سیده سیمین سیدی -
کارشناس‌مسئول واحد بهبود تغذیه مرکز بهداشت شماره ۵ مشهد
ماه رمضان امسال را در حالی پشت سر می‌گذاریم که شرایط خاصی را تجربه می‌کنیم. کرونا به موجودات زمینی و آفریده‌های پروردگار یادآوری کرد که چقدر در برابر قدرت لایزال الهی ضعیف هستند و بدون اراده او برگی از درخت نمی‌افتد. ماه میهمانی خدا هم درست در همین مسیر قرار گرفت تا فرصت مغتنم بازگشت به او و اعتراف به بندگی باشد. در این شرایط عده‌ای که تاب و توان روزه‌داری دارند و طبق توصیه‌های پزشکی منعی برای روزه‌داری ندارند می‌توانند در زمره روزه‌داران قرار بگیرند. در میان این افراد توجه به گروه‌های خاص مدنظر ماست، گروه‌هایی همچون مادران باردار، نوجوانان و سالمندان. در این گفتار، خوب و بدهای تغذیه‌ای و بهداشتی برای این گروه‌های ویژه مدنظر قرار دارد.
گروه نخست نوجوانان هستند؛ نوجوانانی که سال نخست روزه‌داری را آغاز می‌کنند به علت گذراندن دوران رشد به توجهات بیشتری نیاز دارند. رعایت تنوع و تعادل در استفاده از تمامی گروه‌های غذایی بسیار مهم و ضروری است. منابع خوب پروتئینی (انواع گوشت، ماهی، تخم‌مرغ و حبوبات) باید در برنامه غذایی آن‌ها گنجانده شود. از دریافت کافی گروه شیر و لبنیات در این افراد مطمئن شوند (حداقل در دو وعده سحر و افطار). نوجوانان علاقه خاصی به خوردن انواع هله‌هوله‌ها و مواد غذایی کم‌ارزش دارند که فقط پرکننده معده هستند و به‌ویژه در ایام روزه‌داری نباید مصرف شوند.
و، اما مادران باردار در سه ماهه اول بارداری به ویژه ۸ هفته نخست بارداری که سلول‌های مغزی جنین در حال شکل‌گیری است، روزه‌داری به‌ویژه در ایامی که ساعات آن طولانی است و به حدود ۱۶ ساعت می‌رسد ممکن است صدمات جبران‌ناپذیری به رشد جنین بزند. در سه ماه سوم بارداری نیز بخش مهم انرژی جنین از قند خون (گلوکز خون مادر) تأمین می‌شود و روزه‌داری با ایجاد ترکیبات کتونی حاصل از سوخت چربی‌های بدن برای تأمین انرژی می‌تواند به سیستم عصبی جنین لطمه بزند. در سه ماه دوم بارداری با نظر پزشک و متخصص تغذیه، مادر باردار می‌تواند روزه بگیرد.
در مادران شیرده نیز از آنجا که در شش‌ماهه اول شیردهی تنها منبع غذایی نوزاد، شیر مادر است و دیده شده که روزه‌داری سبب اختلال در شیردهی و به دنبال آن اختلال در وزن‌گیری کودک می‌شود، بهتر است در این ایام از روزه‌داری خودداری کنند.
در شش‌ماهه دوم شیردهی و با شروع تغذیه کمکی و به شرط اینکه مادر شیرده از برنامه غذایی صحیح پیروی کند و منحنی رشد کودک طبیعی باشد، گرفتن روزه منعی ندارد. گروه بعدی که قدرت سیستم ایمنی و مقاومت در برابر بیماری‌هایشان مثل دو گروه قبلی نیست سالمندان هستند. سالمندان سالم به‌منظور پیشگیری از ابتلا به بیماری کووید ۱۹ لازم است برای روزه‌گرفتن ضمن رعایت موارد زیر با پزشک مشورت کنند.
کمآبی و کاهش قند خون ممکن است موجب سرگیجه، از حال رفتن و سقوط شود که برای سالمندان خطرآفرین است. علاوه‌برآن کمآبی بدن، خشکی دهان و گلو زمینه را برای ابتلا به بیماری کووید ۱۹ فراهم می‌کند؛ بنابراین باید به توصیه‌های مربوط به پیشگیری از افت قند خون و کاهش مایعات بدن بیشتر توجه شود.
سالمندان اغلب از مشکلات دهان و دندان رنج می‌برند، ازاین‌رو مصرف میوه رنده شده، لبنیات به‌ویژه شیر کم‌چرب، استفاده از انواع سوپ‌ها و آش‌ها در افطار و سحر و نوشیدن آب و چای کمرنگ در فاصله افطار تا سحر برای آنان مفید و مورد تأکید است و می‌تواند تعادل آب و مواد معدنی را نیز برقرار کند.