به گزارش شهرآرانیوز، یکی از سیاست‌های دولت سیزدهم در حوزه دیپلماسی، توسعه روابط اقتصادی با کشور‌های همسایه و کشور‌های آسیای میانه بوده است. در همین راستا اولین سفر رسمی شهید آیت‌ا... رئیسی به عنوان رئیس دولت سیزدهم به یک کشور خارجی، سفر ۲۵شهریور ۱۴۰۰ به تاجیکستان بود. رئیس‌جمهور آن‌زمان برای شرکت در بیست و یکمین اجلاس سران سازمان همکاری شانگهای راهی تاجیکستان شد. سفری که در آن با عضویت ایران در سازمان شانگهای موافقت اولیه صورت گرفت.
با توجه به اینکه در دوره ریاست‌جمهوری دکتر روحانی روابط ایران و تاجیکستان در دوره‌های زمانی گوناگون به سردی گراییده بود، سفر آیت‌ا... رئیسی به تاجیکستان سبب شد تا یخ‌های روابط بین دو کشور ذوب شود. بعد از این سفر، «امامعلی رحمان» رئیس جمهور تاجیکستان به دعوت رئیس جمهور ایران در ۹خرداد ۱۴۰۱ راهی تهران شد و در مجموعه سعدآباد مورد استقبال آیت‌ا... رئیسی قرار گرفت.
در جریان این سفر پس از مذاکرات هیئت‌های عالی‌رتبه دو کشور، هفده سند همکاری میان ایران و تاجیکستان امضا شد. اما رؤسای جمهور ایران و تاجیکستان دوبار دیگر هم با یکدیگر دیدار و گفتگو کرده‌اند. شهید رئیسی در آبان ماه سال گذشته هم برای شرکت در جلسه اتاق بازرگانی مشترک ایران و تاجیکستان به «دوشنبه» سفر کرد.
تاجیک‌ها، اولویت‌های اقتصادی خود را درباره سرمایه‌گذاری در عرصه‌های انرژی، معادن، صنایع تولید کالا و پارچه از نخ پنبه، محصولات کشاورزی و رشد عرصه جهانگردی در نظر گرفته‌اند. ایران نیز برای سرمایه‌گذاری در این بخش‌ها تلاش زیادی کرده است. درمجموع می‌توان محور‌های برجسته همکاری‌های اقتصادی این دو کشور را حمل‌ونقل، خدمات فنی و مهندسی، زیرساخت‌ها و اجرای طرح‌های مشترک دانست.
برخی از مصادیق همکاری میان ایران و تاجیکستان اجرای طرح سد و نیروگاه «سنگ توده ۲» به ارزش ۲۲۰ میلیون دلار، ساخت راه ماشین‌رو «خاروغ-کاشغر» که مرکز استان بدخشان را به منطقه سین کیانگ چین متصل می‌کند، مشارکت در ساخت تونل «چرمگزاک»، ساخت کارخانه‌های سرم‌سازی، روغن‌کشی، تولید مواد غذایی و تراکتورسازی هستند.
در راستای توسعه روابط اقتصادی بین دو کشور، رویداد بررسی فرصت‌های اقتصادی و تجاری کشور تاجیکستان به همت اتاق مشترک ایران و تاجیکستان و مرکز آموزش اتاق بازرگانی خراسان رضوی روز گذشته در محل پارلمان بخش خصوصی استان برگزار شد. در این مراسم محمدحسین روشنک، رئیس اتاق مشترک ایران و تاجیکستان، کاظم شیردل نایب رئیس اتاق مشترک ایران و تاجیکستان، مریم خسروی اصل، رئیس گروه کشور‌های آسیای میانه در سازمان توسعه تجارت ایران و محمدعلی فخریان رایزن بازرگانی جمهوری اسلامی ایران در تاجیکستان درباره ظرفیت‌های تعامل تجاری و اقتصادی میان دو کشور به ایراد سخنرانی پرداختند.
رئیس گروه کشور‌های آسیای میانه در سازمان توسعه تجارت ایران با اشاره به اینکه توسعه مبادلات تجاری با کشور‌های آسیای میانه یکی از اهداف سازمان توسعه تجارت ایران است، گفت: در سال‌های اخیر شاهد اقدامات خوبی در زمینه ارتباط تجاری با تاجیکستان بودیم و هدف گذاری برای حجم مبادلات تجاری با تاجیکستان ۵۰۰ میلیون دلار است.
مریم خسروی اصل با اشاره به آخرین وضعیت تجاری ایران و تاجیکستان به ارائه آمار‌هایی در این زمینه پرداخت و بیان کرد: مبادلات تجاری ایران با تاجیکستان در سال ۱۴۰۱ در زمینه صادرات ۱۷۰ میلیون دلار بوده است که این رقم در سال ۱۴۰۲ به ۲۶۲ میلیون دلار رسیده است. همچنین در زمینه واردات در سال ۱۴۰۱ حجم مبادلات تجاری ۸۰ میلیون دلار بوده است که در سال ۱۴۰۲ به ۷۷ میلیون دلار رسید.
خسروی اصل در ادامه به مهم‌ترین اقلام صادراتی ایران به تاجیکستان و وارداتی از تاجیکستان به ایران در سال ۱۴۰۲ اشاره و اظهار کرد: میله‌های آهنی یا فولادی، دستگاه‌های کمک ناوبری رادیویی، اجزا و قطعات موتور‌های وسایط نقلیه، پسته و رنگ‌ها بوده است. اقلام وارداتی نیز پنبه، پیله کرم ابریشم، نخ و ماشین آلات و دستگاه‌های چاپ بوده است. همچنین گروه کالا‌های دارای پتانسیل صادراتی ایران به تاجیکستان صنایع معدنی فلزی، محصولات پلیمری، محصولات پتروشیمی، ماشین آلات و تجهیزات، محصولات نساجی و پوشاک و خشکبار است. وی در بخش دیگری از صحبت‌های خود به فهرستی از اسناد امضا شده فیمابین دو کشور پرداخت و اهم برنامه‌های سازمان توسعه تجارت در امسال را مطرح کرد.
