سمیرا شاهیان | شهرآرانیوز؛ تکلیف مدرسه برای دانش‌آموزان و صدالبته پدرومادرهایشان همیشه شبیه باری سنگین روی دوششان بوده است؛ از همان اول مهر چه در روز تعطیل و چه غیرتعطیل، دائم مامان و بابا‌ها باید فریاد «وا تکلیفا!» سر بدهند و بچه‌ها هم به درِ بی‌خیالی و شب‌ها هم خودشان را به‌خواب ناز بزنند. درحالی‌که تکالیف خواندنی و نوشتنی، بخش مهمی از فرایند یادگیری را تشکیل می‌دهد و با اندکی برنامه‌ریزی و مسئولیت‌پذیری به‌راحتی انجام‌شدنی است.
دانش‌آموزان با پذیرش مهارت‌هایی که به رشد آن‌ها کمک می‌کند، می‌توانند در سال تحصیلی موفقیت بیشتری کسب کنند، زیرا مسئولیت‌پذیری فقط مربوط به انجام تکالیف نیست و به همه وظایفی که یک فرزند در خانه و خانواده دارد، مرتبط است. در مطلب پیش‌رو با کمک دکتر سیدمحمدرضا ناظمی، روان‌شناس و مدرس دانشگاه، به شیوه‌های مسئولیت‌پذیرشدن دانش‌آموزان و نقش والدین در این مهم اشاره کردیم.
پیش از هر موضوعی، کودکان باید بدانند کار خانه، بخشی از زندگی است. کار‌های زیادی در خانه است که کودکان می‌توانند گوشه‌ای از آن را به‌دست بگیرند و مفید باشند. والدین هم برای اینکه کودک مسئولیت‌پذیری تربیت کنند، می‌توانند از تشویق بهره ببرند و از همان سنین قبل از مدرسه با تعیین کار‌های کوچک و زمان‌بندی‌شده، آن‌ها را برای انجام تکالیف مدرسه و مسئولیت‌های بزرگ‌تر و چالش‌های آینده آماده کنند. مسئولیت‌پذیری خود‌به‌خود ایجاد نمی‌شود، بلکه باید به فرزندان، به‌ویژه کودکان کمک کنیم تا از وظایفشان آگاه شوند. نقش والدین دراین‌زمینه بسیار حیاتی است و باتوجه‌به نیاز‌های کودک، باید نقش معلم، حمایتگر و مشاور را برعهده بگیرند.
همه بچه‌ها کار‌های اشتراکی و همکاری‌کردن را دوست دارند. برای نمونه، ممکن است شستن خودرو همراه پدر در یک روز گرم تابستانی برای کودک لذت‌بخش باشد. بنابراین، سعی کنید کار‌هایی از این قبیل، مانند جمع‌کردن لباس‌ها، مرتب‌کردن اتاق و تختخواب، مرتب‌کردن کیف و کفش و سروسامان‌دادن وسایل شخصی را که سبب شادی و نشاط کودک می‌شود، همراه او انجام دهید. همچنین، زمان بازی و استراحت او را یادآوری کنید.
در دوره ابتدایی مسئولیت کودکان دوبرابر می‌شود؛ آن‌ها هم باید تکالیف مدرسه و هم تکالیف در خانه را انجام دهند. ازاین‌رو، کمک والدین برای حمایت از آن‌ها اهمیت دارد.
نخستین نشانه‌های مسئولیت‌پذیری را می‌توان در سنین کودکی مشاهده کرد. والدین می‌توانند آموزش مسئولیت‌پذیری را -نه یک‌بار، بلکه در قالب یک لذت- در سه تا پنج‌سالگی فرزندانشان شروع کنند. برای نمونه آن‌ها می‌توانند تمیزکردن اتاق و کار‌هایی مانند این را به کودک نشان دهند یا با همکاری او کاری را انجام دهند تا یاد بگیرد.
نیاز نیست تکالیف بچه‌هایتان همه وقت شما را بگیرد. مطمئن شوید که آن‌ها این کار را انجام می‌دهند و در صورت نیاز، به آن‌ها کمک کنید.
این روز‌ها یکی از پرسش‌های مهم والدین این است که چگونه با فرزند دانش‌آموزشان در انجام تکالیف مدرسه همکاری کنند تا هم با آن‌ها همراه باشند و هم مسئولیت‌پذیری را یادشان دهند. پاسخ این پرسش به سن دانش‌آموز بستگی دارد، ولی توصیه‌های کاربردی‌ای وجود دارد که روش صحیح نظارت والدین بر تکالیف دانش‌آموزان را یادآور می‌شود. همه می‌دانیم دانش‌آموزان دبستانی به حمایت بیشتر والدین در انجام تکالیف نیاز دارند، ازاین‌رو شاید بیشتر روی صحبتمان با والدینی باشد که فرزندشان در مقطع ابتدایی است.
دبستانی‌ها به‌ویژه در سال‌های اول تحصیل، بازیگوش هستند و تمرکز روی انجام تکالیف برایشان سخت است. پس بهتر است هر روز زمان انجام تکالیف را به فرزندتان یادآوری کنید. همچنین با آرامش، خلق‌وخوی خوب و جملات مثبت محل مناسب درس‌خواندن را به کودک یادآور شوید. تکالیف نباید در مکانی شلوغ مانند جلو تلویزیون انجام شود.
