زخم زبان، سخت‌تر از  زخم شمشیر

«خشونت» از جمله کلماتی است که بار منفی را  همیشه با خود دارد. اولین ما به ازای ذهنی با شنیدن این کلمه، سر و صورت خونی است، اما همیشه این گونه نیست؛ چه خشونت، صرفا جنبه فیزیکی ندارد. قرار نیست فقط دست‌های مشت شده و مشت‌های گره خورده را نماد تندرفتاری بدانیم و بر لگد زدن بخروشیم. گاه خشونت در کلام، از خشونت در رفتار هم مؤثرتر و ویران کننده‌تر است. گاه حتی زبان هم به خود زحمت حرکت نمی‌دهد، اما نوع نگاه، بار خشونت را بر دوش می‌کشد. زمانی هم زبان و نگاه کاری نمی‌کنند و سکوت می‌شود نماد خشونت. 

این را  در  بیان دکتر غلامرضا خادمی، مدرس دانشگاه و زبان شناس، چنین می‌خوانیم: «رابطه یا رفتاری که به قصد ضربه زدن روحی روانی به طرف مقابل باشد، ممکن است فعال یا غیرفعال باشد. اظهارات تند و زننده می‌تواند خشونت فعال و کلامی باشد. محکم بستن در یا شکستن وسایل نیز در اوضاعی می‌تواند فعال و غیرکلامی باشد و همین طور سکوت بیجا و سرد و اخم کردن می‌تواند غیرفعال و غیرکلامی باشد.

گاهی خشونت کلامی را  به صورت خشونت کلامی مستقیم و خشونت کلامی غیرمستقیم تقسیم می‌کنند. فحش، ناسزاگفتن، جملات تحقیرآمیز، فریادزدن و مسخره کردن ازجمله خشونت‌های کلامی غیرمستقیم هستند. طردکردن، ردکردن، غیبت کردن و جملات تحقیرآمیز در باره فرد غایب نیز ازجمله خشونت‌های غیرمستقیم کلامی است.» هرکدام هم در جای خود نقش باروت را ایفا می‌کنند که،  چون از سوی طرف دیگر دیده شود، به انفجار می‌انجامد.

گاه حتی می‌توان این رفتار را صاحب سهمی افزون‌تر در جنایات دید. کلید واژه حقوقی «سبب اقوا از مباشر» در چنین جایگاه‌هایی قابل تعریف می‌تواند باشد. نمی‌زند، اما چنان طرف را به مرز جنون می‌رساند که نتیجه می‌شود جنایت. زخم چاقو را مرهم می‌توان گذاشت، اما زخمی که زبان با بی رحمی تمام ایجاد می‌کند گاه هرگز التیام نمی‌یابد.  بسیار دیده ایم افرادی را که پس از دعوا و کتک کاری به آشتی رسیده و سر یک سفره نشسته اند، اما کم سراغ داریم آدم‌هایی را که داغ درفش کلمات را از یاد برده باشند.

قصه زبان و دعوای فیزیکی قصه زخم بر جان و بر جسم است. زخم بر جسم را به مرهمی می‌شود التیام داد. عمیق باشد، با بخیه آن را‌ می‌شود هم آورد؛ اما زخمی که بر دل و جان می‌نشیند، اگر هم به قهر و کینه ابدی نینجامد، باز هم از یاد نخواهد رفت. مگر چه فرد بزرگوار و متخلق به وصف «کریم الصفح» باشد که زخم زبان را از یاد ببرد. مراقب باشیم کلماتمان از جنس آب باشد؛ زلال و آرامش بخش؛ نه از جنس زخم زننده و ناسور کننده.