رئیس اتاق مشترک ایران و تاجیکستان در ابتدای صحبت‌های خود به مقایسه‌ای میان فعالیت‌های اقتصادی در کشور‌های مختلف پرداخت و گفت: ایران مانند ژاپن، آمریکا و کره نیست که به عنوان مثال رئیس جمهور کشور، فعال اقتصادی نیز باشد. در ایران به این شکل نیست که یک فعال اقتصادی بتواند مسئولیت دولتی نیز داشته باشد.
محمدحسن روشنک با اشاره به اینکه در ایران تفکیک منافع شخصی و عمومی در این شرایط صورت نمی‌گیرد، بیان کرد: مسئله تضاد منافع در تاجیکستان نیز وجود دارد. هرکس از ایران به تاجیکستان رفته است و مشارکت اقتصادی داشته زمین خورده است. به این دلیل که شریک تجاری در تاجیکستان فعال سیاسی نیز بوده است که با وی برخورد شده و همه آنچه فعال اقتصادی ایرانی سرمایه گذاری کرده بود از دست رفته است؛ بنابراین در فعالیت اقتصادی در تاجیکستان به دنبال شریک اقتصادی با جایگاه سیاسی نباشید.
روشنک در ادامه افزود: هرکس در ایران از مناصب دولتی کناره گیری می‌کند، فعال اقتصادی می‌شود و بعد از مدتی که به دولت برمی گردد فعال اقتصادی نیز هست و تضاد منافع صورت می‌گیرد به عنوان مثال خصولتی‌ها از همین دست هستند.
رئیس اتاق مشترک ایران و تاجیکستان در ادامه صحبت خود به تفاوت بین موضوع تجارت و صادارت با تولید پرداخت و تأکید کرد: این مسئله مشکل دیگری در کشور است که لازم است این مهم را فعال تجاری درک و از هم تفکیک کند. روشنک با گلایه از برخی سیاه نمایی‌ها در کشور اظهار کرد: ۸۰ درصد بنگاه‌های اقتصادی تولیدی ما طرح توسعه دارند. اگر تولید در کشور ما جواب نمی‌دهد چطور این همه طرح توسعه داریم؟ در حالی که در تجارت و صادرات طرح توسعه نداریم.
نایب رئیس اتاق مشترک ایران و تاجیکستان درباره شرایط و وضعیت صادرات به تاجیکستان بیان کرد: صادرات به تاجیکستان دیگر سنتی نیست حتما باید برندسازی انجام شود و ثبت برند در تاجیکستان صورت بگیرد و کالا‌ها باکیفیت باشد در سال‌های اخیر از کالا‌های بی کیفیت ضربه خوردیم.
کاظم شیردل به مسئله سرمایه گذاری در تاجیکستان پرداخت و گفت: در این کشور سرمایه گذاری خرد و متوسط است و کلان نیست. چون جمعیت زیادی ندارند و زیرساخت‌ها نیز فراهم نیست.
شیردل در ادامه افزود: یکی از چالش‌هایی که با تاجیکستان وجود دارد مسئله تراز تجاری است که باید در زمینه کالا‌های وارداتی برنامه ریزی کنیم که تراز تجاری ما مثبت شود.
شیردل در ادامه بیان کرد: اتاق مشترک ایران و تاجیکستان برای کل ایران است و محدود به خراسان نیست اگرچه ۷۰ درصد صادرات به تاجیکستان از طریق خراسان انجام می‌گیرد و به صورت ریلی است.
نایب رئیس اتاق مشترک ایران و تاجیکستان با اشاره به ارتباط خوبی که با کشور تاجیکستان در دولت سیزدهم محقق شده است، افزود: هیئت‌هایی از فعالان اقتصادی تاجیکستان به ایران آمده اند و فعلان اقتصادی ما نیز به صورت متقابل در تاجیکستان حضور دارند که می‌توان گفت در دولت سیزدهم دیپلماسی اقتصادی ما با تاجیکستان فعال شد. مردم تاجیکستان به کالا‌های ایرانی علاقه‌مند هستند و باید روی کیفیت کالا‌ها کار کنیم.
رایزن بازرگانی جمهوری اسلامی ایران در تاجیکستان نیز با بیان اینکه اقتصاد تاجیکستان در حال رشد و تورم آن در حال کاهش است بیان کرد: مزیت صادرات ریلی از طریق خراسان، شرایط بسیار خوبی را برای ایران فراهم کرده است که به زودی در زمینه اقداماتی که اتاق مشترک ایران و تاجیکستان برای واگن انجام داده است، خبر‌های خوبی را خواهیم شنید البته ما به یارانه‌ای برای پلتفرم واگن‌ها نیاز داریم که در سطح ملی است و امیدواریم انجام شود.
امیرفخریان در بخش دیگری از صحبت‌های خود به ۱۰ شریک اصلی تجاری با تاجیکستان پرداخت و گفت: سوئیس، ترکیه، قزاقستان، ازبکستان، افغانستان، روسیه، چین، بلژیک، ایتالیا، پاکستان، گرجستان، لتونی، قرقیزستان و ایران ۱۰ شریک اصلی تاجیکستان هستند که ایران در زمینه واردات رتبه هشتم و در صادرات رتبه ششم را دارد.