سیره نورانی امام‌رضا (ع) به‌عنوان عالم آل‌محمد (ع) سراسر آموزه و راهبرد برای زندگی موفق و سعادتمندانه است. حضرت علی‌بن‌موسی‌الرضا (ع) فراوان از امور مختلف مردم گره‌گشایی و به آن توصیه می‌کردند؛ چنان‌که می‌فرمودند: «هرکه باری از دوش دیگران بردارد، خدا روز قیامت بار از دوش او برمی‌دارد».
شاید در گره‌گشایی از دیگران، برخی از ما توان مالی لازم را نداشته باشیم، اما می‌توانیم از اعتبار و آبرویمان هزینه و از این طریق مشکل دردمندی را برطرف کنیم. در حدیث است شفاعت، زکات جاه و مقام است؛ این یعنی آنها که آبرو و اعتبار دارند، به‌واسطه همین قدرت از دیگران گره‌گشایی کنند؛ به‌ویژه آنکه بنا بر آموزه‌های دینی ما، کاری بالاتر از رسیدگی به عیال خدا و مردم آبرومند نیست. نقل است شخصی به محضر پیامبر (ص) رسید و عرض کرد: «می‌خواهم محبوب‌ترین مردم باشم». حضرت رسول (ص) در پاسخش فرمودند: «محبوب‌ترین افراد، نافع‌ترین آنهاست».
امام رضا (ع) برای زندگی مؤمنانه، نسخه‌ای کاربردی دارند و می‌فرمایند: انسان، مؤمن نیست مگر اینکه سه ویژگی در زندگی او باشد؛ (یعنی زندگی مؤمنانه در نگاه و راهبرد رضوی سه شرط و بعد دارد)؛ نخست سنتی که از خدا وام گرفته است؛ یعنی کتمان و مخفی نگاه داشتن سر و راز دیگران. دومین ویژگی، سنتی از پیامبر (ص) که مداراست. رسول خدا (ص) به‌شدت اهل مدارا بودند و می‌فرمودند: «همان‌طور که خدا من را به رسالت برگزید، من را به مدارای با مردم هم امر کرد» و ویژگی سوم، سنتی از ولی خدا و امام است؛ یعنی صبر و تحمل در سختی‌ها و ناملایمات و پریشانی‌ها.
امام رضا (ع) همچنین بر تبیین و نهادینه کردن معارف اهل‌بیت (ع) برای هدایت امت تأکید می‌کردند و می‌فرمودند: «خداوند، رحمت کند آن بنده‌ای را که امر ما را زنده کند!». پرسیدند: «چگونه امر شما را زنده کند؟». حضرت فرمودند: «علوم ما را فراگیرد و به مردم بیاموزد که اگر مردم، زیبایی‌های گفتار ما را می‌دانستند، از ما پیروی می‌کردند».
ازجمله احادیث راهبردی برای همه ادوار تاریخ، حدیثی است که امام‌رضا (ع) از اجدادشان تا رسول خدا (ص) و نهایتا از قول خدا بیان می‌کنند و آن حدیثی قدسی است با این محتوا که: «رسول خدا (ص) فرمودند خدا می‌فرماید:ای انسان‌ها! شما انصاف را درباره من رعایت نمی‌کنید؛ چون من به شما نعمت می‌دهم و شما با آن نعمت، گناه می‌کنید!».
به عبارت دیگر این بی‌انصافی است که با نعمت چشم، به نامحرم نگاه کنیم یا با نعمت زبان، غیبت کنیم و تهمت بزنیم. حضرت ثامن‌الائمه (ع) در ادامه این حدیث قدسی از قول خدا آورده‌اند: «از من دائم به تو خیر می‌رسد و از تو دائم شر متوجه من می‌شود» (اعم از دروغ، غیبت، تهمت، و...). انصاف جدای از عدالت است؛ عدالت یعنی هر فردی به اندازه شایستگی خود از برخی نعمات و برکات بهره‌مند است، اما انصاف براساس روایات، والاترین فضایل و صفتی اخلاقی است.
امام رضا (ع) به‌شدت به رعایت انصاف در حق خدا سفارش می‌کردند. یکی از اصحاب به نام احمدبن‌ابی‌نصر بزنطی به محضر حضرت ثامن‌الحجج (ع) رسید و عرض کرد سه سال است حاجتی دارم و خدا اجابت نکرده است و من دچار بدگمانی به خدا شده‌ام! حضرت در پاسخ وی فرمودند: «مراقب باش! شیطان از همین‌جا نفوذ می‌کند. آیا اگر من به تو وعده‌ای دهم، تو شک می‌کنی؟»، وی پاسخ داد: خیر.
حضرت فرمودند: «خدا خالق ماست؛ شک نکن. وقتی می‌گوید «ادْعُونِی أَسْتَجِبْ لَکُمْ»، وعده‌اش راستین است». عالم آل‌رسول (ع) همچنین تأکید می‌کنند: «با خدا انصاف داشته باشید و به خدا بدگمان نباشید؛ این یعنی اگر حاجاتمان دیر و زود شد، به خدا گمان بد نبریم. دوم آنکه با نعمت‌های خدا گناه و معصیت نکنیم و سوم آنکه نقش اسباب را پررنگ‌تر از خدا نبینیم و نهایتا آنکه در امتحانات الهی جزع و فزع نداشته باشیم».