محمد کاملان | شهرآرانیوز؛ از حدود یک دهه پیش که طرح‌های نوسازی و توسعه‌ای در شهر مشهد مثل طرح نوسازی بافت اطراف حرم مطهر کلید خورد، بخش زیادی از بافت تاریخی و ارزشمند شهر از بین رفت و امروز فقط یک دهم مساحت شهر، چیزی در حدود ۳۳۸ هکتار، جزو بافت تاریخی مشهد محسوب می‌شود؛ بافتی با تعداد معدودی خانه واجد ارزش و تاریخی سرپا و بی‌شمار بنای ناپایدار که به دلیل رسیدگی نشدن و رها شدن به حالت مخروبه درآمده بودند. سال ۱۳۹۶ سازمان بازآفرینی در دل شهرداری مشهد ایجاد واحیا و بهسازی بافت تاریخی به عنوان یکی از مأموریت‌های جدی آن تعیین شد. کمتر از دو سال بعد هم دفاتر بازآفرینی در دو محله تاریخی ارگ و سرشور آغاز به کار کرد و مطالعات روی احیای بافت و محله‌های تاریخی مشهد شروع شد.
در کنار آن هم بسته تشویقی احیای آثار تاریخی در شورا تصویب شد تا دست‌کم سایه تخریب از سر برخی خانه‌های تاریخی دور شود و علاوه بر آن پروژه‌های ریز و درشت زیادی در بافت‌های تاریخی شهر کلید بخورد. از جداره‌سازی گذر تشرف آیت‌ا... خامنه‌ای و بخشی از خیابان ارگ گرفته تا مرمت یکی دو خانه واجد ارزش مثل «پریشانی» و «نوریان». امسال، اما آن‌طور که مدیرعامل سازمان بازآفرینی شهرداری و مدیر طرح می‌گوید حدود ۱۰۰ میلیارد اعتبار برای بافت‌های تاریخی کنار گذاشته شده و قرار است تا ۱۲ جداره تاریخی در خیابان امام خمینی (ره) یا همان ارگ بازسازی و احیا شود.
علی رضازاده همدانی در گفتگو با خبرنگار شهرآرا با اشاره به اقدامات این سازمان در بافت‌های تاریخی شهر در دو سه سال گذشته گفت: بازآفرینی در دو سه سال گذشته سعی کرده فضای مطالعاتی در بافت تاریخی را تقویت کند و تا امروز مطالعات خوبی در این‌باره انجام شده است. در کنار این مطالعات هم پروژه‌هایی تعریف و اجرایی شد، مثل جداره‌سازی آخوندخراسانی ۵ که در دل این کوچه خانه تاریخی پیشه‌وران مرمت و کف‌سازی و بخشی از گذر تشرف آخوند خراسانی ۱۰ نیز کف‌سازی و نمای بنا‌های ارزشمندی مثل خانه مدقق و مسجد حاج داداش و... هم بازسازی و احیا شد.
وی با بیان اینکه در سال جدید پروژه‌های بازآفرینی در بافت تاریخی متفاوت‌تر است، افزود: خوشبختانه حوزه مطالعاتی روی خیابان تاریخی امام خمینی (ره) به صورت مفصل کار کرده و قرار است تا دوازده جداره ارزشمند این خیابان مرمت شود. همچنین تونل تاریخی که چند سال قبل در زیر خیابان امام خمینی (ره) کشف شد، ورودی دروازه رودبار شهر تاریخی توس و بهسازی جلوخان جنت و کف‌سازی ادامه معبر گذر تاریخی ارگ از برنامه‌های مهم امسال بازآفرینی در بافت تاریخی مشهد است.
مدیرعامل سازمان بازآفرینی شهرداری مشهد در پاسخ به این سؤال که امسال چه میزان اعتبار برای بهسازی و احیای بافت تاریخی پیش‌بینی شده است، ادامه داد: بودجه‌ای که خود ما برای مرمت داریم حدود ۸۴ میلیاردتومان است و در زودبازده‌ها هم تا ۳۰ میلیاردتومان برای این کار اعتبار کنار گذاشته شده است. از آنجایی که امسال بهسازی مکان‌های تاریخی توس هم در برنامه مدیریت شهری است، در ردیف بودجه همین عدد هم برای شهر توس پیش‌بینی شده است. ضمن اینکه کمیسیون ویژه توس هم در این میان ۲۰۰ میلیاردتومان برای بخش تاریخی منطقه توس اعتبار داده است که شهرداری منطقه ۱۲ کار‌های خوبی برای احیای بافت تاریخی آنجا کلید زده است.
اما مدیر طرح بافت‌های ناهمگون و تاریخی نیز با تأکید بر ادامه‌دار بودن طرح‌های مطالعاتی برای بافت‌های تاریخی مشهد به شهرآرا گفت: امسال علاوه بر پروژه‌هایی که اجرا خواهیم کرد، قرار است تا برای ۳۰۰ هکتار از بافت تاریخی شهر مشهد هم یک برنامه مطالعاتی برای اجرای پروژه‌های آینده در این بافت تعریف و اجرایی شود که در نوع خودش کار بی‌نظیری است.
بهزاد چوپانکاره در ادامه از برنامه‌ریزی برای تقویت بسته تشویقی احیای بنا‌های تاریخی که پیش از این در شورای شهر تصویب شده بود خبر داد و افزود: بسته تشویقی بافت تاریخی بسیار خوب و کامل است، اما متأسفانه در سال‌های گذشته کمتر استفاده شده است. امسال این بسته را با سازوکاری که در خود همین مصوبه شورا هست مثل کمیته بازآفرینی و... تقویت خواهیم کرد.
با این همه تا امروز بیش از ۲۰ مالک به بازآفرینی مراجعه کرده‌اند و فرایند استفاده از این بسته برای آن‌ها طی شده است. بعضی از این بنا‌ها در مرحله آماده‌سازی هستند، برخی دیگر توانسته‌اند تأییدیه دفترچه فنی برای بهسازی و بازسازی را بگیرند و بعضی دیگر هم همه مجوز‌های لازم را گرفتند و آماده شروع کار مرمت هستند.
وی با بیان اینکه امسال به جداره سازی بیشتر از قبل بها دادیم و اعتبار بسیار خوبی برای این کار کنار گذاشتیم توضیح داد: امسال به این دلیل سراغ بازسازی و احیای دوازده جداره تاریخی در خیابان امام خمینی (ره) رفتیم تا هم منظر عمومی بافت تاریخی شهر را احیا کنیم و هم زیبایی و لطافتی که در معماری ایرانی اسلامی وجود دارد در شهر دیده شود. همچنین مالکان خانه‌های تاریخی تشویق شوند که پای کار بیایند و کمک کنند که اتفاقات خوبی برای بنا‌های واجد ارزش شهر بیفتد. اگر امسال این اتفاقات شکل بگیرد، بافت تاریخی مشهد به سمت سامان‌دهی حرکت خواهد کرد.