نگهداری غیراصولی و نابجای داروها در خانه از علت‌های مهم مسمومیت درکشورمان محسوب می‌شود.
به گزارش شهرآرانیوز آسپرین، آموکسی‌سیلین، سرماخوردگی، استامینوفن، کدئین، مفنامیک‌اسید، آنتی‌هیستامین و ایبوپروفن معمولی‌ترین دارو‌هایی هستند که ما ایرانی‌ها آن‌ها را می‌شناسیم و از آن‌ها استفاده می‌کنیم. ازاین‌رو، کمتر خانه‌ای را هم می‌توان سراغ گرفت که در قفسه داروهایش یکی از این اقلام نباشد.
آمار‌های وزارت بهداشت نشان می‌دهد از بین صد‌ها قلم دارویی که در بازار وجود دارد، ما ایرانی‌ها دست‌کم ۱۰ تا ۱۵ درصد آن‌ها را خودسرانه تهیه و مصرف می‌کنیم. پدیده‌ای که سبب شده است حدود ۲۰درصد بیماران بستری و بیش از یک‌سوم مسمومیت‌های مراجعه‌کننده به مراکز درمانی به علت عوارض مصرف همین داروها باشند.
درکنار تجویز‌های خودسرانه، نگهداری غیراصولی داروها در خانه هم، برای روزی به‌نام مبادا سبب شده است تا سالانه بر تعداد مسمومیت‌های دارویی اضافه شود. همه این‌ها درحالی است که خیلی از ما هنوز نمی‌دانیم نگهداری از داروها درخانه به‌اندازه نگهداری موادغذایی حساس است و، اما و اگر دارد و می‌تواند ایجاد مسمومیت کند.
زمان مناسب برای پایان مصرف
- ساده‌ترین راه برای دانستن زمان پایان مصرف داروها بررسی تاریخ مصرف چاپ شده بر روی جعبه داروهاست. اگر این تاریخ سپری شد باید آن‌ها را دور بریزید.
- زمانی که پزشک معالجتان دارویی را با دارویی دیگر عوض می‌کند باقی‌مانده آن دارو را باید دور بریزید، نه اینکه آن را به فرد دیگری توصیه کنید.
- زمانی که دارویی در ظرفی قرار دارد که هیچ برچسبی ندارد برای جلوگیری از مصرف اشتباهی آن را دور بریزید.
- اگر رنگ، بو و شکل ظاهری دارویی تغییر کرده است، نباید آن را مصرف کنید.
- پماد و کرم‌هایی را که ترک خورده، سفت شده یا نشت کرده‌اند باید دور بریزید.
- سرنگ و دستکش استریلی را که تاریخ مصرف آن گذشته باشد باید دور بریزید.
- اگر فراموش کرده‌اید که داروی یخچالی را در یخچال نگهداری کنید حتما درباره ادامه مصرف یا دور ریختنش با یک دکتر داروساز مشورت کنید.
دمای مناسب برای نگهداری
وقتی گفته می‌شود دارویی را در این مکان نگهداری کنید، منظور چنین دمایی است.
در یخچال نگهداری شود: نگهداری در دمای ۲ تا ۸ درجه سانتی‌گراد
در مکانی خنک نگهداری شود: نگهداری در دمای ۸ تا ۱۵ درجه سانتی‌گراد
در دمای اتاق نگهداری شود: نگهداری در دمای ۱۵ تا ۳۰ درجه سانتی‌گراد
نامناسب‌ترین مکان برای نگهداری
از آنجایی که حرارت، نور و رطوبت بر مواد مؤثره داروها اثر می‌گذارد نباید آن‌ها را در هرمکان و شرایطی نگهداری کرد. برای این منظور توصیه می‌کنیم:
- از نگهداری داروها در کابینت بالای اجاق گاز و داشبورد ماشین به‌علت گرمای زیاد و سینک ظرف‌شویی، حمام و سرویس بهداشتی به‌علت رطوبت فراوان پرهیز کنید.
- یخچال با وجود خنک بودن به‌علت رطوبتی که دارد، مکان مناسبی برای نگهداری از همه داروها نیست، چون رطوبت یخچال ممکن است به داروها نفوذ کند و اثر تخریبی بر روی آن‌ها داشته‌باشد.
- داروها را در نزدیکی موادغذایی نیز نباید نگهداری کنید، چون بخار غذا‌ها می‌تواند به ترکیبات داروها آسیب بزند.
دانستنی‌هایی برای نگهداری بهتر
- شیوه درست نگهداری از هر دارویی را کارخانه سازنده آن مشخص می‌کند و شما می‌توانید با مطالعه دستورالعمل آن دارو یا پرسیدن از دکتر داروساز از آن مطلع شوید.
- گاهی داروی یکسانی که محصول دو کارخانه مختلف هستند، شرایط نگهداری متفاوتی دارند.
- اسپری‌ها را همیشه باید دور از نور آفتاب، حرارت مستقیم و شعله آتش نگهداری کنید.
- قفسه داروها را در جایی دور از دسترس کودکان و حیوانات خانگی نگهداری کنید.
