ابلاغ قیمت جدید گندم همراه با رشد هزینه‌های جاری سبب شده است تا در روز‌های اخیر زمزمه افزایش قیمت نان دوباره به گوش برسد. در روز‌های گذشته قیمت نان در قزوین و زنجان افزایش داشته و همین مسئله احتمال تغییر قیمت این محصول در سایر استان‌ها را هم پررنگ‌تر کرده است. البته امیر دلداری، مدیربازرسی اتاق اصناف مشهد، در گفتگو با شهرآرا افزایش قیمت نان را رد می‌کند و می‌گوید که تاکنون دستورالعمل یا بخش نامه‌ای درباره تغییر قیمت نان به اتاق اصناف ارسال نشده است.
سال گذشته دولت از طریق راهکار‌های حمایتی از نانوایی‌ها سعی کرد تا از افزایش قیمت نان جلوگیری کند. بااین حال نانوایان می‌گویند که این راهکار در عمل جوابگوی رشد هزینه‌های آن‌ها نبوده‌است و درخواست تجدیدنظر در قیمت نان را دارند. تغییرنکردن قیمت نان اکنون بهانه‌ای شده است تا برخی نانوایی‌ها برای تأمین مخارجشان به اقداماتی مانند فروش آرد خارج از شبکه روی بیاورند. دراین بین یکی از کار‌هایی که در حال انجام است، اجاره دادن نانوایی هاست.
کافی است که به سایت دیوار سری بزنید تا با انواع آگهی‌های اجاره نانوایی در مشهد روبه رو شوید. به عنوان مثال یک نانوایی در مشهد با هفتادمتر مساحت در ازای ۱۰۰ میلیون تومان رهن و ۲۰ میلیون تومان اجاره ماهانه واگذار می‌شود. نانوایی دیگری هم با رهن ۵۵۰ میلیون تومان و اجاره ماهانه ۱۰۰ هزار تومان به افراد متقاضی داده می‌شود. برای بررسی بیشتر با یکی از آگهی دهندگان تماس می‌گیریم. او می‌گوید: «نانوایی آماده با وسایل و پروانه کسب و سه عدد تنور است.
پخت کنونی روزانه هشتصد تا هزار قرص است.» برای اینکه ما را به بستن قرارداد ترغیب کند، می‌گوید: «هرجور حساب کنید، درآمد کنونی نانوایی با ۲هزارو۵۰۰ قرص نان یارانه‌ای یکسان است.» او تأکید می‌کند: «اگر نانوا باشی، متوجه حرف من می‌شوی. قصد اجاره دادن نداشتم. الان هم نانوایی را فقط و فقط به کننده کار اجاره می‌دهم. با همین پخت، روزانه دست کم ۸۰۰هزار تا یک میلیون تومان درآمد خالص دارد.
اگر خودت هم کار کنی که عالی می‌شود. خودم جای دیگری مغازه دارم و دو نانوایی را نمی‌توانم اداره کنم.» مالک یک نانوایی سنگکی هم می‌گوید: «برای اینکه پدرم هفتاد سال دارد و دیگر نمی‌خواهیم کار کند، قصد داریم نانوایی را اجاره بدهیم تا یک نفر دیگر هم درآمدی داشته باشد. این نانوایی سنگکی سی سال در حال پخت نان است و مشتری دارد و، چون منطقه پرجمعیت است، سهمیه آردش هم مناسب است.»
البته اجاره نانوایی‌ها مخصوص مشهد نیست و در نگاهی به آگهی‌های دیوار مشاهده می‌شود که این مسئله در دیگرشهر‌ها نیز رونق دارد. به عنوان مثال در تهران یک نانوایی خراسانی به مبلغ ۱۵۰ میلیون تومان رهن و ماهانه ۴۰ میلیون تومان اجاره واگذار می‌شود. نانوایی دیگری هم در تهران با ۲۰۰ میلیون تومان رهن و ماهانه ۵۰ میلیون تومان اجاره به دیگران واگذار می‌شود. درحالی نانوایی‌ها به این قیمت اجاره داده می‌شوند که به تازگی بیژن نوروزمقدم، رئیس اتحادیه نانوایان سنتی تهران، از تناسب نداشتن دخل و خرج نانوایی‌ها گلایه کرده و تغییر قیمت نان را درخواست کرده است.
اما چه مسئله‌ای سبب می‌شود که با وجود این صحبت ها، بازهم اجاره نانوایی‌ها سودآور باشد؟ اکنون قیمت هر کیسه آرد یارانه‌ای دولتی ۵۰ هزار تومان است که به قیمت ۴۵۰ تا ۸۰۰ هزار تومان در بازار فروخته می‌شود. اگر سهمیه یک نانوایی در ماه سیصد کیسه آرد باشد و متصدی نانوایی هر ماه یک سوم سهمیه آردش را خارج از شبکه و به قیمت ۷۰۰ هزار تومان بفروشد، در ماه حدود ۶۵ میلیون تومان سود می‌کند.
