زهرا شریعتی | شهرآرانیوز؛ این رسم شبکه‌های اجتماعی است؛ دسترسی آسان و ظاهر اغواگرانه. با یک جست وجوی ساده هر واژه، کانال خودش را خواهید یافت، به ویژه غیرمجاز‌ها را. آن‌ها که این شبکه‌ها را هدایت می‌کنند، از جنس مخاطبان خود خبر دارند و روش به دام انداختنشان را خوب بلدند، به ویژه در موضوعی مانند همسریابی، بازار کلاهبرداری سال هاست که حسابی داغ است.
در این موضوع هزاران کانال و گروه و حتی سایت وجود دارد. عضوشدن در آن‌ها هم آسان است. وقتی ببینید چندهزار نفر عضو دارند، حتما به کارشان اعتماد می‌کنید؛ مانند آن‌هایی که اعتماد کردند، پول از دست دادند و گاه آبرو. پای آبرو که به میان آمد، اجازه دادند کلاهبرداران حسابی جیبشان را خالی کنند و با خیال آسوده بروند دنبال شکار بعدی. کانال‌های همسریابی یکی از پرآسیب‌ترین گروه‌های شبکه‌های اجتماعی هستند که هر روز قربانیان جدیدی دارند؛ قربانیانی که توان شکایت و مقابله با آن‌ها را ندارند.
میان سال است، مثل بسیاری دیگر از افراد، به دلایلی موجه درصدد ازدواج مجدد بوده است که در یکی از شبکه‌های اجتماعی با گروهی آشنا می‌شود. پس از ثبت درخواست، عکسی برایش ارسال می‌شود و می‌گویند برای دریافت شماره تماس و ارتباط با آن خانم، باید حق معرفی واریز کند.
او می‌گوید: وقتی حق معرفی را واریز کردم، شماره تماس خانمی را در اختیارم گذاشتند که با هم صحبت کردیم و آن قدر همه شرایط مناسب بود که جای هیچ تردیدی برایم باقی نماند و اصرار داشت که حتما پیگیر عقد باشم، اما با اینکه در کانال صرفا حق معرفی قید شده بود، برای انجام عقد ۴۰۰ هزار تومان دیگر (به جز مهریه) از من طلب کردند و آن موقع بود که متوجه کلاهبرداری آن‌ها شدم، ولی از ترس آبرو و تمسخر اطرافیانم نه تنها پیگیری نکردم، بلکه از خیر شکایت کردن هم گذشتم.
کاربر دیگر، اما به این سادگی در دام این گروه‌ها نیفتاده و پیش از ثبت درخواست کمی جست وجو کرده است. وی تأکید می‌کند که پس از پیگیری محتاطانه از چند کانال متوجه شدم مدیران آن‌ها به محض اینکه می‌بینند اطلاعات متقاضی درباره مراحل کارشان زیاد شده است و از فریبکاری آنان آگاه شده اند، دیگر پاسخگوی متقاضی نیستند تا برایشان دردسر نشود.
وی ادامه می‌دهد: شگرد کانال‌های همسریابی این است که کلاهبرداران بعد از دریافت وجه، نام و تصویر پروفایل‌ها را تغییر می‌دهند و متقاضیان هم از ترس آبرویشان پیگیری نمی‌کنند و آنان را رها می‌کنند و همین اتفاق، حاشیه امنی برای شیادان ایجاد می‌کند. چند شب گذشته کانالی را پیدا کردم که مال باختگان برای افشاگری کردن ترفند کلاهبرداران، ایجاد کرده بودند که دست کم ناآگاهان دیگر را از خواب غفلت بیدار کنند. بماند که حتی صرف عضوشدن افراد در این کانال‌های معلوم الحال دردسرساز است و در مواردی شاهد بودیم که خانم با مشاهده این کانال‌ها در تلفن همراه همسرش، درخواست طلاق داده است.
با وجود این، مدتی پیش با پیگیری پلیس فتا، پشتیبان‌های این کانال‌ها که عده معدود و مشخصی بودند، در یکی از شهرستان‌های محروم استان، شناسایی و دستگیر شدند، اما باتوجه به استقبال مردم، درآمدزایی عجیب و نامحدودشان هنوز هم با سوءاستفاده از ترفند همسریابی، بهترین راه برای کلاهبرداری است.
