فقط حرف شرع نیست که وحدت، خاستگاهی اولیه دارد به نام عقل. چون عقلانیت دامن بگستراند، اندیشه‌ها به هم افزایی ظرفیت‌ها فعال خواهند شد و آنجا که به فهم مشترک رسیدند، آن را میان دیگر عقول هم به اشتراک خواهند گذاشت و نتیجه، وحدت بر مشترکات خواهد شد. این وحدت هم توان‌ها را برای نگهداری و توسعه مشترکات به خدمت خواهد گرفت و سفره‌ای پهن خواهد کرد تا همه بتوانند سر آن بنشینند، بتوانند برخیزند و توفیق و پیشرفت را در فهرست امروز و فردای خود پرشمار کنند.
دنیا تجربه‌های بشکوه دارد از این همراهی. ما هم اگر سر پیش رفتن و «پیشرفت» داریم که به قاعده باید چنین باشد، باید به وحدت نگاهی راهبردی و بلند و بالاتر در تمام مدت داشته باشیم. هم وحدت در داخل و هم در ساحت جهان اسلام، این حکم عقل است که اگر همگان بدان تمکین می‌کردند، امروزه جهان یک ونیم میلیاردی مسلمانان، روزگارش نه این بود که هست، بلکه چنان می‌شد که باید باشد.
این عقلانیت، چون به وحی و آموزه‌های قرآنی و سیره نبوی غنی سازی شود، ما را از نیمه راه دوییت و چالش‌های غیریت ساز بازمان خواهد گرداند و سر راه سازنده، همراهی حاضر خواهد کرد.
قرآن، این کتاب جاودان الهی، ما را به هم گرایی و هم پیوندی فرمان می‌دهد. «واعتصموا بحبل ا... جمیعا ولا تفرقوا؛ و همگی به ریسمان خدا [=قرآن و اسلام و هرگونه وسیله وحدت]چنگ زنید و پراکنده نشوید!» این آغاز آیه شریفه ۱۰۳ سوره آل عمران است. نه فقط مردمان یک عصر، بلکه اهالی همه اعصار و قرون را به این راهبرد می‌خواند. رسول اعظم الهی (ص) نیز با بیان روشنِ «یدا... مع الجماعه؛ دست خدا با جماعت است»، همه را به هم افزایی می‌خواند. ائمه (ع) و اولیای خدا، خود نماد تام وتمام وحدت اند و این یعنی ما صد چراغ روشن در راه داریم، پس نباید به بیراهه میل کنیم. نباید به چاه تفرقه بیفتیم که پایینش، به خنجر‌های زهرآلود و «شغاد» ساخته، پایان ما را رقم می‌زند، حتی اگر به تنهایی یک «رستم» باشیم.
رسم خردمندان و تجربه موفق دنیای نوین، هم گرایی است. آن را به آموزه‌های دینی توانمندتر کنیم و به وحدت برسیم که هم دنیا را برای ما خواهد ساخت و هم ابدیتمان را تمشیت خواهد کرد. فکر می‌کنم اینجا درست همان جایی است که می‌توان قاعده فقهی حقوقیِ «کل ما حکم به العقل حکم به الشرع» را محقق شده دید. هم عقل به وحدت حکم می‌کند و هم دین آن را در اعلامرتبه خویش می‌خواهد؛ پس عقلانیت باوران و دیانت محوران باید بدان بیش از دیگران التزام داشته باشند.
انقلابیون هم توأمان عقلانیت محور و ایمان باورند و خوب می‌دانند پیروزی انقلاب و نگهداشت نظام و ایران رهین وحدت تمام ساحتی است. بنابراین، هم در داخل خواهیم کوشید ۸۵ میلیون ایرانی یک خانواده ۸۵ میلیونی باشد و هم در تعریف نسبت خود با جهان اسلام بر پایه همدلی حرکت خواهیم کرد و هم در نظامات جهان، براساس منافع ملی خود، به سمت پیمان‌های اقتصادی و سیاسی و امنیتی خواهیم رفت. این هم درس دین و حکم عقل است.