از دانش‌آموزانی که در مقطع اول تا سوم ابتدایی تحصیل می‌کنند، نمی‌توان انتظار داشت خودشان به‌تن‌هایی کارهایشان را انجام دهند. بنابراین، هر زمانی که قرار است دانش‌آموز تکالیفش را انجام دهد، باید در خانه حضور داشته باشید؛ ولی اگر برایتان مقدور نیست در خانه باشید، از فرد دیگری مانند پدربزرگ، مادربزرگ، خاله، پرستار یا هر بزرگ‌سال معتمد دیگری کمک بگیرید.
حین نظارت بر انجام تکالیف، برنامه روزانه را با دانش‌آموز مرور کنید. برای نمونه، به او بگویید که بعد از انجام تکلیف می‌تواند کارتون تماشا کند و بعد دور هم شام بخورید. در این صورت، فرزندتان متوجه می‌شود همه علایق او در برنامه گنجانده شده است و قرار نیست فقط درس بخواند. بچه‌ها با تشویق، وظایفشان را بهتر انجام می‌دهند و بعد از چندسال به دانش‌آموزی مستقل تبدیل می‌شوند که خودشان می‌توانند تکالیفشان را انجام دهند.
به کمک معلم و مشاور مدرسه برای فرزندتان برنامه‌ای تهیه و آن را در محلی نصب کنید که جلو چشم شما و فرزندتان باشد تا کم‌کم به نوشتن برنامه، اجرای آن و تعهد به آن عادت کند و به‌مرور مهارت مدیریت زمان را یاد بگیرد.
شما فقط باید فرزندتان را راهنمایی کنید، نه اینکه تکالیفش را انجام دهید. در غیر این‌صورت، فرزندتان در پایه‌های بعدی افت می‌کند. اگر دیدید کار خیلی دشوار پیش می‌رود یا فرزندتان مضطرب است، به او دل‌گرمی دهید تا حس کند درکش می‌کنید. همچنین، اگر دانش‌آموز سعی کرد با غرزدن و بهانه‌هایی مانند زیادبودن تکلیف و کمبود وقت از زیر کار در برود، با او صحبت کنید و بگویید درک می‌کنید تکالیفش زیاد است، ولی باید خودش همه‌اش را انجام دهد. به او اطمینان دهید هر کاری از دست شما بربیاید تا او راحت‌تر تکالیفش را انجام دهد، دریغ نمی‌کنید.
برای اینکه نظارت کارآمدتری داشته باشید، باید دقیق بدانید معلم چه تکلیفی تعیین کرده است. می‌توانید از فرزندتان درباره تکالیفش سؤال کنید و با معلم در ارتباط باشید.
انجام تکالیف به‌صورت منظم و مداوم، به نظم و انضباط نیاز دارد. این کار به دانش‌آموزان کمک می‌کند یاد بگیرند چگونه تمرکز کنند. برای تکمیل تکالیف، دانش‌آموزان باید یاد بگیرند که چگونه زمانشان را به‌شکلی مؤثر مدیریت و وظایفشان را اولویت‌بندی کنند و بر کاری که انجام می‌دهند، متمرکز باقی بمانند. این مهارت‌ها برای موفقیت تحصیلی و همچنین برای موفقیت در زندگی ضروری است.
ایجاد نظم و انضباط از طریق تکالیف به دانش‌آموزان کمک می‌کند تا عادات خوبی را در خودشان پرورش دهند. با تکمیل تکالیف به‌صورت مداوم و بموقع، دانش‌آموزان ارزش سازمان‌دهی و روشمندبودن را می‌آموزند. این عادات را می‌توان در سایر جنبه‌های زندگی آن‌ها مانند کار، روابط و توسعه شخصی به کار برد. همان‌طور که دانش‌آموزان از طریق انجام تکالیفشان نظم و انضباط را ایجاد می‌کنند، اعتمادبه‌نفس بیشتری پیدا می‌کنند و از توانایی‌های خود مطمئن می‌شوند.
انجام تکالیف فرصتی برای دانش‌آموزان فراهم می‌کند تا مهارت‌های مدیریت زمان را تمرین کنند. با انجام تکالیف، دانش‌آموزان می‌آموزند که چگونه اولویت‌بندی و ضرب‌الاجل‌ها را رعایت کنند. همچنین، دانش‌آموزان از طریق انجام تکالیف خانه یاد می‌گیرند که چگونه وظایف پیچیده را به بخش‌هایی که امکان مدیریت‌شدن دارند، تقسیم کنند. این مهارت‌ها را می‌توان در سایر جنبه‌های زندگی آ ن‌ها مانند کار، اهداف شخصی و فعالیت‌های فوق‌برنامه هم توسعه داد تا در زندگی روزمره‌شان کارآمدتر و مؤثرتر عمل کنند.
تکالیف درسی، ابزاری است تا دانش‌آموزان بدانند: