یکی از بلا‌هایی که همه انسان‌ها، به ویژه جوانان را تهدید می‌کند بی‌تردید اعتیاد است. مثلث «فقر، جهل و اعتیاد»، پویایی، بالندگی، نشاط و خلاقیت را از بعضی جوانان گرفته و از آن‌ها انسان‌هایی بیمار و بی‌خاصیت ساخته است. افزون بر آن، اعتیاد ناهنجاری‌های روحی و عوارض جسمی در پی داشته و هزاران انسان را به کام مرگ فرستاده است. اعتیاد، گذشته از ایجاد اختلافات خانوادگی که در نهایت به طلاق منجر می‌شود، زیان‌های اقتصادی و فرهنگی فراوانی را نیز موجب می‌شود.
یکی از پرسش‌های مهم این است که از چه زمانی انسان با مواد مخدّر آشنا شد و سابقه اعتیاد به کدام عصر بر‌می‌گردد؟ باید گفت که بشر از هفت هزار سال قبل، از وجود یک ماده مخدّر قوی در خشخاش آگاه بوده است. در لوح‌های گِلی متعلق به پنج هزار سال قبل از میلاد که از سومریان باقی مانده، از تریاک نام برده شده است. در حدود چهار هزار سال قبل از میلاد، تریاک کشیدن در چین رایج بوده است.
۱۵۰۰ سال قبل از میلاد، تخم خشخاش از مصر به یونان برده شد. پزشکان ترکیباتی از تریاک را برای بیماری‌های مختلف جسمی و روانی تجویز می‌کردند. در ابتدا از مواد مخدّر برای معالجه درد‌ها استفاده می‌شد، ولی در اثر استفاده بیشتر، زمینه اعتیاد انسان‌ها فراهم شد و روز به روز گسترش یافت.
متأسفانه اعتیاد نقشی اساسی در ایجاد اختلافات خانوادگی دارد که غالباً طلاق پایان‌دهنده آن‌هاست. آمار‌ها نشان می‌دهد که ۳۴ درصد معتادان، دست به سرقت زده یا کلاهبرداری کرده و یا در باند‌های بزهکاری شرکت دارند. ۷۳ درصد معتادان نمی‌توانند به خوبی از عهده کار خود برآیند و به مراتب زودتر از دیگران خسته و کوفته می‌شوند. به علت اعتیاد، بازدهی کار ۸۶ درصد معتادان کاسته می‌شود.
خودکشی، آسیب‌پذیری در برابر تهاجم فرهنگی، از بین رفتن غیرت دینی، بی‌هویتی، ذلت‌پذیری و...، از دیگر آثار زیان‌بار اعتیاد به مواد مخدّر است.
آمار نشان می‌دهد که همه گروه‌های سنی در معرض خطر اعتیاد قرار دارند؛ با این تفاوت که مردان بیشتر از زنان به اعتیاد روی می‌آورند و از میان آنان، جوانان بیشتر از دیگران در معرض خطر اعتیاد قرار دارند.
بررسی‌های انجام گرفته در استان‌ها و شهر‌های ایران نشان می‌دهد که ۶۰ درصد معتادان، زیر دیپلم، ۲۰ درصد دیپلم و ۲۰ درصد نیز بالای دیپلم هستند. آمار دقیق‌تر نشان می‌دهد که ۷ درصد معتادان لیسانس و حدود ۵/۳ درصد بالاتر از لیسانس هستند.
همچنین بررسی‌ها نشان می‌دهد که بیشتر معتادان را طبقات کم‌درآمد یا متوسط جامعه تشکیل می‌دهند.
با فرهنگ‌سازی و آموزش‌های لازم می‌توانند در پیشگیری از اعتیاد نقشی مؤثر داشته باشند. نهایت اینکه برای مبارزه با اعتیاد، به رشد خرد جمعی و عزم ملی نیاز است که این مهم با ارائه برنامه‌های مفید و آموزش همگانی از سوی رسانه‌های گروهی، امکان‌پذیر است.