- بهتر است ظرف نگهداری داروها را عوض نکنید. این طوری داروها بیشتر محافظت می‌شوند و کمتر در معرض هوا، نور و رطوبت قرار می‌گیرند.
- دارو‌های حساسی مانند نیترات‌ها بدون حفاظ در محیط ممکن است تخریب شوند و کارایی و اثر خود را از دست بدهند.
- تاریخ مصرف دارو‌های موجود در خانه را باید هر سه ماه یک بار بررسی کنید.
- هیچ‌گاه نباید دارویی را در جعبه داروی دیگری نگهداری کنید.
- داروها را باید در بسته‌بندی و ظرف اصلی خودش نگهداری کنید. خارج کردن آن‌ها از بسته‌بندی و تقسیم در پاکت‌های کاغذی یا پلاستیکی فساد آن‌ها را سریع‌تر می‌کند.
- برای نگهداری مناسب داروها در خانه بهتر است آن‌ها را در ظرفی پلاستیکی درون کابینت قرار دهید.
- قفسه‌های خنک (به‌دور از یخ‌زدگی) و محافظت‌شده از نور و رطوبت در آشپزخانه بهترین مکان برای نگهداری از داروها هستند.
دارو‌های یخچالی
- انسولین
- شیاف
- انواع واکسن
- برخی قطره‌های چشمی
- برخی دارو‌های قلبی
- برخی سوسپانسیون‌های (محلول ناهمگن) آنتی‌بیوتیک‌ها
- شربت‌های ایبوپروفن، استامینوفن، دی‌سیکلومین و امثال آن
- دارو‌هایی که در پمپ‌های دارویی استفاده می‌شوند، مانند برخی دارو‌های ضد سرطان
دارو‌های مجاز برای نگهداری در خانه
شما مجاز هستید فقط دارو‌های بدون نسخه‌ای مانند مسکن‌ها، آنتی‌هیستامین‌ها، ضدحساسیت‌ها و ضداحتقان‌ها را بدون نیاز به مصرف فوری درخانه نگهداری کنید.
نشانه‌های مسمومیت دارویی
نشانه‌های مسمومیت با دارو بسته به نوع دارو و مقدار مصرفی آن دارد. بااین همه، می‌توان از این نشانه‌ها باعنوان مسمومیت دارویی یاد کرد: احساس بیمار بودن، اسهال، درد شدید معده، خواب‌آلودگی، سرگیجه یا ضعف، تب‌و‌لرز، از دست دادن اشتها، سردرد، تحریک‌پذیری، مشکل در بلع، مشکلات تنفسی، تولید بزاق بیش ازحد، مشکلات پوستی، کبودی، سوختگی اطراف بینی یا دهان، دوبینی یا تاری دید، تشنج، از دست دادن هوشیاری، از دست دادن تعادل و هماهنگی بدن و در موارد شدید کما.
سامانه‌های اطلاع‌رسانی دارویی
همشهریان عزیز می‌توانید برای کسب اطلاعات بیشتر در حوزه داروها با دو سامانه ۱۹۰ وزارت بهداشت و درمان و ۴۱۶۵۱ هلال احمر تماس بگیرید.
روش درست معدوم‌سازی داروها
- زمانی که تاریخ مصرف داروها گذشته باشد یا دیگر به آن‌ها نیازی نداشته‌باشید، باید آن‌ها را به روشی درست ازبین ببرید. این کار کمک می‌کند کسی از آن‌ها سوءاستفاده نکند و کسی هم آسیبی نبیند.
- دارو‌هایی که تاریخ مصرف آن‌ها سررسیده است، از بسته‌بندی اصلی خارج کنید و داخل کیسه زباله بریزید.
- برای جلوگیری از مصرف دارو‌های دورریخته شده، بهتر است قرص‌ها و کپسول‌ها را درون زباله‌های تری مانند تفاله چای بریزید تا ظاهر ناخوشایند آن مانع مصرف داروها شود.
- شربت‌های تاریخ گذشته (به‌جز آنتی‌بیوتیک‌ها) را در فاضلاب خالی کنید و شیشه‌های آن‌ها را دور بریزید.
- سوسپانسیون (محلول ناهمگن) آنتی‌بیوتیک‌ها را پس از گذشت ۱۰ روز از مصرفشان داخل سطل زباله بیندازید.
- قطره‌های چشمی را که از باز شدن آن‌ها یک‌ماه گذشته است، باید دور بریزید.
- آمپول‌ها و سرنگ‌های تاریخ گذشته را در کیسه زباله بریزید. بهتر است از یک قوطی یا بسته‌بندی نامرتبط برای دیده نشدنشان استفاده کنید.
- پیش ازدور انداختن بطری خالی داروها، دستور مصرف روی آن را برای جلوگیری از مصرف نابجا مخدوش کنید.
- چنانچه شرکت سازنده دارو، روشی را برای معدوم‌سازی دارو روی بسته‌بندی آن بیان کرده است، براساس آن عمل کنید.
- اگر برای دور ریختن دارویی به مشکل برخوردید از دکتر داروساز مستقر در داروخانه کمک بگیرید.