طبق آموزه‌های قرآنی و احادیث ائمه (ع)، عشق به امام‌حسین (ع) در دل مؤمنان، یک محبت الهی و خدادادی است. رسول خدا (ص) وقتی امام‌حسین (ع) را در کودکی در آغوش خویش گرفتند، فرمودند: «به‌راستی که برای شهادت حسین (ع) حرارت و گرمایی در دل‌های مؤمنان است که هرگز سرد و خاموش نمی‌شود» (مستدرک‌الوسائل، محدث نوری، ج۱۰، ص۳۱۸).
این حدیث به‌خوبی بیانگر عمق و ماندگاری این عشق در دل مؤمنان است و نشان می‌دهد که عشق به امام‌حسین (ع)، یکی از مفاهیم مهم معنوی و عرفانی در شیعه و صرفا یک احساس گذرا نیست، بلکه یک نور و حرارت دائمی در دل مؤمنان است که هرگز خاموش نمی‌شود. این حدیث، عزاداری برای امام‌حسین (ع) را امری پسندیده و دارای ثواب فراوان می‌داند و نشان می‌دهد که این عزاداری، نشانه‌ای از عشق و ارادت به آن حضرت است. عشق‌ورزی به امام‌حسین (ع)، تأثیر شگرفی بر دل مؤمنان می‌گذارد و به معنای پیروی از راه و روش ایشان و اهل‌بیت (ع) است.
آیات متعددی به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم درباره اینکه خداوند، محبت اولیا و دوستان خود را در قلب مؤمنان قرار می‌دهد، وجود دارد. قرآن کریم به‌طورکلی بر محبت به اهل‌بیت پیامبر اکرم (ص) تأکید می‌کند؛ آیات تطهیر و مباهله، نمونه این آیات هستند که نشان می‌دهند اهل‌بیت (ع) پاک و معصوم‌اند و محبت به آنها، محبت به خدا محسوب می‌شود.
تجربه تاریخی شیعیان هم نشان می‌دهد که محبت به امام‌حسین (ع) در قلب مؤمنان جایگاه ویژه‌ای دارد. این محبت، ریشه در واقعه کربلا و شخصیت والای امام‌حسین (ع) دارد و ازسوی دیگر ریشه این محبت، ایمان و توحید است و تأییدشده خداوند.
در آیه شریف۹۶ سوره مبارک مریم (س) آمده است: «به‌درستی کسانی که ایمان آورده‌اند و کار‌های شایسته انجام داده‌اند، خداوند رحمان محبتی (ودّی) برایشان قرار خواهد داد». روایات متعدد اهل‌بیت (ع) نشان می‌دهد این آیه درباره امیرالمؤمنین علی (ع) و شیعیان ایشان نازل شده است.
آیه یادشده راز محبت و مودت به اهل‌بیت به‌ویژه عشق امام‌حسین (ع) را برای همگان برملا می‌کند. شرط اصلی برای اینکه خداوند محبت خود را در دل‌ها قرار دهد، ایمان و عمل صالح است. خداوند رحمان، به بندگان مؤمن خود محبت می‌کند و آنها را از نعمت‌های فراوان خود ازجمله عشق‌ورزی به اولیای خویش همچون اباعبدا... الحسین (ع) بهره‌مند می‌سازد.
هرچه انسان‌ها بیشتر درباره ابعاد مختلف شخصیت و زندگی امام‌حسین (ع) مطالعه کنند، عشقشان به آن حضرت عمیق‌تر می‌شود. عواملی که به این عشق عمق و گستردگی می‌بخشد، متنوع و چندلایه است؛ مثل نیاز روحی انسان، عواطف انسانی، پاسخگویی به نیاز‌های زمانه، شخصیت بی‌نظیر حضرت سیدالشهدا (ع)، اثرگذاری بر فرهنگ و هنر و انتقال از نسلی به نسل دیگر.