این رقم نشان می‌دهد که چرا اجاره نانوایی‌ها با قیمت گزاف همچنان برای برخی جذاب است. براین اساس به نظر می‌رسد رواج معضل آردفروشی خارج از شبکه سبب شده است تا برخی افراد سودجو برای به دست آوردن سود‌های گزاف وارد این حوزه شوند.
محسن داوری، فرماندار مشهد، در گفتگو با شهرآرا درباره اجاره دادن نانوایی‌ها بیان می‌کند: هرگونه اجاره دادن نانوایی‌ها تخلف است. البته قبلا تخلف‌هایی در حوزه اجاره دادن نانوایی‌ها داشته ایم که اکنون جلو این مسئله را گرفته ایم. وی طرح «نانینو» را عاملی بر کنترل تخلف اجاره دادن نانوایی‌ها بیان می‌کند و می‌گوید: در طرح «نانینو» یارانه نان هر روز به حساب مالک نانوایی واریز می‌شود و همین مسئله سبب می‌شود تا امکان اجاره دادن نانوایی وجود نداشته باشد.
رئیس اتحادیه صنف نانوایان مشهد هم در گفتگو با شهرآرا با بیان اینکه اجاره دادن نانوایی تخلف است، می‌گوید: آگهی اجاره نانوایی در فضای مجازی خلاف قانون است. بااین حال باید خود مسئولان سایت‌هایی که این نوع آگهی‌ها در آن‌ها منتشر می‌شود از این مسئله جلوگیری کنند. اتحادیه نانوایان نیز این کار را به شدت رد کرده و اگر متوجه اجاره دادن نانوایی‌ها شود، این مسئله را به مراجع قانونی برای برخورد گزارش می‌دهد. احمدرضا کشتگر می‌افزاید: براساس قانون در بحث نانوایی‌ها مباشر داریم. اخذ مجوز مباشر نیز به این صورت است که امکان دارد فردی به دلیل کهولت سن یا بیماری قادر به مدیریت نانوایی اش نباشد.
در این مواقع فردی را به عنوان مباشر با طی کردن مراحل قانونی به اتحادیه معرفی می‌کند تا برای او کارت مباشرت صادر شود. وی در پاسخ به این سؤال که یک نانوایی چقدر درآمد دارد که ماهانه تا ۲۰ میلیون تومان اجاره داده می‌شود، می‌گوید: یک نانوایی دولتی با حدود سهمیه سیصدکیسه آرد، اگر خیلی هم کار کند به زحمت می‌تواند ۱۲ تا ۱۴ میلیون تومان درآمدخالص ماهانه داشته باشد. ازاین رو ارقام زیاد اجاره نشان می‌دهد که احتمال تخلف در آن‌ها وجود دارد.
وی با بیان اینکه نرخ گذاری دولتی یکی از دلایل رواج تخلف در بین برخی نانوایی هاست، می‌گوید: سال ۱۳۹۲ یک شاطر که کارش کاملا تخصصی است، حقوق دریافتی اش حدود ۳ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان بوده‌است، اما اکنون ۶ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان حقوق می‌گیرد، اما یک فرد حقوق بگیر ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان حقوق می‌گرفته و اکنون بیش از ۱۰ میلیون تومان حقوق دارد.
ضمن اینکه از سال ۱۳۹۲ تاکنون قیمت ارزاق عمومی و هزینه‌های زندگی هم خیلی افزایش داشته و همین مسئله دخل وخرج کارگران نانوایی‌ها را دچار مشکل کرده است. میزان حقوقی که یک شاطر نانوایی می‌گیرد حتی جوابگوی اجاره خانه این فرد نیست. همین مشکل سبب شده است تا شاطر‌ها حاضر به ادامه کار در نانوایی‌ها نباشند.
رئیس اداره نظارت و بازرسی محصولات کشاورزی جهاد کشاورزی مشهد در گفت‌وگوبا شهرآرا با بیان اینکه اجاره نانوایی‌ها تخلف است، می‌گوید: بااین حال برخورد با این گونه تخلفات در حوزه اتاق اصناف است. سیدعلی اکبر نصری سرآسیا می‌افزاید: برخی افراد از اجاره نانوایی‌ها برای تخلف فروش آرد خارج از شبکه سوءاستفاده می‌کنند که با آن‌ها برخورد می‌شود.
به عنوان مثال در هفته گذشته در ساعت ۴ صبح با یک نانوایی درحالی که داشت آرد را برای فروش خارج از شبکه بارگیری می‌کرد، برخورد شد. این نانوایی هر کیسه آرد را ۵۰ هزار تومان دریافت می‌کرد، اما هر کدام را به قیمت ۴۵۰ هزار تومان می‌فروخت. البته آرد دولتی یارانه‌ای تا ۸۰۰ هزار تومان نیز در بازار عرضه می‌شود. وی بیان می‌کند: هر چند تخلفاتی در حوزه نانوایی‌ها مانند کشیدن چندباره کارت بانکی، کم فروشی به منظور افزایش تراکنش‌ها و دریافت سهمیه بیشتر، گران فروشی نان کنجدی یا گران فروشی پلاستیک انجام می‌شود، اما با توجه به اجرای «نانینو» این تخلفات آشکار می‌شود و با نانوایی‌های متخلف برخورد می‌شود.