برخی کانال‌ها برای اطمینان دادن مشتری اولین و مطمئن‌ترین راهکار را نشان دادن برگه مجوز یا پروانه کاری خود می‌دانند و بسیاری به همان تصاویر اعتماد می‌کنند. پیرو انتشار تصاویری از پروانه‌های کسب با موضوع ازدواج موقت از طرف اتحادیه کشوری کسب و کار‌های مجازی، روابط عمومی این اتحادیه صدور چنین پروانه‌هایی را تکذیب و تأکید کرد که «تاکنون پروانه کسبی در این رسته و موضوع صادر نشده است».
این اتحادیه در دوازده رسته و بیش از چهل موضوع پروانه کسب صادر می‌کند که همسریابی در هیچ یک از این موضوعات نمی‌گنجد.
همچنین، طبق اعلام سرهنگ رامین پاشایی، معاون فرهنگی اجتماعی پلیس فتا، بیش از ۸۰درصد کانال‌های همسریابی دروغ هستند و هیچ خدمتی ارائه نمی‌دهند؛ یعنی مبلغ را می‌گیرند و بعد فرد را بلاک می‌کنند و باتوجه به اینکه احتمال می‌دهند این افراد شکایت نمی‌کنند، به راحتی به کلاهبرداری خود ادامه می‌دهند. او ادامه می‌دهد: هیچ کانال و صفحه‌ای با عنوان همسریابی یا صیغه یابی مجوز قانونی ندارد و از نظر پلیس فتا اقدامات همه صفحات و کانال‌هایی که با این عناوین فعالیت می‌کنند، مجرمانه است. برخی از این سایت‌ها و کانال‌ها در تبلیغاتشان بیان می‌کنند که از پلیس فتا مجوز دارند یا به فلان مرجع یا حوزه وابسته اند، درصورتی که در بررسی‌ها مشخص شده است هیچ گونه مجوزی ندارند.
حتی برای تبلیغاتشان و معرفی گزینه ها، از عکس و تصاویر موجود در صفحه افراد عادی سوءاستفاده می‌کنند. ترفند آنان این است که عکس خانم‌ها را از روی صفحات شخصی آنان برمی دارند و به عنوان گزینه ازدواج در صفحه صیغه یابی خود قرار می‌دهند، درصورتی که فرد صاحب عکس هیچ اطلاعی از این ماجرا ندارد و با مشاهده تصویرش در این صفحات، نگران می‌شود.
به گفته سرهنگ پاشایی، با دانستن همه این موارد نکته مهم این است که مال باختگان آگاه باشند که پلیس می‌تواند به آن‌ها کمک کند، چراکه با حفظ محرمانگی، موضوعات کلاهبرداری در زمینه صفحات صیغه یابی و همسریابی بررسی و با مجرمان و کلاهبرداران برخورد می‌شود. کاربران می‌توانند در صورت روبه روشدن با چنین مواردی، مراتب را به شماره تلفن ۰۹۶۳۸۰ اطلاع دهند یا برای ثبت گزارش به سایت رسمی پلیس فتا به نشانی www.cyberpolice.ir مراجعه کنند.
فضای مجازی حالا جزئی از زندگی روزمره و گاه محل درآمد ما به حساب می‌آید، اما در کنار فواید پرشمارش، چالش‌ها و آسیب‌های مهمی نیز به همراه دارد؛ مانند چاقویی که در دست پزشک، درمان است و در دست اوباش، وسیله جرم. این فضا باتوجه به گستردگی اش به صورت کامل قابل نظارت و کنترل نیست، به همین دلیل همیشه افراد سودجو در آن جولان می‌دهند.
تنها راه مصونیت از خطرات، افزایش آگاهی و سواد رسانه کاربران است تا فریب هر تبلیغی را نخورند و از خطرات رسانه‌ای آگاه شوند. در واقع به جای محدودیت باید مصونیت ایجاد کرد، در غیر این صورت محدودیت و فیلترشدن، افراد را از روش‌های غیرقانونی دیگر به سمت فضای مجازی جذب می‌کند.