتی دارد که حتی می‌تواند زمینه‌ساز ظهور شود، چنان که امام زمان (عج) فرمودند: اگر محبان ما بر حبّ و محبت ما همدل و مجتمع شوند، فرج رخ می‌دهد. در فرهنگ مهدویت و انتظار، غایت آمال و تمنای منتظران، فرج و ظهور امام مهدی (عج) است و این فرج به گفته خود حضرت (عج) زمانی اتفاق می‌افتد که همه یکدل و همدل شویم؛ بنابراین تعاریف، انسان مهدوی دغدغه‌های اجتماعی دارد و بر اساس این دغدغه‌ها عمل می‌کند.
شاخص و راه نزدیک‌شدن و انس با امام‌زمان (عج) انس با دوستان امام و فاصله‌گرفتن از دشمنان ایشان است. ما می‌خواهیم به امام زمان (عج) تمسک بجوییم و به‌طورطبیعی یار امام شویم. قرآن راه این امر مهم را نشان می‌دهد: «یَکفُر بِالطّاغوتِ وَ یُؤمِن بِاللهِ». سیره پیامبر (ص) نیز کیفیت معاشرت، انتخاب معاشران و دوستان را نشان می‌دهد، چنان‌که قرآن درباره ایشان می‌فرماید: «أَشِدّاءُ عَلَى الکُفّارِ رُحَماءُ بَینَهُم»
(فتح، ۲۹)
تبرّی و تولّی باید در همه ما وجود داشته باشد، یعنی اگر به دیگری علاقه داریم و با او معاشرت و دوستی می‌کنیم، برای امام و حبّ به امام باشد و بگوییم حضرت به ما گفته‌اند همدل و همراه باشید ما نیز چنین می‌کنیم و اجر و مزد این دوستی‌ها را از حضرت حجت (عج) دریافت می‌کنیم؛ امام گفته‌اند کینه، بخل و حسد نداشته باشید؛ جامعه امروزی نگران است؛ چون رابطه‌اش با محوریت امام نیست و همیشه در ارتباطات خود غصه‌دار است!
دلیل اینکه انسان به موضوعی توجه نمی‌کند یا از موضوعی فاصله دارد، این است که اهمیت آن را نمی‌داند؛ برای مثال چرا برخی مسجد نمی‌روند یا چرا نماز نمی‌خوانند؟ چون اهمیت آن را نمی‌دانند، اگر اهمیت تبرّی و تولّی را می‌دانستیم، درباره آن کوتاهی نمی‌کردیم. برای‌آنکه جامعه دغدغه‌مند و متوجه اهمیت این اصل شود، باید موانع را کنار بزنیم.
وقتی کسی کاری برای ما انجام می‌دهد، نگاهمان به او تغییر می‌کند برای مثال نگاه ما به دوستی که از مشکل اقتصادی یا بیماری ما رنج می‌کشد، متفاوت است. مهم‌ترین دلیل فاصله ما با امام‌زمان (عج) این است که متوجه محبت امام به خودمان نیستیم و توجه نداریم حضرت با غفلت ما چقدر اذیت می‌شوند! اگر عُلقه و جایگاه امام (عج) را بدانیم، همه روابطمان را بر مدار رضایت و حبّ ایشان تنظیم می‌کنیم.
آیات قرآن و روایات، راهنمای خوبی برای دوست‌یابی هستند و به ما یاد می‌دهند با چه کسانی دوست شویم و با چه کسانی دوست نشویم؛ چنان‌که خدای متعال در آیه۱۱۹ سوره مبارکه توبه می‌فرماید: «یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَکونُوا مَعَ الصَّادِقِینَ؛ای کسانی که ایمان آورده‌اید از خدا پروا کنید و با راستان باشید.»
راست‌گویی و صداقت عنصری است که در روایات در انتخاب دوست به آن توصیه می‌شود. امیرالمؤمنین علی (ع) می‌فرمایند: «بهترین برادران تو کسی است که با راست‌گویی خود تو را به راست‌گویی دعوت کند و با اعمال نیک خود تو را به بهترین کار‌ها فراخواند.»
(غررالحکم، ج۳، ص۴۳۴)
امام صادق (ع) می‌فرمایند: هرزمان امیرمؤمنان (ع) به منبر می‌رفتند، می‌فرمودند: «شایسته است مسلمان از رفاقت با سه نفر دوری کند: پُرروی بی‌باک تبهکار، احمق و دروغگو.»
(اصول‌کافی، ج۴، ص۴۵۳)
پیامبر (ص) و اهل‌بیت (ع) نیز درباره دوستی توصیه‌هایی دارند که عمل به آن‌ها ما را از هم‌نشینان بد نجات می‌دهد. رسول‌خدا (ص) می‌فرمایند: «انسان بر دین دوستش خواهد بود، بنابراین هر یک از شما دقت کند که با چه کسی دوست می‌شود.»
(بحارالانوار، ج۷۴، ص۱۹۲)
امیرالمؤمنین علی (ع) می‌فرمایند: «دوست اگر در سه مورد دوستش را حمایت نکند، دوست نیست: در شدت و گرفتاری او، در غیبت وی و پس از مرگش.»
(نهج‌البلاغه، ص۴۹۴)