انتخاب امام علی (ع) رویه‌ای درس آموز برای آیندگان بود تا در انتخاب‌ها به گزینی را اصل بدانند. البته این انتخاب دلایل و پشتوانه عقلی و منطقی و دینی و تجربی فراوانی داشت که در طول زندگی پیامبر اکرم (ص) بار‌ها به اثبات رسیده بود.
می‌دانیم که این به گزینی ریشه قرآنی هم دارد؛ هنگامی که حضرت یوسف از زندان آزاد شد، درباره مسئولیتی که به او واگذار شد، چنین تعبیر شده است که «مرا سرپرست خزائن مصر قرار ده که نگه دارنده و آگاهم». بنابراین، توانایی و آگاهی و تخصص دلیل چنین انتخابی برشمرده می‌شود. در نمونه‌های دیگر قرآنی نیز تعبیر‌های مشابهی دیده می‌شود.
درواقع انتخاب امام علی (ع) نیز به نوعی بر چنین استدلال‌هایی استوار بود؛ چنان که در روایتی از پیامبر گرامی اسلام (ص) نقل شده است که پارسایی، بردباری و مدیریت نیکو ویژگی‌های اساسی برای هر گزینشی است.
خود امام علی (ع) نیز همین رویه را پیش گرفت و به ویژه در نامه به مالک اشتر برای گزینش کارگزاران و نظامیان، معیار‌ها و ملاک‌های متعددی را بیان می‌کند: «در امور کارگزارانت بنگر. آن‌ها را آزموده به کار گیر و محور گزینشت میل و گرایش شخصی ات نباشد. زیرا این دو کانونی از شعبه‌های جور و خیانت است و از میان آن‌ها افرادی که باتجربه‌تر و پاک‌تر و پیشگام‌تر در اسلام اند برگزین. زیرا اخلاق آن‌ها بهتر و خانواده شان پاک‌تر و همچنین کم طمع‌تر و در سنجش عواقب امور بیناترند.» خود حضرت نیز در گزینش‌ها بر این اصول که پاک دستی و تجربه و مهارت را اصل می‌داند، عنایت داشت.